Bài giảng Hệ nội tiết - TS. Nguyễn Văn Ba

Bài giảng Hệ nội tiết có nội dung trình bày các kiến thức đại cương về hệ nội tiết, đặc điểm chung cơ bản của tuyến nội tiết, các loại hormon, đặc điểm, cơ chế tiết hormon và các tuyến hormon trong cơ thể người.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Hệ nội tiết - TS. Nguyễn Văn BaHệ Nôi Tiêt ̣ ́TS Nguyễn Văn BaĐiêu gì xay ra? ̀ ̉ Hệ nôi tiêt ̣ ́Đại cương Gồm các tuyến nội tiết, tiết ra nội tiết tố (hormon) ngấm thẳng vào máu, chuyển đi khắp cơ thể, tác động lên các cơ quan khác nhau. Gồm các tuyến nhỏ nằm rải rác khắp cơ thể, không liên quan về giải phẫu nhưng liên quan mật thiết về sinh lý thông qua tác động của các nội tiết tốĐặc điểm chung cơ bản của tuyến nộitiết Về giải phẫu: + Không có ống dẫn chất ra ngoài mà nội tiết tố bài tiết của tuyến ngấm thẳng vào mạch máu, dồn về tĩnh mạch ra để chuyển đi khắp cơ thể. + Tuyến nội tiết tuy nhỏ nhưng có rất nhiều mạch máu nuôi dưỡng Về hoá học: phải tìm thấy một chất đặc hiệu ở tĩnh mạch ra của tuyến. Về sinh lý: + Chất do tuyến bài tiết tiết ra phải có tác dụng sinh lý đặc hiệu. + Khi cắt bỏ tuyến đó phải có những rối loạn đặc hiệu. + Sau cắt bỏ, nếu ghép tuyến hoặc tiêm hay uống tinh chất của tuyến đó thì sẽ hết các rối loạn Dưới đôi ̀ ́ ̀ Tuyên tung ́ ́ Tuyên giap ́ Tuyên yên ́ ̣ ́ Tuyên cân giap Tuyên ức ́Tuyên thượng thân ́ ̣ ̣ Tuy Buông trứng ̀ ̀ Tinh hoanHormon Các loại cấu tạo hormon  Protid như Thyroxin của tuyến giáp trạng, Adrenalin của tuyến thượng thận.  Lipit như: Foliculin, Progesterol của buồng trứng, Testosterol của tinh hoànHormonĐặc điểm tác dụng của hormone  Tác dụng không có tính chất đặc hiệu cho một loài động vật nào (Foliculin ở ngựa cái vẫn có tác dụng ở người phụ nữ và ngược lại).  Có tác dụng với một liều lượng rất ít, đơn vị tính hormon là microgam.  Thời gian tác dụng cua hormon không giống nhau. Có hormon tác dụng thời gian rất ngắn (Adrenalin của tuyến thượng thận). Có hormon tác dụng dài (Thyroxin của tuyến giáp trạng).  Đa số hormon bài tiết đều đặn thường xuyên để duy trì hoạt động sinh lý bình thường, song cũng có hormon được sản xuất tuỳ theo từng gian đoạn sinh lý của cơ thể (Prolactin của tuyến yên).Cơ chế tiết hormon Có 3 cơ chế  Thể dịch – cơ chế đơn giản nhất  Tiết trực tiếp để đáp ứng với sự thay đổi của nồng độ ion hoặc dinh dưỡng trong máu  Tuyến cận giáp tiết calcium Cơ chế tiết hormon Thần kinh  Các sợi TK giao cảm kích thích tế bào ở tủy thượng thận  Tiết epinephrine và norepinephrine Hormon  Nhận kích thích từ tuyến nội tiết khác  Nội tiết tố của tuyến nội tiết này là tín hiệu để tiết hormon cho tuyến khácCơ chế tiết hormon Luôn kiểm soát theo cơ chế feedback  Nồng độ trong máu thấp  Hầu hết hormone tăng tiết  Nồng độ trong máu tối đa  Hormone ngừng tiết ́ Tuyên yên Hinh dang và vị trí ̀ ̣  Kich thước như hat đâu, ́ ̣ ̣ găn với vung dưới đôi ́ ̀ ̀ ̀ (hypothalamus), năm trong hố yên ở thân xương bướm  ̀ Bao gôm 2 thuy: ̀  Thuy trước là tuyên yên hach ̀ ̣  Thuy sau là tuyên yên TK ̀ ́ Liên quan  ̀ Trên － Hoanh tuyên yêń  Trước trên － Giao thoa thị giac và TK thị giac ́ ́  bên － Xoang TM hang  Dưới － Xoang bướmVung dưới đôi ̀ ̀ ́ Tuyên yên ́ ̀ Tuyên tung Năm sau trên lôi nao (đôi thi) ngay sau nao thât ba, Chức năng của nó ̀ ̃ ̃ ̀ ̣ ̃ ́ chưa rõ ràng, thường thái hóa dần sau 16 tuổi (hiên nay cho răng tiêt ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ melatonin, liên quan đên nhip ngay đêm) Tuyêngiap ́ ́ Hinh dang và vị trí ̀ ̣  Hinh chữ H ̀  Thuy phai và trai: năm hai bên trước ̀ ̉ ́ ̀ thanh quan và trên khí quan, keo dai ̉ ̉ ́ ̀ từ giữa sun giap đên sun khí quan ...