Bài giảng Lý thuyết giải phẫu bệnh (dành cho lớp y đa khoa): Phần 2

Tiếp nội dung phần 1, Bài giảng Lý thuyết giải phẫu bệnh (dành cho lớp y đa khoa): Phần 2 cung cấp cho người học những kiến thức như: bệnh lý tim mạch; bệnh lý phổi màng phổi; bệnh lý ống tiêu hóa; bệnh lý gan; bệnh lý thận; bệnh hệ sinh dục nữ-màng bụng; bệnh lý tuyến vú;...Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Lý thuyết giải phẫu bệnh (dành cho lớp y đa khoa): Phần 2GIAÛI PHAÃU BEÄNH CHUYEÂN BIEÄT BỆNH LÝ HỆ TIM MẠCH 118 BEÄNH HEÄ TIM MAÏCHMuïc tieâu:1. Keå teân caùc loaïi beänh lyù tim vaø maïch maùu thöôøng gaëp: xô cöùng ñoäng maïch, taêng huyeát aùp, suy tim, nhoài maùu cô tim, vieâm noäi taâm maïc nhieãm khuaån vaø thaáp tim.2. Naém vöõng ñònh nghóa, caùc yeáu toá nguy cô, hình thaùi toån thöông, cô cheá hình thaønh, dieãn tieán vaø bieán chöùng cuûa töøng loaïi beänh. BEÄNH LYÙ MAÏCH MAÙU NHAÉC LAÏI MOÂ HOÏC: So saùnh giöõa ñoäng maïch vaø tónh maïch cuøng caáp, ñoäng maïch (ÑM)coù thaønh daày hôn ñeå chòu ñöôïc moät aùp löïc maùu cao hôn; traùi laïi, tónh maïch (TM) coù ñöôøng kínhtöông ñoái lôùn hôn, loøng maïch roäng hôn vaø thaønh moûng hôn. Caáu truùc chung cuûa thaønh maïchgoàm 3 lôùp ñoàng taâm: aùo trong, aùo giöõa vaø aùo ngoaøi. Döïa vaøo ñöôøng kính vaø 1 soá ñaëc ñieåm moâ hoïc, phaân bieät: - Ñoäng maïch lôùn töùc caùc ñoäng maïch chun, thí duï nhö ÑM chuû, ÑM coå, ÑM döôùi ñoøn, ÑMchaäu vaø ÑM phoåi. - Ñoäng maïch trung bình töùc caùc ÑM cô, thí duï nhö ÑM vaønh tim. - Ñoäng maïch nhoû, ñöôøng kính < 2mm, laø caùc ñm naèm trong caùc moâ-cô quan. - Tieåu ñoäng maïch, coù ñöôøng kính 20-100µm. - Mao maïch coù thaønh chæ goàm 1 lôùp teá baøo noäi moâ töïa leân maøng ñaùy. ÔÛ ñoäng maïch, aùo trong goàm 1 lôùp teá baøo noäi moâ, döïa treân 1 moâ lieân keát moûng; aùo trongñöôïc giôùi haïn vôùi aùo giöõa baèng 1 maøng chun daày goïi laø maøng ngaên chun trong, coù caùc cöûa soåqua ñoù caùc teá baøo cô trôn cuûa aùo giöõa coù theå di chuyeån töø aùo giöõa vaøo aùo trong. AÙo giöõa goàmcaùc laù chun ñoái vôùi ÑM chun, hoaëc caùc lôùp cô trôn xeáp voøng ñoái vôùi ÑM cô. AÙo ngoaøi laø 1 lôùpmoâ lieân keát moûng, coù chöùa caùc sôïi thaàn kinh vaø caùc maïch nuoâi maïch (vasa vasorum). 1/3 trongcuûa thaønh maïch ñöôïc nuoâi döôõng bôûi oxygen vaø caùc chaát dinh döôõng thaám tröïc tieáp töø maùutrong loøng maïch; 2/3 ngoaøi do maïch nuoâi maïch cung caáp.I. BEÄNH XÔ CÖÙNG ÑOÄNG MAÏCH (arteriosclerosis) Laø 1 nhoùm beänh coù ñaëc ñieåm chung laø thaønh maïch maùu daày leân vaø maát tính ñaøn hoài. Phaân bieät 3 loaïi: - Xô vöõa ñoäng maïch: laø loaïi thöôøng gaëp nhaát vaø quan troïng nhaát. - Hoùa voâi aùo giöõa ñoäng maïch. - Xô cöùng tieåu ñoäng maïch.A. XÔ VÖÕA ÑOÄNG MAÏCH (atherosclerosis) 1. Ñònh nghóa Beänh xô vöõa ñoäng maïch (XVÑM) xaûy ra ôû caùc ñoäng maïch côõ lôùn vaø trung bình, ít thaáy ôûcaùc ñoäng maïch nhoû coù ñöôøng kính < 2mm. Toån thöông cô baûn cuûa beänh XVÑM laø caùc vuøng daàyleân cuûa lôùp aùo trong, goïi laø maûng xô vöõa (fibrolipid plaque). Caùc maûng xô vöõa luùc ñaàu coøn nhoûvaø thöa thôùt, daàn daàn taêng kích thöôùc gaây ra heïp loøng maïch . 2. Caùc yeáu toá nguy cô Beänh XVÑM raát phoå bieán ôû caùc nöôùc phaùt trieån, laø nguyeân nhaân cuûa hôn 50% caùc tröôønghôïp töû vong haøng naêm ôû Myõ. Caùc ñieàu tra dòch teã hoïc ñaõ xaùc ñònh ñöôïc moät soá yeáu toá nguy côlaøm deã maéc beänh XVÑM nhö sau: - Caùc yeáu toá chính: taêng cholesterol maùu, taêng huyeát aùp, huùt thuoác laù, beänh tieåu ñöôøng. - Caùc yeáu toá phuï: beùo phì, ít hoaït ñoäng theå löïc, nam giôùi, tuoåi cao, stress, duøng thuoác ngöøathai, aên quaù nhieàu ñöôøng,... BỆNH LÝ HỆ TIM MẠCH 119 3. Hình thaùi toån thöông a. Ñaïi theå: Maûng xô vöõa coù hình baàu duïc, maàu traéng hay vaøng nhaït; kích thöôùc töø 0,3-1,5cm; naèm raûi raùc doïc theo chieàu daøi cuûa ñoäng maïch. Maûng xô vöõa thöôøng thaáy ôû ñoäng maïchchuû, ñoäng maïch naõo, ñoäng maïch vaønh tim, ñoäng maïch coå, ñoäng maïch maïc treo, ñoäng maïchchaäu, ñoäng maïch ñuøi. (Hình 1) Hình 1: Caùc maûng xô vöõa ôû ñoäng maïch chuû ngöïc (A), ñoäng maïch chuû buïng (B). b. Vi theå: Maûng xô vöõa naèm trong lôùp aùo trong cuûa thaønh maïch, khi caét ngang thaáy coù 2thaønh phaàn (Hình 2): - Thaønh phaàn muõ sôïi (fibrous cap):naèm treân beà maët, laø 1 moâ lieân keát ñaëcgiaøu sôïi collagen, ñöôïc phuû beân treân bôûilôùp teá baøo noäi moâ; giöõa caùc sôïi collagencoù caùc teá baøo cô trôn, ñaïi thöïc baøo,limphoâ baøo. - Trung taâm vöõa nhaõo (atheroma):laø 1 khoái laày nhaày nhö chaùo vöõa maàuvaøng naèm beân döôùi muõ sôïi, caáu taïo bôûilipid vaø cholesterol. Caùc phaân töûcholesterol coù theå keát tuï thaønh nhöõng tinhtheå hình kim; ngoaøi ra taïi ñaây coøn coù caùcmaûnh vuïn teá baøo hoaïi töû, caùc ñaïi thöïcbaøo chöùa ñaày khoâng baøo môõ trong baøotöông (coøn goïi laø teá baøo boït hay boït baøo).(Hình 3 vaø 4) ...