Bài giảng Dân số và phát triển: Bài 7 - ThS. Nguyễn Thành Nghị

Bài 7 Dân số và môi trường thuộc bài giảng dân số và phát triển nhằm trình bày về bản chất mối quan hệ dân số và môi trường, mối quan hệ này có ảnh hưởng ra sao đến con người và môi trường sống, các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, cán bộ cộng đồng cần làm những gì trước những ảnh hưởng của nó?
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Dân số và phát triển: Bài 7 - ThS. Nguyễn Thành Nghịd©n sè vµ m«i tr-êng 1Më ®Çu B¶n chÊt cña mèi quan hÖ: d©n sè m«i tr-êng lµ g×? Mèi quan hÖ nµy ¶nh h-ëng ra sao ®Õn con ng-êi vµ m«i tr-êng sèng? C¸c nhµ nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸n bé céng ®ång cÇn lµm g× tr-íc nh÷ng ¶nh h-ëng ®ã? 2Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng Con ng-êi phô thuéc vµo l-¬ng thùc, kh«ng khÝ vµ n-íc ®Ó tån t¹i Tr¸i ®Êt cung cÊp tµi nguyªn d-íi c¸c d¹ng kh¸c nhau vµ n¨ng l-îng cho c¸c ho¹t ®éng cña con ng-êi. C¸c ho¹t ®éng ®ã, mÆt kh¸c l¹i lµm ¶nh h-ëng tíi m«i tr-êng vµ hÖ sinh th¸i . 3Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng D©n sè thÕ giíi theo dù b¸o cña WHO ®Õn n¨m 2050: • 10,9 tû ng-êi (theo møc dù b¸o cao) • 9,3 tû ng-êi (theo møc dù b¸o trung b×nh) • Hiện nay: 6,63 tỷ người Sù ph¸t triÓn gia t¨ng d©n sè lµ ¸p lùc ®èi víi m«i tr-êng tù nhiªn.. vµ møc gia t¨ng d©n sè chñ yÕu ë c¸c n-íc nghÌo. 4Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng 5Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng  §Þnh nghÜa m«i tr-êng cña UNESCO n¨m 1981 “M«i tr-êng lµ toµn bé hÖ thèng tù nhiªn vµ c¸c hÖ thèng do con ng-êi t¹o ra xung quanh m×nh, trong ®ã con ng-êi sinh sèng vµ b»ng lao ®éng cña m×nh ®· khai th¸c c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn hoÆc nh©n t¹o nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña con ngêi” 6Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng §Æc thï d©n sè trong t-¬ng lai: vÉn cã mét bé phËn lín d©n sè trÎ Di c- diÔn ra m¹nh mÏ (®Æc biÖt trong ®é tuæi trÎ - ®é tuæi lao ®éng) §« thÞ hãa diÔn ra m¹nh mÏ vµ nhanh chãng. 7Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng 8Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng 9Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng Mèi quan hÖ quan hÖ d©n sè vµ m«i tr-êng: D©n sè Tæ chøc (x· Kü thuËt héi, thÓ chÕ, s¶n xuÊt...) M«i tr-êng 10Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng D©n sè vµ m«i tr-êng lu«n cã mèi quan hÖ mËt thiÕt vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau D©n sè lu«n lu«n cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc ®Õn m«i tr-êng. T¸c ®éng tiªu cùc thÓ hiÖn qua: t¸c ®éng trùc tiÕp dÔ nhËn thÊy (c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn) vµ gi¸n tiÕp – khã nhËn thÊy h¬n (c¸c hËu qu¶ cña « nhiÔm m«i tr-êng, khÝ th¶i dÉn tíi hiÖu øng nhµ 11 kÝnh, v.v.). Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng T¸c ®éng cña di d©n: D©n sè di c- th-êng lµ trÎ, cã møc sinh cao, nhu cÇu sinh cao  dÔ dÉn tíi gia t¨ng d©n sè  gia t¨ng tiªu dïng vµ sö dông nguån tµi nguyªn. ViÖc di d©n  t¨ng sè l-îng hé gia ®×nh  sù gia t¨ng sè l-îng “hé gia ®×nh” ¶nh h-ëng tíi m«i tr-êng h¬n lµ sù t¨ng “sè d©n” thuÇn tóy (do t¨ng nhu cÇu c¬ së h¹ tÇng: nhµ cöa, ®iÖn, n-íc, chÊt ®èt, v.v. vµ t¨ng chÊt th¶i: phÕ liÖu, r¸c, v.v.) 12 Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng T¸c ®éng cña gia t¨ng d©n sè: §« thÞ hãa vµ t¨ng tr-ëng d©n sè thµnh thÞ: cã mÆt tÝch cùc nhÊt ®Þnh ®èi víi m«i tr-êng: møc sèng ®« thÞ cã thÓ tèt h¬n so víi n«ng th«n, qui ho¹ch tèt cã thÓ tiÕt kiÖm nguån lùc (x©y dùng c¸c khu ®« thÞ ®¸p øng nhu cÇu cña mét sè l-îng lín d©n c-). MÆt kh¸c: mËt ®é d©n c- t¨ng  t¨ng « nhiÔm, t¨ng tiªu thô vµ l-îng chÊt th¶i, t¨ng nguy c¬ bÖnh truyÒn nhiÔm, ph¸ hñy ®Êt canh t¸c, ®Êt rõng, v.v. 13 Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng Lµm sao gi¶i quyÕt m©u thuÉn d©n sè – nguån tµi nguyªn m«i tr-êng? LiÖu chØ ®¬n thuÇn h¹n chÕ d©n sè (häc thuyÕt Malthus)? C©u hái kh«ng ph¶i lµ bao nhiªu ng-êi th× thÝch hîp? Mµ lµ “bao nhiªu ng-êi tr¸i ®Êt chøa ®-îc vÉn ®¶m b¶o cã mét cuéc sèng cã chÊt l-îng?” 14 Mèi QUAN HÖ d©n sè – m«i tr-êng CÇn cã mét nÒn khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn ®Õn nh- thÕ nµo? ThÓ chÕ nhµ n-íc, x· héi vµ nÒn kinh tÕ nªn nh- thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn tèt? CÇn bao nhiªu diÖn tÝch rõng lµ ®ñ? Chóng ta muèn kh«ng khÝ vµ n-íc “s¹ch” ®Õn møc nµo? Chóng ta muèn sèng bao l©u? cã mÊy con? 15d©n sè – m«i tr-êng: c¸c t¸c ®éng M« h×nh nµo? 16 d©n sè – m«i tr-êng: c¸c t¸c ®éngPaul Ehrlich vµ J.P. Holdren: I = P. A . T I = T¸c ®éng tíi m«i tr-êng (v.d. « nhiÔm) P = qui m« d©n sè A = ¶nh h-ëng (th-êng lµ møc sö dông tµi nguyªn b×nh qu©n ®Çu ng-êi/n¨m) T = hiÖu suÊt cña c«ng nghÖ (v.d. n¨ng l-îng tiªu thô)VÝ dô: t¸c ®éng cña l-îng khÝ th¶i CO2 ë mét sè n-íc nh- Mª hi c«, Ghana, Trung Quèc, v.v. chÞu ¶nh h-ëng m¹nh mÏ cña qui m« d©n sè. 17 d©n sè – m«i tr-êng: c¸c t¸c ®éngMét sè nh-îc ®iÓm: Ch-a nãi lªn c¸c yÕu tè t¸c ®éng kh¸c (v¨n hãa, cÊu tróc x· héi, v.v.) C¸c t¸c nh©n kh¸c nhau cã thÓ cã nh÷ng c¸ch t¸c ®éng kh¸c nhau, kh«ng thÓ ®¬n gi¶n hãa trong mét m« h×nh ®-îc (v.d. t¸c nh©n g©y suy thãai rõng kh¸c víi t¸c nh©n g©y thñng tÇng ozon) Ch-a nãi lªn tÇm quan träng cña gia t¨ng sè hé gia ®×nh, chø kh«ng chØ tæng sè d©n Ch-a nãi lªn c¸c t¸c ®éng nµy ¶nh h-ëng ra sao tíi søc kháe con ng-êi.v.v. 18 d©n sè – m«i tr-êng: c¸c t¸c ®éngM« h×nh kh¸i qu¸t h¬n: 19d©n sè – m«i tr-êng: c¸c t¸c ®éng1. M«i tr-êng ...