Bài giảng Dòng tiểu cầu - ThS. Hà Nữ Thùy Dương

Bài giảng Dòng tiểu cầu do ThS. Hà Nữ Thùy Dương biên soạn trình bày các nội dung chính sau: Hình thái bình thường của dòng tiểu cầu; Tính chất, chức năng của tiểu cầu; Các rối loạn của tiểu cầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Dòng tiểu cầu - ThS. Hà Nữ Thùy Dương DÒNG TIỂU CẦU I. HÌNH THÁI BÌNH THƯỜNG CỦA DÒNG TIỂU CẦUBài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 1 Tế bào gốc vạn năng ↓ TB gốc đa năng định hướng dòng tuỷ (CFU-GEMM) ↓ TB tiền thân dòng mẫu tiểu cầu ↓ Nguyên mẫu tiểu cầu ↓ Mẫu tiểu cầu ưa bazơ ↓ Mẫu tiểu cầu có hạt chưa sinh tiểu cầu ↓ Mẫu tiểu cầu có hạt sinh tiểu cầu nhân tự do Tiểu cầuBài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 2 1. Nguyên mẫu tiểu cầu: - Kích thước 20-25 μm - Hình tròn hoặc đa giác - Nhân lớn chiếm gần hết tế bào, tròn, cấu trúc nhiễm sắc dày, có 1-2 hạt nhân, có khi hạt nhân không thấy rõ - NSC ưa bazơ đậm (màu xanh lục), không có hạt, giữa nhân và NSC có 1 quầng mờ nhạt không đều, đây là giai đoạn duy nhất có khả năng phân bàoBài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 3 2. Mẫu tiểu cầu ưa bazơ - Kích thước trung bình 40 μm - Hình tròn hoặc giới hạn không đều - Nhân lớn, hình thận hoặc đa giác có eo thắt, cấu trúc nhiễm sắc rất đậm, thô, tụ thành từng đám lớn. - NSC ưa bazơ rất đậm , đã bắt đầu xuất hiện hạt từ vùng có quầng mờ nhạtBài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 4 3. Mẫu tiểu cầu có hạt chưa sinh tiểu cầu - Kích thước 50-100 μm - Nhân thường lệch ra ngoại biên và có nhiều múi, cấu trúc nhiếm sắc rất đậm, thô - NSC ưa bazơ nhẹ, có rất nhiều hạt ưa azua phân bố trong toàn bộ NSC làm cho NSC có màu đỏ hồng. - Màng tế bào còn nguyên, chưa có chỗ nào bị phá vỡ.Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 54. Mẫu tiểu cầu có hạt sinh tiểu cầu - Hình ảnh giống giai đoạn trên, nhưng các hạt nhóm thành từng đám nhỏ, có rất nhiều đám tập trung trong NSC, các đám này có khuynh hướng dồn ra phía ngoại vi. - Màng tế bào có những chỗ bị phá vỡ và có những đám tiểu cầu trưởng thành bị đẩy ra khỏi NSC của tế bào.Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 6 5. Mẫu tiểu cầu nhân tự do Khi đã sinh hết tiểu cầu, NSC của mẫu tiểu cầu bị phá vỡ hoàn toàn, chỉ còn lại nhân lưu hành tự do một thời gian rồi thoái hoá dần.Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 7 6. Tiểu cầu - Là tế bào nhỏ nhất trong tuần hoàn, kích thước 2-5 m, hình tròn hoặc bầu dục. - Trên tiêu bản nhuộm giêm sa, tiểu cầu bắt màu đỏ hồng, tụ thành từng đám - Trên kính hiển vi điện tử, cấu trúc siêu vi của tiểu cầu như sau:Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 8+ Màng tiểu cầu có các glycoprotein (GP), trong đó GPIb, GPIIb, GPIIIa đóng vai trò chủ yếu trong hiện tượng dính và ngưng tập. Mặt ngoài màng là nơi có các yếu tố đông máu hấp thụ vào.+ Mặt trong của màng gồm hệ thống ống có tác dụng duy trì hình dạng của tiểu cầu. Hệ thống ống nối với mặt ngoài của tiểu cầu có vai trò trong việc thu nhận các chất trong huyết tương và giải phóng các chất chứa đựng trong các hạt.Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 9+ Các hạt trong tiểu cầu (2):- Hạt đặc (sẫm) chứa Ca2+, serotonin, ADP, ATP, Histamin...- Hạt  chứa fibrinogen, fibronectin, yếu tố von Willebrand, Thrombospondin, các chất điều biến phát triển, 1 số yếu tố đông máu(V, HMWK, XI,, Fibrinogen...)+ Thrombopoietin tham gia điều hòa sản xuất tiểu cầu theo cơ chế kích thích tăng sinh và biệt hóa mẫu tiểu cầu. + Số lượng tiểu cầu trong máu ngoại vi bình thường từ 150.000-400.000/mm3Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 10II. TÍNH CHẤT, CHỨC NĂNGCỦA TIỂU CẦU1. Tính chất1.1. Vận chuyển Tiểu cầu có khả năng vận chuyển- Một số chất gây co mạch: serotonin, adrenalin, noradrenalin- Một số yếu tố đông máu- Các chất hoạt hoá và ức chế tiêu sợi huyếtBài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 11 1.2. Kết dính Ngay khi thành mạch bị tổn thương, tiểu cầu sẽ dính vào các sợi tạo keo ở lớp dưới nội mạc của thành mạch thông qua yếu tố von-Willebrand. 1.3. Ngưng tập Bình thường tiểu cầu ở dưới dạng tách rời nhau trong tuần hoàn. khi tổ chức bị thương tổn hoặc khi rời khỏi cơ thể, các tiểu cầu tác động với nhau và kết chụm lại.Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 12- In vitro: ADP, Adrenalin, serotonin có thể gây ngưng tập tiểu cầu- In vivo: khi tiểu cầu dính vào lớp dưới nội mạc thì nó sẽ được kích hoạt và phóng thích ra ADP, thromboxan A2, các chất này có tác dụng ngưng tập tiểu cầu.Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 132. Đời sống của tiểu cầu- Trung bình là 9-11 ngày- Tiểu cầu già cỗi bị phân huỷ trong các đại thực bào, chủ yếu ở lách. Sự sinh tiểu cầu được điều hoà bởi yếu tố thrombopoietin.3. Chức năng của tiểu cầu Tiểu cầu tham gia vào quá trình cầm máu ban đầu, quá trình đông máu và tham gia vào sự co cục máu.Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 14III. CÁC RỐI LOẠN CỦA TIỂU CẦU 1. Rối loạn số lượng tiểu cầu 1.1. Giảm số lượng khi tiểu cầu < 100.000/mm3 1.1.1. Giảm sản xuất tiểu cầu Không thấy hoặc ít thấy mẫu tiểu cầu trên lam tuỷ và xét nghiệm đời sống tiểu cầu bình thường - Các bệnh lý bẩm sinh gây giảm tiểu cầu Bài giảng TC ThS. Hà Nữ Thùy Dương 15+ Giảm tiểu cầu và thiếu xương quay+ Thiếu máu Fanconi- Các rối loạn mắc ...