BÀI GIẢNG KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN - TS. NGUYỄN VĂN LỊCH - 8

Tài chính, tín dụng, ngân hàng và lưu thông tiền tệ trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam 12.1.2.2. Một số bộ phận chủ yếu trong hệ thống tài chính: Ngân sách Nhà nước. Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu được của Nhà nước để chi bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước. Ngân sách nhà nước là khâu chủ đạo, là điều kiện vật chất quan trọng để thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước do hiến pháp quy định. Là công cụ quan trọng của Nhà nước...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BÀI GIẢNG KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN - TS. NGUYỄN VĂN LỊCH - 8 Chương 12: Tài chính, tín dụng, ngân hàng và lưu thông tiền tệ trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam12.1.2.2. Một số bộ phận chủ yếu trong hệ thống tài chính: * Ngân sách Nhà nước. Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu được của Nhà nước để chi bảo đảm thực hiệncác nhiệm vụ của Nhà nước. Ngân sách nhà nước là khâu chủ đạo, là điều kiện vật chất quan trọng để thực hiện cácnhiệm vụ của Nhà nước do hiến pháp quy định. Là công cụ quan trọng của Nhà nước để điều tiếtvĩ mô nền kinh tế, xã hội và đảm bảo an ninh quốc gia. Cơ cấu ngân sách bao gồm các khoản thu và chi: + Các khoản thu huy động vào ngân sách Nhà nước gồm: Các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí. Các khoản thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nước. Các khoản đóng góp của các tổ chức cá nhân. Các khoản viện trợ. Các khoản do nhà nước vay để bù đắp bội chi được đưa vào cân đối ngân sách nhà nước. Các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. + Các khoản chi ngân sách nhà nước: Chi ngân sách nhà nước là một hệ thống các mối quanhệ rất đa dạng và phức tạp, bao gồm: Các khoản chi phí phát triển kinh tế xã hội Các khoản chi bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước.(Đây là những khoản chi bắt buộc trong ngân sách hà nước của mọi quốc gia nhằm giữ vững anninh quốc phòng, ổn định chính trị xã hội). Các khoản chi trả nợ của Nhà nước. Các khoản chi viện trợ và các khoản chi phí khác theo quy định của pháp luật. * Quỹ bảo hiểm: Bảo hiểm là hình thức tài chính nảy sinh trong việc giải quyết những rủi ro có thể xảy ratrong sản xuất và đời sống xã hội. Hoạt động bảo hiểm còn có tác dụng huy động một nguồn vốn lớn bằng tiền để cung ứngcho thị trường tài chính. Bảo hiểm bắt buộc là loại bảo hiểm do luật pháp Nhà nước quy định bắt buộc đối với chủthể bảo hiểm. Chẳng hạn, bảo hiểm sinh mạng trong sử dụng các phương tiện vận tải như ô tô, tàuthủy, máy bay.. để chuyên chở hành khách. Bảo hiểm tự nguyện là hình thức bảo hiểm do hai bên thỏa thuận với nhau để ký kết hợpđồng bảo hiểm hoặc là tự nguyện đóng phí bảo hiểm theo quy định của tổ chức bảo hiểm. 161 Chương 12: Tài chính, tín dụng, ngân hàng và lưu thông tiền tệ trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam Những hình thức bảo hiểm là: + Bảo hiểm tài sản. + Bảo hiểm sinh mạng bao gồm các nghiệp vụ bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm y tế, bảo hiểmtai nạn lao động hoặc các bệnh nghề nghiệp, bảo hiểm cho cuộc sống khi hết khả năng lao động,bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm tuổi già, bảo hiểm tử tuất… Chuyển sang cơ chế thị trường, các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, các tổ chứcvà người lao động trong các doanh nghiệp, các tổ chức có thu nhập tiền lương đều phải tham giabảo hiểm xã hội.12.1.2.3. Chính sách tài khoá Chính sách tài khoá là chính sách của nhà nước trong việc huy động các nguồn thu vàongân sách nhà nước và sử dụng nó trong thời hạn nhất định (thường là một năm) Sự vận động của ngân sách được thực hiện chủ yếu qua chính sách tài khóa. Mục tiêu của chính sách tài khóa là đảm bảo các nguồn lực tài chính, tạo môi trường vàđiều kiện cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Để đạt mục tiêu trên đây, chính sách tài khóa phải xử lý nhiều mối quan hệ, trong đó giảiquyết đúng đắn những mâu thuẫn chủ yếu sau đây là nội dung cốt lõi của chính sách tài khóa: + Mâu thuẫn giữa thu và chi ngân sách Nhà nước. + Mâu thuẫn giữa tập trung vào ngân sách Nhà nước với tích lũy, tích tụ trong các cơ sở sảnxuất kinh doanh. + Mâu thuẫn giữa tăng trưởng kinh tế với việc thực hiện công bằng xã hội.12.2. TÍN DỤNG, NGÂN HÀNG VÀ LƯU THÔNG TIỀN TỆ TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘLÊN CNXH Ở VIỆT NAM.12.2.1. Tín dụng:12.2.1.1. Bản chất của quan hệ tín dụng trong thời kỳ quá độ. Tín dụng phản ánh quan hệ kinh tế giữa chủ thể sở hữu và các chủ thể sử dụng nguồn vốnnhàn rỗi trong nền kinh tế trên nguyên tắc hoàn trả có kỳ hạn cả vốn gốc lẫn lợi tức. Là một phân hệ của quan hệ tài chính, phản ánh sự vận động của vốn theo nguyên tắc hoàn trả. Đặc điểm chung là quyền sở hữu vốn tách rời quyền sử dụng vốn. Quan hệ tín dụng trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội phản ánh hệ thống lợi ích củanền kinh tế nhiều thành phần. Các quan hệ tín dụng này vừa hợp tác vừa cạnh tranh với nhautrong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây cũng là lĩnh vực đấu tranh gay gắt,đòi hỏi quan hệ tín dụng Nhà nước phải không ngừng lớn mạnh để đảm nhiệm vai trò chủ đạotrong quan hệ tín dụng toàn xã hội. Quan hệ tín dụng tồn tại dưới cá ...