Bài giảng Đại cương hệ nội tiết - BS. Lê Quốc Tuấn

Bài giảng Đại cương hệ nội tiết gồm các nội dung chính sau: Tương tác hormon và thụ thể; trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến đích; điều hòa bài tiết hormon; trình bày hoạt động của hormon giáp và tụy. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Đại cương hệ nội tiết - BS. Lê Quốc TuấnĐẠI CƯƠNG HỆ NỘI TIẾT Le Quoc Tuan, MD Intenal Medicine Diagnostic Imaging Human Physiology Medical Biochemistry Ben Tre Province, Viet Nam NỘI DUNG1 Tương tác hormon và thụ thể2 Trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến đích3 Điều hòa bài tiết hormon4 Trình bày hoạt động của hormon giáp & tụy BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh KHÁM PHÁ LỊCH SỬ • Hoạt động ngoại tiết biết đến lâu đời bởi Hippocrates và người La Mã cổ đại. • Hoạt động nội tiết được khám phá trễ hơn, lần đầu tiên vào cuối thế kỷ 20. • Người đầu tiên nói về “internal secretions”Brown-Sequard (phóng thích chất tiết vào máu) là nhà sinh lý học Pháp Brown-Sequard (1817-1894). • Năm 1905, các chất “internal secretions” được nhà sinh lý học Anh E.H. Starling (1866- 1927) gọi là hormon. • Nội tiết được công nhận là một hệ cơ quan trong cơ thể, ngành “Endocrinology” ra đời và phát triển đến ngày nay. E. H. Starling BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh CHỨC NĂNG HỆ NỘI TIẾT• Tuyến nội tiết: không ống dẫn, hormon theo máu đến các mô đích --> tác động toàn thân.• Phối hợp hệ thần kinh thực hiện hoạt động điều hòa: (1) Điều hòa tăng trưởng (2) Điều hòa nội môi (3) Điều hòa sinh sản BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh 3 QUY LUẬT QUAN TRỌNG• Quy luật tương tác giữa hormon và thụ thể• Quy luật trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến nội tiết đích• Quy luật điều hòa tiết hormon BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinhTƯƠNG TÁC HORMON – THỤ THỂ BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh TƯƠNG TÁC HORMON - THỤ THỂCác thụ thể đều là protein, đặc hiệu với hormon tương ứng.Hormon được chia làm 2 nhóm:• Hormon tan trong nước: tác động lên thụ thể màng tế bào, làm thay đổi hoạt động của các protein đã có sẵn nên có tác động nhanh và chỉ trong thời gian ngắn. – Hormon catecholamine: từ tủy thượng thận – Hormon peptide/protein: hầu hết các hormon• Hormon tan trong lipid: thường tác động lên thụ thể nội bào, làm thay đổi biểu hiện gen và tổng hợp protein mới nên thường có tác động chậm và kéo dài hơn. – Hormon steroid: từ vỏ thượng thận (cortisol, aldosterone) và tuyến sinh dục (estrogen, progesterone, testosterone) – Hormon giáp (T3, T4) BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh Thụ thể màng tế bào Có 3 nhóm thụ thể màng tế bào: • Thụ thể liên kết với kênh ion: thường gặp trong hoạt động của các tế bào thần kinh và dẫn truyền điện (tim, mô cơ). • Thụ thể liên kết với protein G (GPCR): thường gặp nhất trong hoạt động của các tế bào nột tiết. • Thụ thể liên kết với enzyme (như tyrosine kinase, serine kinase): thường gặp trong hoạt động của yếu tố tăng trưởng.Thụ thể liên kết với kênh ion Thụ thể liên kết với protein G (GPCR) Thụ thể liên kết enzyme BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh Thụ thể nội bàoHormon tan trong lipid luôn có 2 kiểu tác động lên mô đích:• Qua thụ thể nội bào (cổ điển): kiểu tác động gennomic, chậm• Qua thụ thể màng: kiểu tác động non-genomic, nhanh BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinhThụ thể màng & thụ thể nội bào BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinhTổng hợp 4 loại thụ thể của ligand BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinhTRỤC HẠ ĐỒI - YÊN - TUYẾN ĐÍCH BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh TRỤC HẠ ĐỒI - YÊN - TUYẾN ĐÍCH• Vùng hạ đồi: bài tiết các hormon điều khiển tuyến yên trước.• Tuyến yên trước: bài tiết các hormon điều khiển lên các tuyến đích như: giáp, thượng thận, vú, gan, sinh dục ...• Các tuyến đích: bài tiết các hormon thực hiện chức năng điều hoà các cơ quan và phản hồi ngược lên hạ đồi - tuyến yên. BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh Tuyến yên• Là một tuyến nhỏ, nằm trong hố yên ở nền sọ, liên hệ trực tiếp với vùng hạ đồi (hypothalamus).• Gồm 2 phần: – Tuyến yên trước (bản chất là mô tuyến): tiết hormon kiểm soát các tuyến đích và hoạ động chuyển hóa của cơ thể. – Tuyến yên sau (bản chất là mô thần kinh): dự trữ và phóng thích hormon của vùng hạ đồi. BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh Tuyến yên trướcBài tiết các loại hormon chính:• Hormon phát triển cơ thể GH (Growth Hormon)• Hormon hướng vỏ thượng thận ACTH (Adrenocorticotropin Hormon)• Hormon kích thích tuyến giáp TSH (Thyroid Stimulating Hormon)• Hormon kích thích tuyến vú tiết sữa Prolactin• Hormon kích thích nang trứng FSH (Follicle Stimulating Hormon)• Hormon tạo hoàng thể LH (Luteinizing Hormon) BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh Hormon GHCó 2 nhóm tác động chính:• Tác động trực tiếp : điều hòa chuyển hóa (đối kháng với insulin).• Tác động gián tiếp qua IGF-1: kích thích tăng trưởng tại các cơ quan. BS. Lê Quốc Tuấn - Nội khoa và Khoa học y sinh Tuyến yên sauDự trữ 2 hormon do vùng hạ ...