Bài giảng Lý thuyết Giải phẫu bệnh (Phần 2) - ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch

Bài giảng Lý thuyết Giải phẫu bệnh (Phần 2) "Giải phẫu bệnh chuyên biệt" trình bày nội dung về: bệnh lý hệ tim mạch, bệnh lý hệ hô hấp, bệnh lý ống tiêu hóa, bệnh lý gan, bệnh lý hệ sinh dục nữ, bệnh lý tuyến vú, bệnh lý tuyến giáp, bệnh lý hệ sinh dục nam, bệnh lý thận,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Lý thuyết Giải phẫu bệnh (Phần 2) - ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch Bệnh lý Hệ Tim Mạch 99 BEÄNH HEÄ TIM MAÏCH Muïc tieâu: 1. Keå teân caùc loaïi beänh lyù thöôøng gaëp trong beänh lyù tim vaø maïch maùu. 2. Naém vöõng dònh nghóa, caùc yeáu toá nguy cô, hình thaùi toån thöông, cô cheá hình thaønh, dieãn tieán vaø bieán chöùng cuûa töøng loaïi beänh. BEÄNH LYÙ MAÏCH MAÙU NHAÉC LAÏI MOÂ HOÏC: So saùnh giöõa ñoäng maïch vaø tónh maïch cuøng caáp, ñoäng maïch (ñm)coù thaønh daày hôn ñeå chòu ñöôïc moät aùp löïc maùu cao hôn; traùi laïi, tónh mach (tm) coù ñöôøng kínhtöông ñoái lôùn hôn, loøng maïch roäng hôn vaø thaønh moûng hôn. Caáu truùc chung cuûa thaønh maïchgoàm 3 lôùp ñoàng taâm: aùo trong, aùo giöõa vaø aùo ngoaøi. Döïa vaøo ñöôøng kích vaø 1 soá ñaëc ñieåm moâ hoïc, phaân bieät: - Ñoäng maïch lôùn töùc caùc ñoäng maïch chun, thí duï nhö ñm chuû,ñm coå, ñm döôùi ñoøn, ñmchaäu vaø ñm phoåi. - Ñoäng maïch trung bình töùc caùc ñm cô, thí duï nhö ñm vaønh tim - Ñoäng maïch nhoû, ñk < 2mm, laø caùc ñm naèm trong caùc moâ -cô quan - Tieåu ñoäng maïch, coù ñk 20-100mcm - Mao maïch coù thaønh chæ goàm 1 lôùp teá baøo noäi moâ töïa leân maøng ñaùy ÔÛ ñoäng maïch, aùo trong goàm 1 lôùp teá baøo noäi moâ, döïa treân 1 moâ lieân keát moûng; aùo trongñöôïc giôùi haïn vôùi aùo giöõa baèng 1 maøng chun daày goïi laø maøng ngaên chun trong, coù caùc cöûa soåqua ñoù caùc teá baøo cô trôn cuûa aùo giöõa coù theå di chuyeån töø aùo giöõa vaøo aùo trong. AÙo giöõa goàmcaùc laù chun ñoái vôùi ñm chun, hoaëc caùc lôùp cô trôn xeáp voøng ñoái vôùi ñm cô. AÙo ngoaøi laø 1 lôùp moâlieân keát moûng, coù chöùa caùc sôïi thaàn kinh vaø caùc maïch nuoâi maïch (vasa vasorum). 1/3 trong cuûathaønh maïch ñöôïc nuoâi döôõng bôûi oxygen vaø caùc chaát dinh döôõng thaám tröïc tieáp töø maùu trongloøng maïch; 2/3 ngoaøi do maïch cuûa maïch cung caáp.I. BEÄNH XÔ CÖÙNG ÑOÄNG MAÏCH (arteriosclerosis) Laø 1 nhoùm beänh coù ñaëc ñieåm chung laø thaønh maïch maùu daày leân vaø maát tính ñaøn hoài. Phaân bieät 3 loaïi: - Xô vöõa ñoäng maïch: laø loaïi thöôøng gaëp nhaát vaø quan troïng nhaát. - Hoùa voâi aùo giöõa ñoäng maïch - Xô cöùng tieåu ñoäng maïchA. XÔ VÖÕA ÑOÄNG MAÏCH ( atherosclerosis)1. Ñònh nghóa: Beänh xô vöõa ñoäng maïch (XVÑM) xaûy ra ôû caùc ñoäng maïch côõ lôùn vaø trung bình, ít thaáy ôûcaùc ñoäng maïch nhoû coù ñöôøng kính < 2mm. Toån thöông cô baûn cuûa beänh XVÑM laø caùc vuøngdaày leân cuûa lôùp aùo trong, goïi laø maûng xô vöõa (fibrolipid plaque). Caùc maûng xô vöõa luùc ñaàu coønnhoû vaø thöa thôùt, daàn daàn taêng kích thöôùc gaây ra heïp loøng maïch .2. Caùc yeáu toá nguy cô: Beänh XVÑM raát phoå bieán ôû caùc nöôùc phaùt trieån cao, laø nguyeân nhaân cuûa hôn 50% caùctröôøng hôïp töû vong haøng naêm ôû Myõ. Caùc ñieàu tra dòch teã hoïc ñaõ xaùc ñònh ñöôïc moät soá yeáu toánguy cô laøm deã maéc beänh XVÑM nhö sau: - Caùc yeáu toá chính: taêng cholesterol maùu, cao huyeát aùp, huùt thuoác laù, beänh tieåu ñöôøng. - Caùc yeáu toá phuï: beùo phì, ít hoaït ñoäng theå löïc, nam giôùi, tuoåi cao, stress, duøng thuoácngöøa thai, aên quaù nhieàu ñöôøng,... Bệnh lý Hệ Tim Mạch 1003. Hình thaùi toån thöông: a/ Ñaïi theå: Maûng xô vöõa coù hình baàu duïc, maàu traéng hay vaøng nhaït; kích thöôùc töø 0,3 -1,5 cm; naèm raûi raùc doïc theo chieàu daøi cuûa ñoäng maïch. Maûng xô vöõa thöôøng thaáy ôû ñoäng maïchchuû, ñoäng maïch naõo, ñoäng maïch vaønh tim, ñoäng maïch coå, ñoäng maïch maïc treo, ñoäng maïchchaäu, ñoäng maïch ñuøi (Hình 1). Hình 1: Caùc maûng xô vöõa ôû ñoäng maïch chuû ngöïc (A), doäng maïch chuû buïng (B) b/ Vi theå: Maûng xô vöõa naèm trong lôùp aùo trong cuûa thaønh maïch, khi caét ngang thaáy coù 2 thaønhphaàn: (Hình 2) Hình 2: Caáu taïo maûng xô vöõa Bệnh lý Hệ Tim Mạch 101 - Thaønh phaàn muõ sôïi (fibrous cap): naèm treân beà maët, laø 1 moâ lieân keát ñaëc giaøu sôïicollagen, ñöôïc phuû beân treân bôûi lôùp teá baøo noäi moâ; giöõa caùc sôïi collagen coù caùc teá baøo cô trôn,ñaïi thöïc baøo, limphoâ baøo. - Trung taâm vöõa nhaõo (atheroma): laø 1 khoái laày nhaày nhö chaùo vöõa maàu vaøng naèm beândöôùi muõ sôïi, caáu taïo bôûi lipid vaø cholesterol. Caùc phaân töû cholesterol coù theå keát tuï thaønh nhöõngtinh theå hình kim; ngoaøi ra taïi ñaây coøn coù caùc maûnh vuïn teá baøo hoaïi töû, caùc ñaïi thöïc baøo chöùañaày khoâng ba ...