Bài giảng Entamoeba Histolytica - PGS.TS.BS. Trần Thị Hồng

Mục tiêu của bài giảng: Nêu đặc điểm nhận dạng 3 thể khác nhau của amip entamoeba histolytica và tính chất sinh học của từng thể; các phương thức nhiễm amip nói chung và đặc thù ở Việt Nam; đặc điểm dịch tễ dựa trên chu trình phát triển; triệu chứng lâm sàng chính của amip đường ruột và ngoài đường ruột; các phương pháp chẩn đoán amip dựa trên thể lâm sàng; các phác đồ điều trị dựa trên thể lâm sàng và chu trình phát triển; các biện pháp dự phòng bệnh dựa trên phương thức lây nhiễm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Entamoeba Histolytica - PGS.TS.BS. Trần Thị HồngENTAMOEBA HISTOLYTICA PGS.TS.BS. TRẦN THỊ HỒNG MỤC TIÊU1. Nêu đặc điểm nhận dạng 3 thể khác nhau của amip Entamoeba histolytica và tính chất sinh học của từng thể2. Nêu các phương thức nhiễm amip nói chung và đặc thù ở Việt Nam3. Nêu các đặc điểm dịch tễ dựa trên chu trình phát triển4. Nêu các triệu chứng lâm sàng chính của amip đường ruột và ngoài đường ruột5. Nêu các phương pháp chẩn đoán amip dựa trên thể lâm sàng6. Nêu các phác đồ điều trị dựa trên thể lâm sàng và chu trình phát triển7. Nêu các biện pháp dự phòng bệnh dựa trên phương thức lây nhiễm MỞ ĐẦUGây lỵ : bệnh lỵ amip, biết từ rất lâuTác nhân gây bệnh: Entamoeba histolyticaLịch sử: Loosh mô tả đầu tiên năm 1875Phân bố: khắp nơi trên thế giớiTỷ lệ bệnh mới lỵ amip gia tăng ở các nước đangphát triểnCác nước phát triển: nhóm có nguy cơ cao: đồngtính luyến ái nam, khách du lịch, những ngườimới nhập cư, những người sống trong các cơ sởtừ thiện HÌNH DẠNG3 thể khác nhau củaamip: 1. Hoạt động2. Tiền bào nang3. Bào nang: 1 nhân 2 nhân 4 nhân THỂ HOẠT ĐỘNGKích thước: Φ: 12-60µmKhông gây bệnh:minuta/disparGây bệnh: chứa hồng cầu:E. histolyticaChân giả/Di độngNgoại TBC/Nội TBCNhân thểHạt nhiễm sắc quanh nhân THỂ BÀO NANGHình cầuKích thước 10 –15 µm,vách bào nang tương đốidày.Có từ 1 – 4 nhânTiền bào nang: 1 nhân +thỏi nhiễm sắcBào nang 2 nhân + thỏinhiễm sắcBào nang 4 nhân BN một nhânTHỂ BÀO NANG BN 2 nhân BN 4 nhân Ruột già(người)Nuốt phải bào Entamoebanang(người qua Họat động/bào histolytica nang trong phânngười) Bào nang tồn tại trong thực Xuyên qua ruột phẩm/nước (thể họat động đi theo đường máu đến) Gan, Phổi Não Màng bụng Mô khác CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN CT không sinh bệnh Bào nangNhiễm donuốt BN4 nhân Hậu BN 4 nhân Phân Thể HĐ Tay dơ minuta Thức ăn Nước uống CT sinh bệnh Ruồi gián RUỘT GIÀ PHÂN DỊCH TỄ HỌCTỷ lệ hiện mắc của nhiễm amip thay đổi tùytheo:Trình độ vệ sinh, thường ở xứ nhiệt đới và cậnnhiệt đới cao hơn các nước ôn đớiTỷ lệ nhiễm toàn bộ trên toàn thế giới 10-50%Người lành mang bào nang là nguồn nhiễm quantrọngEntamoeba histolytica: nguyên nhân đứng hàngthứ hai gây chết do KST sau sốt rét: 50.000-100.000 người chết/ năm Phương thức lan truyềnTiếp xúc trực tiếp từ người qua người(phân –miệng)Thức ăn hay nước uống ô nhiễm phân có chứabào nangSử dụng phân tươi để bón cho hoa màuNhiễm bào nang vào thức ăn do ruồi gián mangđếnLan qua đường tình dục ở những người đồng tínhluyến ái nam(miệng-hậu môn) SINH BỆNH HỌCCác yếu tố ảnh hưởng:1.Chủng độc:Chủng cổ điểnKhông cổ điển: Laredo, Huff…Mầm bệnh zymodemes2. Nhạy cảm của ký chủ, tình trạng dinh dưỡng,hệ miễn dịch…3. Phá vỡ hàng rào miễn dịch(xâm lấn mô) CƠ CHẾ SINH BỆNH1. Tiết diếu tố tiêu hủy protein (histolysin) và cácchất gây độc tế bào2. contact-dependent cell killing3. Thực bào tế bàoAmip diệt tế bào đích:+ kết dính các thụ thể trung gian của amip vào tếbào đích(kết dính lectin)+ amip ly giải tế bào của tế bào đích+ amip thực bào tế bào đích bị giếtKhi amip xâm nhập lớp cơ ruột già, di chuyển song song, gây vếtloét ở ruộtCác vết loét thường bị vi khuẩn xâm nhập, vi khuẩn làm tiêu môruột, gây ra những biến chứng trầm trọng do nhiễm khuẩn thứ cấp  Lòng ruột      Chất nền ngoại bào Tế bào biểu môLớp màng nhày  Lớp dưới nhày  Lớp cơ  BCĐNTT Di chuyển qua TM cửa Xoang phúc mạc Lớp huyết thanhThể hoạt động của amip xâm lấn màng dưới nhày,sang thương trải dọc theo vách ruột , tạo vết loéthình cổ lọ. Histopathology, UFPA, Araújo R.) TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNGKHÔNG TRIỆU CHỨNG TRIỆU CHỨNG Bệnh amip Bệnh amip đường ruột ngoài đường ruột ...