Bài giảng Giám sát tư pháp - TS. Dương Ngọc Ngưu

Bài giảng Giám sát tư pháp do TS. Dương Ngọc Ngưu thực hiện trình bày về khái quát hoạt động giám sát của Quốc hội; thực trạng hoạt động giám sát và một số giải pháp để nâng cao hiệu quả giám sát tư pháp. Đây là bài giảng hữu ích dành cho các bạn chuyên ngành Chính trị và những bạn quan tâm tới lĩnh vực này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Giám sát tư pháp - TS. Dương Ngọc Ngưu GIÁM SÁT TƯ PHÁP TS. Dương Ngọc Ngưu Uỷ viên chuyên trách UBPL I. KHÁI QUÁT HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QH Hoạt  động  giám  sát  là  một  trong  những  chức  năng quan trọng của QH và HĐND các cấp. Theo  quy định của HP và Luật tổ chức QH thì QH có  chức năng thực hiện quyền giám sát tối cao đối  với  toàn  bộ  hoạt  động  của  Nhà  nước,  trong  đó  có nội dung giám sát hoạt động của các cơ quan  tư pháp. Luật tổ chức QH cũng quy định  ỦBPL  có nhiệm vụ giám sát hoạt động điều tra, truy tố,  xét xử và thi hành án. Để cụ thể hóa quyền giám  sát  tối  cao  của  QH,  ngày  17­6­2003  QH  đã  ban  hành Luật hoạt động giám sát của QH.  I. KHÁI QUÁT HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QH (tiÕp) Ngày  26­11­2003, QH đã ban hành Luật tổ chức  HĐND và UBND, trong đó cũng đã quy định về  chức  năng  giám  sát  của  HĐND  đối  với  hoạt  động của TAND, VKSND cùng cấp. Qua hơn hai năm tổ chức thực hiện, Luật hoạt  động giám sát của QH ngày càng đi vào cuộc  sống, mang lại hiệu quả thiết thực, tiếp tục có  những chuyển biến hết sức tích cực.  I. KHÁI QUÁT HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QH (tiÕp) Nhìn chung hoạt động giám sát của QH, các cơ  quan của QH, Đoàn ĐBQH, ĐBQH bước đầu đã  phát huy tác dụng, từng bước góp phần làm thay  đổi nhận thức và nâng cao trách nhiệm của cán  bộ, công chức trong các cơ quan tư pháp khi thực  hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, hạn chế  hành vi vi phạm pháp luật dẫn đến oan sai, tiếp  tục tạo nên sự thống nhất cao về nhận thức tư  tưởng và phối hợp hành động giữa các cơ quan  tiến hành giám sát với các cơ quan chịu sự giám  sát.  I. KHÁI QUÁT HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QH (tiÕp) Trên cơ sở kết quả giám sát, QH, UBTVQH cũng  có thêm căn cứ để hoàn thiện hệ thống văn bản  quy phạm pháp luật về tổ chức và hoạt động, về  các chế độ, chính sách đối với các CQTP, góp  phần quan trọng vào công cuộc cải cách tư pháp,  khắc phục được những vướng mắc trong thực  tiễn hoạt động của các CQTP. Tuy nhiên, hoạt  động giám sát (trong đó có giám sát tư pháp) so  với yêu cầu của cuộc sống,đòi hỏi của nhân dân  và quy định của PL thì vẫn còn nhiều hạn chế và  chưa đạt được kết quả mà chúng ta mong muốn. 1. Khái niệm giám sát của QH Giám sát là một trong ba chức năng cơ bản của  QH. Điều 83 HP 1992 đã ghi nhận “ QH thực  hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt  động của nhà nước”. Tại khoản 1 Điều 2 Luật  hoạt động giám sát của QH đã khẳng định: giám  sát là việc QH, UBTVQH, HĐDT, UB của QH,  Đoàn ĐBQH và ĐBQH theo dõi, xem xét, đánh  giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu  sự giám sát trong việc thi hành HP, luật, NQ của  Quốc hội, pháp lệnh, NQ của UBTVQH.  1. Khái niệm giám sát của QH (tiếp) Như  vậy,  cơ  quan  giám  sát  không  làm  thay  cho  cơ  quan  chịu  sự  giám  sát  mà  cơ  quan  chịu  sự  giám  sát  phải  thực  hiện  đúng  và  đầy  đủ  chức  năng,  nhiệm  vụ  đã  được  pháp  luật  quy  định.  Hoạt  động  giám  sát  của  QH  với  tư  cách  là  cơ  quan xem xét, đánh giá từ bên ngoài đối với hoạt  động  của  các  cơ  quan  chịu  sự  giám  sát  theo  phương  thức  thẩm  tra,  giám  sát  và  kiến  nghị  đồng thời theo dõi, đôn đốc cơ quan chịu sự giám  sát thực hiện các kiến nghị giám sát. 2. Khái niệm tư pháp Tư  pháp  là  một  lĩnh  vực  hoạt  động  độc  lập  được tổ chức và hoạt động để bảo đảm thực  hiện quyền lực nhà nước nhằm duy trì, bảo vệ  công  lý.  Các  CQTP  trong  phạm  vi  chức  năng,  nhiệm vụ của mình có nhiệm vụ bảo vệ pháp  chế  XHCN,  bảo  vệ  chế  độ  XHCN,  bảo  vệ  quyền  làm  chủ  của  nhân  dân,  bảo  vệ  tài  sản  của nhà nước, của tập thể, bảo vệ các quyền  tự  do  cơ  bản,  tính  mạng,  tài  sản,  danh  dự  và  nhân  phẩm  của  công  dân.  Khi  hoạt  động,  các  CQTP độc lập và tuân theo PL nhưng phải chịu  sự giám sát của nhân dân, của QH, các cơ quan  của QH, Đoàn ĐBQH, ĐBQH và HĐND  cùng  2. Khái niệm tư pháp (tiếp) Hoạt động tư pháp có nhiệm vụ chủ yếu là giải  quyết  các  vụ  án  hình  sự,  dân  sự,  hành  chính,  thương mại, lao động. Thông qua việc thực hiện  chức  năng  giám  sát,  QH  sẽ  trực  tiếp  góp  phần  khắc  phục  những  khó  khăn,  khuyết  điểm  và  chấn chỉnh về mặt tổ chức, hoạt động, nâng cao  hiệu lực và hiệu quả hoạt động của các CQTP,  xây  dựng  nền  tư  pháp  trong  sạch,  vững  mạnh,  bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. 3. Khái niệm giám sát tư pháp Giám sát tư pháp là việc QH, các cơ quan của QH,  Đoàn ĐBQH, ĐBQH theo dõi, xem xét, đánh giá  hoạt  động  của  các  cơ  quan  điều  tra,  VKSND,TAND, cơ quan thi hành án dân sự, hình  sự  và  hành  chính.  Như  vậy,  hoạt  động  của  VKSND, TAND, hoạt động điều tra, thi hành án  đều  là  đối  tượng  chịu  sự  giám  sát  của  QH,  các  cơ quan của QH, Đoàn ĐBQH, ĐBQH. 4. Nội dung giám sát của QH,  UBTVQH, Đoàn ĐBQH và ĐBQH Việc  xác  định  nội  dung  giám  sát  đối  với  hoạt  động  của  các  cơ  quan  tư  pháp  phải  căn  cứ  vào  HP, Luật tổ chức QH, Luật hoạt  động giám sát  của  QH,  Luật  tổ  chức  TAND,  Luật  tổ  chức  VKSND, pháp luật điều tra hình sự, thi hành án,  pháp luật về tố tụng và các VBPL khác. Trên cơ  sở các VBPL này, nội dung giám sát đối với hoạt  động  của  các  CQTP  là  giám  sát  việc  chấp  hành  pháp  luật  trong  các  hoạt  động  sau  đây  của  các  CQTP: 4. Nội dung giám sát của QH,  UBTVQH, Đoàn ĐBQH và ĐBQH (tiếp) ­  Việc  bắt,  tạm  giữ,  tạm  giam,  khởi  tố,  điều  tra,  truy  tố,  xét xử và thi hành án các vụ án hình sự; việc giải quyết  các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình, thương mại, lao  động, hành chính và thi hành án trong các lĩnh vực này; ­ Việc thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp bao  gồm kiểm sát hoạt động điều tra, kiểm sát xét xử, kiểm  sát thi hành án, kiểm sát việc bắt, giam, giữ, cải tạo và  việc  áp  dụng  các  biện  pháp  ngăn  chặn  khác  trong  hoạt  độn ...