Bài giảng Kiểm nghiệm dược liệu bằng phương pháp vi học - ThS. Nguyễn Thị Ánh Nguyệt

Bài giảng Kiểm nghiệm dược liệu bằng phương pháp vi học do ThS. Nguyễn Thị Ánh Nguyệt biên soạn gồm các nội dung: Tại sao phải kiểm nghiệm dược liệu; Khi nào cần kiểm nghiệm dược liệu; Các bước kiểm nghiệm DL theo tiêu chuẩn DĐVN IV; Phân biệt và chống nhầm lẫn 1 số DL.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Kiểm nghiệm dược liệu bằng phương pháp vi học - ThS. Nguyễn Thị Ánh Nguyệt Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh KIỂM NGHIỆM DƯỢC LIỆUBẰNG PHƯƠNG PHÁP VI HỌC ThS. Nguyễn Thị Ánh Nguyệt Email: nt_anhnguyet@uphcm.edu.vn Bộ môn Dược liệu - Năm 20181. TẠI SAO PHẢI KIỂM NGHIỆM DƯỢC LIỆU?2. KHI NÀO CẦN KIỂM NGHIỆM DƯỢC LIỆU?3. CÁC BƯỚC KIỂM NGHIỆM DL THEO TIÊU CHUẨN DĐVN IV?4. PHÂN BIỆT VÀ CHỐNG NHẦM LẪN 1 SỐ DL1. TẠI SAO PHẢI KIỂM NGHIỆM DL? 1. TẠI SAO PHẢI KIỂM NGHIỆM DL?Nhằm ngăn chặn:1. Dược liệu kém chất lượng: Hàm lượng hoạt chất thấp2. Dược liệu bẩn: DL bị lẫn tạp cơ học: đất, cát,… DL bị nhiễm vi khuẩn, nấm mốc, mọt… DL bị nhiễm dư lượng thuốc trừ sâu, KL nặng… DL bị tẩm hóa chất….3. Dược liệu rác: Đúng DL nhưng hàm lượng hoạt chất không có hoặc rất thấp4. Dược liệu giả mạo/nhầm lẫn: Sai dược liệu (sai loài/loài+chi/loài+chi+họ) 2. KHI NÀO CẦN KIỂM NGHIỆM DL?KHI:- Phân phối **- Cấp phát thuốc tại các BVYHCT- Sản xuất thuốc từ dược liệu- Nghiên cứu** Hiện nay chưa có yêu cầu kiểm nghiệm 3. CÁC BƯỚC KIỂM NGHIỆM DL THEO TIÊU CHUẨN DĐVN IV− Vi phẫu− Bột− Định tính (Phản ứng hóa học, SKLM)− Định lượng− Độ ẩm− Tro toàn phần− Tỉ lệ vụn nát− Tạp chất Mục tiêu học tậpSau khi học bài “Kiểm nghiệm DL bằng phươngpháp vi học”, sinh viên phải biết:1. Những kỹ thuật cơ bản trong KN dược liệu bằng phương pháp vi học.2. Nhận biết và mô tả được đặc điểm giải phẫu của các bộ phận dùng (rễ, thân, lá…)3. Nhận biết và mô tả được các cấu tử có trong bột dược liệu. Nội dung1. Kỹ thuật ứng dụng đối với vi phẫu2. Kỹ thuật tách biểu bì3. Kỹ thuật ứng dụng trong khảo sát bột DL4. Nhận dạng và mô tả các mô trong vi phẫu, biểu bì, và các cấu tử trong bột DL(Anatomy) Các bước thực hiệnChọn mẫu Cắt vi phẫu Nhuộm vi phẫu Nhận dạng, mô tả các mô trong vi phẫu Vẽ sơ đồ Chọn mẫu Có thể chọn mẫu tươi hoặc khô Nếu là mẫu khô, nên ngâm mềm trước khi cắt Mẫu được chọn phải chính xác, có tính đại diện, không quá già hoặc quá non.Chọn mẫu Cắt ngang phần gân giữa đoạn 1/3 phía đáy phiến, và một ít thịt lá ở 2 bên. Chọn những đoạn thân trung bình, không già cũng không non, cắt ngang ở đoạn giữa 2 mấu. Chọn các rễ phụ có đường kính 2-5 mm.Chọn mẫuDụng cụ trong KN vi phẫuCắt vi phẫu – Cắt tay Phẫu thức ngang & Phẫu thức dọc Cắt ngang Cắt dọc Cắt vi phẫu – Cắt tay Cắt Cắt Cắt ngangxuyên tâm tiếp tuyếnCắt vi phẫu – Cắt tayCắt ngang Cắt tiếp tuyến Cắt xuyên tâmCắt vi phẫu – Cắt bằng microtome Áp dụng: đối với mẫu quá cứng (rễ, thân già)Cắt vi phẫu – Cắt bằng microtome Nhuộm vi phẫu – Hoá chất- Nước Javel 50%: dùng để loại bỏ tế bào chất- Cloral hydrat 50%: làm sáng tiêu bản và tẩy sạch tinh bột- Acid acetic 1%: để trung hoà nước Javel còn lại trên lát cắt.- KOH hay NaOH 5%: tăng cường tẩy tế bào chất, dùng khi mẫu có quá nhiều tinh bột.- Dung dịch lục ido 0,1%: để nhuộm xanh tế bào có màng cấu tạo là suberin hay lignin.- Dung dịch carmin 1% (còn lại là son phèn) dùng để nhuộm hồng tế bào có màng cellulose.- Nước cất