Bài giảng Kỹ thuật chung về thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ và bảo quản dược liệu - Đoàn Hữu Văn

Bài giảng Kỹ thuật chung về thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ và bảo quản dược liệu - Đoàn Hữu Văn với mục tiêu trình bày kỹ thuật trong thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ, bảo quản dược liệu; đồng thời nêu nguyên nhân chính ảnh hưởng đến chất lượng dược liệu và biện pháp khắc phục.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Kỹ thuật chung về thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ và bảo quản dược liệu - Đoàn Hữu VănKỸ THUẬT CHUNG VỀ THU HÁI,PHƠI SẤY, CHẾ BIẾN SƠ BỘ VÀ BẢO QUẢN DƯỢC LIỆU ĐOÀN HỮU VĂN MỤC TIÊU• Trình bày kỹ thuật trong thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ, bảo quản dược liệu• Nêu nguyên nhân chính ảnh hưởng đến chất lượng dược liệu và biện pháp khắc phục Thu hái dược liệuTheo nguyên tắc ? 3 đúng:-Đúng dược liệu-Đúng bộ phận dùng-Đúng thời điểmThu hái dược liệuChia 4 nhóm: ( 7 phút)Nhóm 1: Dược liệu là Rễ , Thânrễ, Rễ củ, Thân gỗNhóm 2: Toàn cây,Vỏ câyNhóm 3: Lá cây, Búp cây, HoaNhóm 4: Quả, Hạt, dược liệu chứachất độc Thu hái dược liệu• Rễ, Thân Rễ, Rễ CủCây sống hàng năm: lá ngả màu vàng, quả đã giàCây sống nhiều năm: cuối thu sang đông• Thân gỗMùa đông Thu hái dược liệu• Toàn câyCây bắt đầu ra hoa• Vỏ câyMùa xuân Thu hái dược liệu• Lá câyLúc cây sắp ra hoa• Búp câyMùa xuân, hái búp kèm 1-2 lá non chưa xòe• HoaHoa sắp nở Thu hái dược liệu• QuảQuả sắp chínQuả còn ương (sa nhân)• HạtQuả chín giàQuả khô tự mở hái trước lúc khô hẳn• Dược liệu chứa chất độcTrang bị đầy đủ bảo hộ lao độngPhơi, sấy dược liệu Phơi sấy làm cho dược liệu khô tới độ thủy phần (độ ẩm ) an toàn Phân biệt giữa phơi và sấy? PHƠI• Làm khô dược liệu= khí nóng tự nhiên• Có 4 cách:Phơi nắng trên sânPhơi trong bóng râmPhơi trên giànPhơi tránh bụi, ruồi nhặng PHƠI• Phơi nắng trên sânPhương pháp thông dụng, áp dụng nhiều loại dược liệu, rẻ tiền• Phơi trong bóng râmDược liệu dễ biến màu, dễ hỏng, có chứa tinh dầu PHƠI• Phơi trên giànDược liệu quý, dược liệu mỏng manh (hoa), số lượng ít• Phơi tránh bụi, ruồi nhặngDược liệu có đường hay có mùi vị hấp dẫn côn trùng SẤY• Làm khô dược liệu= lò sấy, tủ sấy• Cần làm sạch dược liệu trước khi sấy• Duy trì nhiệt độ từ 40-700C,+Gđ đầu: 40-500C+Gđ giữa: 50-600C+Gđ cuối: 60-700CDược liệu chứa tinh dầu, hoạt chất dễ bị nhiệt độ phân hủy, hoạt chất dễ bay hơi, thăng hoa: < 400C CHẾ BIẾN SƠ BỘ1. Chọn dược liệu2. Làm sạch3. Giã4. Cắt thái5. Ngâm6. Ủ7. Chưng, đồ CHẾ BIẾN SƠ BỘ• Chọn dược liệu -Lấy đúng bộ phận dùng -Loại bỏ tạp chất, các bộ phận thừaVí dụ: Cúc hoa CHẾ BIẾN SƠ BỘ• Làm sạch dược liệuLoại bỏ tạp chất/ dược liệu- Rửa bằng nước- Sàng, sẩy : hạt- Chải- Cạo, gọt CHẾ BIẾN SỢ BỘ• GiãLoại bỏ các bộ phân bên ngoài như lông, gai….Vd : Tật lê• Cắt tháicho tiện chế biến, sử dụngVd: khúc, đoạn ngắn (Lạc tiên, Kim ngân) phiến ( Thổ phục linh) miếng ( Hà thủ ô đỏ) CHẾ BIẾN SƠ BỘ• NgâmLàm dược liệu mềm dễ bào tháiLàm giảm độc tính ví dụ mã tiền, hoàng nàn/ vo gạo• ỦLàm mềm để dễ bào tháiLàm thay đổi thành phần, tác dụng của dược liệu (sinh địa)CHẾ BIẾN SƠ BỘ• Chưng ,đồDiệt men trước khi phơi khôVd: long nhãn nhúng nước sôi trước khi phơi sấy khô BẢO QUẢNCác yếu tố cần quan tâm•Độ ẩm không khí•Nhiệt độ•Nấm mốc•Côn trùng•Bao bì đóng gói•Thời gian bảo quản