Bài giảng Kinh tế phát triển: Bài 5 - ThS. Vũ Thị Phương Thảo

"Bài giảng Kinh tế phát triển - Bài 5: Tài nguyên thiên nhiên và môi trường với phát triển kinh tế" tìm hiểu đặc điểm và phân loại tài nguyên thiên nhiên; vai trò của tài nguyên thiên nhiên với tăng trưởng và phát triển kinh tế; địa tô và giá trị thị trường của tài nguyên; chiến lược khai thác, sử dụng và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên; phát triển bền vững.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Kinh tế phát triển: Bài 5 - ThS. Vũ Thị Phương Thảo BÀI 5 TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ MÔI TRƯỜNG VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ ThS. Vũ Thị Phương Thảo 1 v1.0012109218 TÌNH HUỐNG DẪN NHẬP Với khoảng 0,4ha diện tích đất tự nhiên và chỉ có 0,1ha diện tích đất nông nghiệp/đầu người, Việt Nam là một trong số nước đông dân nhất thế giới. Tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng tạo thêm áp lực làm ảnh hưởng đến nguồn tài nguyên của Việt Nam. Do vậy mà đòi hỏi các cấp quản lý phải chú ý hơn đến cách phân bổ, quản lý và sử dụng các nguồn lực này. Theo anh (chị) tài nguyên thiên nhiên có vai trò như thế nào đối với quá trình  tăng trưởng và phát triển kinh tế của Việt Nam. 2 v1.0012109218 MỤC TIÊU Nắm vững đặc điểm, vai trò của tài nguyên thiên nhiên với phát triển kinh tế Hiểu được chiến lược khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên Nắm được mục tiêu của phát triển bền vững 3 v1.0012109218 NỘI DUNG BÀI HỌC 1 Đặc điểm và phân loại tài nguyên thiên nhiên 2 Vai trò của tài nguyên thiên nhiên với tăng trưởng và phát triển kinh tế 3 Địa tô và giá trị thị trường của tài nguyên 4 Chiến lược khai thác, sử dụng và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên 5 Phát triển bền vững 4 v1.0012109218 1. ĐẶC ĐIỂM VÀ PHÂN LOẠI TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN 1.1. Đặc điểm tài nguyên thiên nhiên 1.2. Phân loại tài nguyên thiên nhiên 1.3. Sở hữu tài nguyên thiên nhiên 5 v1.0012109218 1.1. ĐẶC ĐIỂM TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN • Khái niệm: Tài nguyên thiên nhiên là tất cả các nguồn lực của tự nhiên, bao gồm đất đai, không khí, nước, các loại năng lượng và những khoáng sản trong lòng đất… Con người có thể khai thác và sử dụng những ích lợi do tài nguyên thiên nhiên ban tặng để thỏa mãn những nhu cầu đa dạng của mình. • Đặc điểm của tài nguyên thiên nhiên:  Là sự phân bố không đồng đều giữa các vùng trên trái đất, phụ thuộc vào cấu tạo địa chất, thời tiết, khí hậu của từng vùng;  Đại bộ phận các nguồn tài nguyên có giá trị kinh tế cao hiện nay đều đã được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của lịch sử.  Tóm lại: Đặc tính cơ bản của tài nguyên thiên nhiên là tính chất quý hiếm nên đòi hỏi con người trong quá trình khai thác, sử dụng luôn có ý thức bảo tồn, tiết kiệm và hiệu quả. 6 v1.0012109218 1.2. PHÂN LOẠI TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN Phân loại theo công dụng Phân loại theo khả năng tái sinh • Nguồn năng lượng; • Tài nguyên hữu hạn: • Khoáng sản;  Nhóm tài nguyên không thể tái tạo được: • Nguồn tài nguyên rừng; là những tài nguyên có quy mô không thay • Đất đai; đổi như đất đai và những tài nguyên khi sử • Nguồn nước; dụng sẽ mất dần hoặc biến đổi tính chất hóa, lý như các loại khoáng sản, kim loại, • Biển và thủy sản; than đá, dầu mỏ… • Khí hậu.  Nhóm tài nguyên có thể tái tạo: bao gồm rừng, thổ nhưỡng; các loại động thực vật trên cạn và dưới nước… • Tài nguyên vô hạn: là các loại tài nguyên có thể tự tái tạo liên tục, không cần đến sự tác động của con người. 7 v1.0012109218 1.3. SỞ HỮU TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN • Để khai thác, quản lý và sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên, một trong những biện pháp quan trọng mà hầu hết tất cả các nước đều quan tâm là xác định quyền sở hữu đối với tài nguyên thiên nhiên. • Tuy nhiên không phải tất cả các nguồn tài nguyên đều thuộc phạm vi cần xác định quyền sở hữu như năng lượng mặt trời, không khí, sức gió… • Sở hữu tài nguyên luôn gắn liền với sở hữu đất đai và có thể nói hình thức sở hữu rất khác nhau ở giữa các quốc gia. 8 v1.0012109218 1.3. SỞ HỮU TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN • Ở Bôlivia, Chi Lê, Braxin, Peru, Inđônêsia, Thái Lan, Malaisia… mặt đất thuộc sở hữu Nhà nước hoặc tư nhân nhưng toàn bộ tài nguyên trong lòng đất đều thuộc sở hữu Nhà nước. • Ở Mỹ sở hữu mặt đất và quyền sở hữu tài nguyên, khoáng sản trong lòng đất là hoàn toàn thống nhất với nhau và được chia theo 3 cấp: Chính phủ liên bang, Chính phủ bang và các công ty tư nhân. • Ở Việt Nam, quyền sở hữu mặt đất và tài nguyên trong lòng đất cùng thống nhất với nhau và thuộc sở hữu của toàn dân, do Nhà nước đại diện. 9 v1.0012109218 2. VAI TRÒ CỦA TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ • Tài nguyên thiên nhiên là một yếu tố nguồn lực quan trọng của quá trình sản xuất; • Là cơ sở tạo tích lũy vốn và phát triển ổn định. ...