Bài giảng Lý thuyết giải phẫu bệnh: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1 cuốn "Bài giảng Lý thuyết giải phẫu bệnh"", phần 2 trình bày các kiến thức giải phẫu các bệnh lý gan, bệnh lý hệ sinh dục nữ, bệnh lý tuyến vú, bệnh lý tuyến giáp,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Lý thuyết giải phẫu bệnh: Phần 2 Beänh lyù Gan 181 BEÄNH LYÙ GAN Muïc tieâu: 1. Neâu teân vaø moät soá ñaëc ñieåm chính cuûa caùc loaïi viruùt vieâm gan. 2. Neâu ñaëc ñieåm laâm saøng - giaûi phaãu beänh cuûa 5 theå beänh vieâm gan sieâu vi. 3. Moâ taû caùc daïng toån thöông gan do röôïu. 4. Moâ taû hình thaùi toån thöông gan do öù maät 5. Neâu cô cheá beänh sinh cuûa xô gan. 6. Keå teân caùc loaïi u laønh vaø aùc thöôøng gaëp ôû gan.MÔÛ ÑAÀU ÔÛ ngöôøi lôùn, gan naèm ôû vuøng haï söôøn phaûi trong khoang buïng, naëng khoaûng 1,2-1,5kg;goàm 2 thuøy, thuøy phaûi lôùn hôn thuøy traùi. Hình 1: Heä thoáng ñöôøng maät vaø maïch maùu ôû gan Gan nhaän maùu töø 2 nguoàn : - Maùu ñoäng maïch töø ñoäng maïch gan phaûi vaø traùi, laø nhaùnh cuûa ñoäng maïch chuû. - Maùu tónh maïch töø tónh maïch cöûa, daãn maùu töø oáng tieâu hoùa (daï daøy - tröïc traøng) vaø laùch. Maùu rôøi khoûi gan qua tónh maïch treân gan, ñoå vaøo tónh maïch chuû döôùi. Maät taïo ôû gan vaøñöôïc daãn vaøo oáng gan phaûi vaø oáng gan traùi; 2 oáng naøy nhaäp laïi thaønh oáng maät chung ñoå vaøo tuùimaät, nôi döï tröõ vaø coâ ñaëc maät, cuoái cuøng maät ñöôïc ñoå vaøo oáng maät chuû khi coù hoaït ñoäng tieâuhoaù. (Hình 1) Khoaûng cöûa chöùa nhaùnh cuûa oáng maät, ñoäng maïch gan, tónh maïch cöûa, taïo thaønh boä ba ôûkhoaûng cöûa vaø ñöôïc naâng ñôõ bôûi moâ lieân keát giaøu collagen. Ñôn vò cuûa gan, theo quan ñieåm caáu truùc laø caùc tieåu thuøy gan (lobule); hoaëc theo quanñieåm caáu truùc - chöùc naêng laø caùc tuùi tuyeán (acini). - Tieåu thuøy: trung taâm laø tónh maïch trung taâm tieåu thuøy, ngoaïi vi ñöôïc giôùi haïn bôûi ñöôøngnoái giöõa caùc khoaûng cöûa. - Tuùi tuyeán: trung taâm laø boä 3 khoaûng cöûa, ngoaïi vi giôùi haïn bôûi tónh maïch trung taâm tieåuthuøy. (Hình 2) So vôùi ñôn vò tieåu thuyø, ñôn vò tuùi tuyeán giaûi thích toát hôn caùc roái loaïn sinh lyù beänh trongbeänh gan; thí duï vuøng teá baøo gan ôû vuøng 3 (trung taâm tieåu thuyø) laø vuøng nhaïy caûm nhaát vôùi tìnhtraïng thieáu oxy do caùc roái loaïn tuaàn hoaøn nhö truïy tim maïch. Naèm taïi vò trí giao loä giöõa ñöôøng tieâu hoaù vaø phaàn coøn laïi cuûa cô theå; gan coù nhieäm vuï duytrì söï caân baèng chuyeån hoaù cho cô theå baèng nhieàu hoaït ñoäng khaùc nhau nhö cheá bieán caùc acidamin, ñöôøng, lipid vaø vitamin; toång hôïp caùc protein huyeát töông; khöû ñoäc vaø baøi xuaát vaøo maätcaùc chaát caën baõ noäi sinh vaø chaát ñoäc ngoaïi sinh. Do vaäy, gan deã bò thöông toån bôûi haøng loaït taùc Beänh lyù Gan 182nhaân khaùc nhau nhö caùc chaát ñoäc, döôïc phaåm, saûn phaåm chuyeån hoaù, vi sinh vaät, roái loaïntuaàn hoaøn. Caùc toån thöông naøy coù theå nguyeân phaùt taïi gan, hoaëc thöù phaùt do caùc beänh lyù ngoaøigan nhö suy tim maát buø, tieåu ñöôøng, nhieãm khuaån ngoaøi gan. Nhôø coù khaû naêng döï tröõ raát lôùn,hoaït ñoäng taùi taïo teá baøo gan luoân xaûy ra sau moïi toån thöông, ngoaïi tröø caùc tröôøng hôïp toånthöông quaù naëng; tuy nhieân hoaït ñoäng taùi taïo chæ höõu hieäu khi khung lieân keát maïch maùu cuûa moâgan coøn nguyeân veïn. ÔÛ moät ngöôøi khoeû maïnh, coù theå caét boû 60% gan maø vaãn khoâng gaây ra suychöùc naêng gan vaø chæ sau 4-6 tuaàn, khoái löôïng gan laïi ñöôïc phuïc hoài nhö cuõ nhôø hoaït ñoäng taêngsaûn buø tröø. Hình 2 : Ñôn vò tieåu thuøy vaø ñôn vò tuùi tuyeán (A), Moâ hình 3 chieàu cuûa tieåu thuyø gan (B) Beänh lyù gan raát ña daïng vaø phong phuù; nhöng taïi Vieät nam, vieâm gan sieâu vi maõn tính vaøvieâm gan do röôïu vaãn laø 2 loaïi beänh lyù thöôøng gaëp nhaát, ñi keøm vôùi chuùng laø toån thöông xô ganvaø ung thö ganI. VIEÂM GAN SIEÂU VI Vieâm gan coù theå xaûy ra trong caùc beänh nhieãm khuaån viruùt toaøn thaân nhö beänh baïch caàuñôn nhaân nhieãm khuaån do viruùt Epstein-Barr, beänh nhieãm Cytomegalovirus, beänh soát vaøng doArbovirus B. ÔÛ treû em vaø ngöôøi suy giaûm mieãn dòch, vieâm gan coøn coù theå xaûy ra trong beänh sôûi,beänh nhieãm Adenovirus, viruùt Herpes vaø Enterovirus. Maëc duø vieâm gan coù theå do nhieàu loaïiviruùt khaùc nhau gaây ra, nhöng thuaät ngöõ vieâm gan sieâu vi haàu nhö chæ daønh rieâng cho vieâm gangaây ra bôûi 1 nhoùm nhoû caùc viruùt coù aùi tính ñaëc bieät vôùi teá baøo gan laø caùc viruùt vieâm gan A, B,C,D vaø E. Ñaëc ñieåm laâm saøng - giaûi phaãu beänh cuûa caùc vieâm gan sieâu vi töông ñoái gioáng nhau, doñoù caàn coù caùc xeùt nghieäm huyeát thanh hoïc ñeå phaân bieät giöõa caùc loaïi virus gaây vieâm gan vaø ñeåñaùnh giaù dieãn tieán beänh. Hình thaùi toån thöông chu ...