Bài giảng Kinh tế phát triển: Mô hình chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế - ThS. Võ Tất Thắng

Bài giảng Kinh tế phát triển: Mô hình chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trình bày về xu hướng chuyển dịch cơ cấu ngành và mô hình lý thuyết về chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế. Mời các bạn cùng tham khảo bài giảng để nắm bắt những nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Kinh tế phát triển: Mô hình chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế - ThS. Võ Tất ThắngMÔ HÌNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH KINH TẾ ThS. Võ Tất Thắng thangvt@fetp.vnn.vnXu hướng chuyển dịch cơ cấu ngànhKhái niệm cơ cấu ngành• Cơ cấu ngành kinh tế là tương quan giữa các ngành trong nền kinh tế• Số lượng ngành không cố định• Nhà kinh tế học Collin Class (đầu thế kỷ 19): ngành khai thác tài nguyên thiên nhiên (nông nghiệp và khai khoáng), công nghiệp chế biến và sản xuất sản phẩm vô hình• Liên hiệp quốc phân ngành• Nguyên tắc phân ngành là theo sự khác nhau trong quy trình công nghệ của các ngành trong quá trình tạo ra sản phẩm hay dịch vụ• Ngày nay: khu vực I là nông-lâm-ngư nghiệp, khu vực II là công nghiệp và xây dựng, khu vực III là các ngành dịch vụ Võ Tất Thắng 3Chuyển dịch cơ cấu ngành• Quá trình thay đổi cơ cấu ngành cho ngày càng hoàn thiện hơn, phù hợp với môi trường và điều kiện phát triển• Thay đổi về số lượng, tỷ trọng, vị trí các ngành• Chuyển dịch cơ cấu phải dựa trên việc cải tạo cơ cấu cũ Võ Tất Thắng 4Ý nghĩa của cơ cấu ngành• Dạng cơ cấu ngành được xem trọng vì nó phản ánh sự phát triển của khoa học công nghệ, lực lượng sản xuất, phân công lao động và hợp tác sản xuất• Trạng thái cơ cấu ngành là dấu hiệu phản ánh trình độ phát triển của một quốc gia• Sự tăng trưởng bền vững phụ thuộc vào khả năng chuyển dịch cơ cấu ngành linh hoạt và phù hợp đk bên trong bên ngoài và lợi thế tương đối của nền kinh tế• Lựa chọn cơ cấu ngành hợp lý sẽ giúp cho nguồn lực được phân bổ hiệu quả Võ Tất Thắng 5Xu hướng chuyển dịch cơ cấuQuy luật tiêu dùng của E. Engel (Đức, cuối tk19) Quy luật tiêu dùng thực nghiệm (Engel curve)• Nhu cầu lương thực giảm dần khi thu nhập tăng: vai trò của nông nghiệp giảm dần• Trong quá trình tăng thu nhập, tỷ lệ chi tiêu cho hàng thiết yếu giảm• Tỷ lệ chi tiêu cho hàng hóa lâu bền có xu hướng gia tăng (nhỏ hơn tốc độ tăng thu nhập)• Tỷ lệ chi tiêu cho hàng hóa cao cấp có xu hướng tăng mạnh (lớn hơn tốc độ tăng thu nhập) Võ Tất Thắng 6Xu hướng chuyển dịch cơ cấuQuy luật tăng năng suất lao động của A. Fisher (Mỹ, 1935)• Lao động nông nghiệp dễ bị thay thế nhất do tiến bộ công nghệ. Tỷ lệ lực lượng lao động nông nghiệp có xu hướng giảm dần.• Lao động công nghiệp khó thay thế hơn do sự phức tạp của công nghệ. Mặc khác do co dãn của cầu lớn hơn 0 nên tỷ trọng lao động này có xu hướng tăng.• Lao động dịch vụ khó thay thế nhất. Tỷ trọng lao động này tăng càng nhanh khi kinh tế càng phát triển. Võ Tất Thắng 7Xu hướng chuyển dịch cơ cấuXu hướng chuyển dịch cơ cấu:• Giảm dần tỷ trọng nông nghiệp và tăng tỷ trọng các ngành khác do tỷ trọng GDP và lao động trong nông nghiệp có xu hướng giảm• A. Fisher: 80% - 11/12% - 5% Mỹ, Nhật (1-2%), Canada, Đức (4-5%), Nics (9-15%)• Trong ngành công nghiệp, ngành sản xuất có tỷ trọng vốn càng cao sẽ gia tăng nhanh.• Kinh tế phát triển cao thì tốc độ tăng của ngành dịch vụ sẽ ngày càng cao so với tốc độ tăng của ngành công nghiệp Mỹ (75%), Pháp (72%), Nhật (68%), Úc (71%) Võ Tất Thắng 8Mô hình Rostow• Walter W. Rostow (Mỹ) tổng hợp lịch sử: quá trình phát triển của mỗi quốc gia được chia thành 5 giai đoạn ứng với 5 dạng cơ cấu kinh tế ngànhGiai đoạn 1: Xã hội truyền thống• Sản xuất nông nghiệp, tự cung tự cấp• Năng suất lao động thấp do công cụ thủ công• Tích lũy gần như bằng 0• Tăng sản lượng chủ yếu dựa trên việc mở rộng diện tích canh tác, xây dựng hệ thống thủy lợi và áp dụng giống mới• Nền kinh tế biến đổi chậm, cơ cấu kinh tế là cơ cấu thuần nông Võ Tất Thắng 9Mô hình Rostow• Walter W. Rostow (Mỹ) tổng hợp lịch sử: quá trình phát triển của mỗi quốc gia được chia thành 5 giai đoạn ứng với 5 dạng cơ cấu kinh tế ngànhGiai đoạn 2: Chuẩn bị cất cánh• Những hiểu biết về khoa học-kỹ thuật bắt đầu được áp dụng trong nông – công nghiệp• Giáo dục mở rộng và bắt đầu có những cải tiến phù hợp với yêu cầu phát triển• Nhu cầu đầu tư dẫn đến sự ra đời của ngân hàng và các tổ chức huy động vốn• Giao thương quốc tế thúc đẩy giao thông và thông tin• Vẫn còn năng suất thấp• Cơ cấu nông-công nghiệp Võ Tất Thắng 10Mô hình Rostow• Walter W. Rostow (Mỹ) tổng hợp lịch sử: quá trình phát triển của mỗi quốc gia được chia thành 5 giai đoạn ứng với 5 dạng cơ cấu kinh tế ngànhGiai đoạn 3: Cất cánh• Bắt đầu giai đoạn phát triển hiện đại và ổn định. Các thế lực chống đối và lực cản bị đẩy lùi• Huy động được nguồn vốn đầu tư cần thiết. Tỷ lệ tiết kiệm ...