Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương I - ThS. Trần Đức Thìn

Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương I trình bày những vấn đề chung của Luật Hình sự Việt Nam như khái niệm, nhiệm vụ và các nguyên tắc cơ bản của Luật Hình sự Việt Nam, tính giai cấp của Luật Hình sự Việt Nam, nhiệm vụ của Luật Hình sự Việt Nam, các nguyên tắc cơ bản của Luật Hình sự Việt Nam, khoa học Luật hình sự và các ngành khoa học khác có liên quan.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương I - ThS. Trần Đức Thìn LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM (PHẦN CHUNG) CHƯƠNG I: KHÁI NIỆM, NHIỆM VỤ VÀ CÁC NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA LHS VIỆT NAM 1. KHÁI NIỆM 1.1. ĐỊNH NGHĨA Nguy hiểm nhỏ Biện pháp: LHC, LDS... VI PHẠM Nguy hiểm lớn Biện pháp: Luật hình sự • LHS LÀ NGÀNH LUẬT TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT CỦA NƯỚC CH XHCN VIỆT NAM, BAO GỒM HỆ THỐNG CÁC QUY PHẠM PHÁP LUẬT DO NHÀ NƯỚC BAN HÀNH, XÁC ĐỊNH NHỮNG HÀNH VI NGUY HIỂM CHO XH BỊ COI LÀ TỘI PHẠM, ĐỒNG THỜI QUY ĐỊNH NHỮNG HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI TỘI PHẠM ẤY. • Lưu ý: Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, chỉ có LHS mới quy đ ịnh t ội phạm và hình phạt • Có 2 loại quy phạm pháp luật hình sự: Loại Quy phạm thứ nhất quy định: • Nguyên tắc; • Nhiệm vụ; • Những vấn đề chung về tội phạm; • Những vấn đề chung về hình phạt Loại Quy phạm thứ hai quy định: • Các dấu hiệu pháp lý của một tội Phạm cụ thể • Các loại hình phạt, mức hình phạt Có thể áp dụng đối với tội phạm • LHS giữ vị trí quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt nam vì: o LHS góp phần vào việc duy trì kỷ cương xã hội o LHS góp phần trong đấu tranh phòng, chống tội phạm o Đảm bảo cho việc thực hiện có hiệu quả các chính sách kinh tế - xã hội của Nhà nước 1.2. Đối tượng điều chỉnh của LHS • Mỗi ngành luật có ĐT điều chỉnh riêng phù hợp với đặc điểm của ngành luật đó • Sự khác nhau về đối tượng điều chỉnh xuất phát từ sự khác nhau về chức năng của ngành luật. LHS khác các ngành luật khác ở chỗ: o Quy định HV nguy hiểm cho XH là TP o Quy định HP đối với TP o Chỉ điều chỉnh những QHXH phát sinh khi có TP xảy ra • QHXH phát sinh khi có TP xảy ra được coi là QHPLHS. • Trong QHPLHS có 2 chủ thể có vị trí pháp lý khác nhau: QUYỀN NGHĨA VỤ QUYỀN NGHĨA VỤ • TRUY TỐ • ĐẢM • YÊU • CHẤP NGƯỜI PHẠM TỘI BẢO CÁC CẦU CƠ HÀNH • XỬ CÁC BIỆN XÉT QUYỀN QUAN NGƯỜI PHẠM PHÁP TỘI VÀ LỢI NHÀ CƯỠNG • BUỘC NGƯỜI PHẠM ÍCH HỢP NƯỚC CHẾ DO TỘI PHẢI CHỊU PHÁP ĐẢM NHÀ HÌNH PHẠT TƯƠNG C ỦA BẢO CÁC NƯỚC ÁP XỨNG VỚI NGƯỜI QUYỀN DỤNG ĐỐI LốỢI ng điều chỉnh củaỚI MÌNH CHO V LHS là QHXH TÍNH CHẤT Nhà MỨ th Đ hi PHẠM VÀ nướcC ực Ộ ện các quyền và nghĩa Đ i tượ NGUY mình thông quaTỘđại diện của vụ của HIỂM CQ I MÌNH phát sinh giữa Nhà nước và người PT khi CỦA (TAND, VKSND...) mình HÀNH VI người này thưch hiện tội phạm MÀ HỌ THỰC 1.3. Phương pháp điều chỉnh của LHS • Luật hình sự điều chỉnh QHPLHS bằng phương pháp quyền uy: Sử dụng quyền lực Nhà nước trong việc điều chỉnh QHPLHS giữa Nhà nước và người PT. • Vì sao Nhà nước có quyền buộc người PT phải chịu TNHS ? o Nhà nước là người điều hành, quản lý XH o Nhà nước là người trực tiếp có quyền buộc người thực hiện tội phạm phải chịu trách nhiệm hình sự (TNHS) • Việc buộc người PT phải chịu TNHS được thực hiện bằng quyền lực Nhà nước • Nhà nước buộc người PT phải chịu HP do HVPT của mình • TNHS là trách nhiệm của cá nhân người PT đối với Nhà nước, do vậy không thể chuyển hay uỷ thác cho cá nhân hay tập thể khác 2. TÍNH GIAI CẤP CỦA LHS • LHS mang bản chất giai cấp sâu sắc vì: o LHS ra đời cùng với sự ra đời của Nhà nước o LHS là công cụ của giai cấp thống trị trong cuộc đấu tranh bảo vệ đ ịa v ị thống trị và trật tự XH có lợi cho giai cấp thống trị • ở Việt Nam: giai cấp phong kiến đã sử dụng LHS làm vũ khí cai tr ị XH. LHS của các triều đại phong kiến Việt Nam có những đặc điểm chung: o Sự đối xử bất bình đẳng rõ rệt đối với các giai tầng khác mhau trong XH o Hình phạt trong LHS phong kiến mang tính đàn áp dã man: gây đau đ ớn v ề thể xác, hạ thấp phẩm giá con người • Khi thực dân Pháp cai trị Việt Nam: Với chính sách chia đ ể tr ị => m ỗi miền Pháp áp dụng một BLHS riêng • Thời 1954 – 1975 ở miền Nam nước ta, chính quyền Saigon tay sai đã ban hành nhiều VB PLHS đẻ chống lại những người cộng sản và những người yêu nước • LHS của nước ta ngày nay mang bản chất của giai c ấp công nhân và nhân dân lao động 3. NHIỆM VỤ CỦA LHS VIỆT NAM • Nhiệm vụ (NV) của LHS Việt Nam được nêu tại Điều 1 BLHS. Có 3 nhiệm vụ: o NV bảo vệ chế độ XH; bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, của tổ chức; bảo vệ trật tự pháp luật XHCN o NV đấu tranh phòng, chống tội phạm (PCTP) o NV giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp luật, nâng cao ý thức chống và phòng ngừa tội phạm • NV của LHS xuất phát từ những NV cơ bản của Nhà nước CHXHCN Việt Nam. • NV chiến lược của LHS là những nhiệm vụ được xác định trong một khoảng thời gian dài và tương đối ổn định • NV trước mát của LHS là những nhiệm vụ được xác định trong một khoảng thời gian nhất định trong đời sống của đất nước. • Từ khi ra đời đến nay LHS Việt Nam đã trải qua nhiều thời kỳ và thay đổi nhiệm vụ o Giai đoạn 1945 -1954, LHS có NV:  Phục vụ cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi  Trừng trị bọn Việt gian, phản động làm tay sai cho Pháp  Bảo vệ chính quyền nhân dân non trẻ  Bảo vệ, duy trì các quan hệ XH mới đước Nhà nước công – nông thiết lập o Giai đoạn 1954 -1975, LHS có NV:  Bảo vệ chế độ dân chủ nhân dân  Bảo vệ trật tự XH mới  Bảo vệ tài sản công cộng  Bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân  Bảo vệ cơ sở vật chất của CNXH  Trừng trị bọn tay sai, phản động, bọn ...