Bài giảng Máy điện: Chương 5 - TS. Đặng Quốc Vương

Chương 5 - Máy điện một chiều. Sau khi học xong chương này, người học có thể hiểu được một số kiến thức cơ bản về: Tổng quan về máy điện một chiều, quan hệ điện từ trong máy điện một chiều, từ trường trong máy điện một chiều, đổi chiều trong máy điện một chiều, máy phát và máy điện một chiều.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Máy điện: Chương 5 - TS. Đặng Quốc Vương MÁY ĐIỆN I Nội dungChương 1. Máy biến ápChương 2. Những vấn đề chung về MĐ quayChương 3. Máy điện không đồng bộChương 4. Máy điện đồng bộChương 5. Máy điện một chiều 1Chương 5. Máy điện một chiều Nội dungI.  Tổng quan về MĐMCII. Quan hệ điện từ trong MĐMCIII. Từ trường trong MĐMCIV. Đổi chiều trong MĐMCV. Máy phát và ĐCĐMC 2Chương 5. Máy điện một chiều Nội dungI.  Tổng quan về MĐMCII. Quan hệ điện từ trong MĐMCIII. Từ trường trong MĐMCIV. Đổi chiều trong MĐMCV. Máy phát và ĐCĐMC 3 I. Tổng quan về MĐMC1. Cấu tạo máy điện một chiều Máy điện một chiều (MĐMC) có hai phần chính là stato (phần cảm) và roto (phần ứng). Hình 5.1 vẽ mặt cắt dọc trục và mặt cắt ngang trục MĐMC hai đôi cực. Hình 5.1: Mặt cắt dọc trục và mặt cắt ngang trục máy điện một chiều I. Tổng quan về MĐMC1. Cấu tạo máy điện một chiều (tiếp) I. Tổng quan về MĐMC1.1. Phần stator (phần cảm) !  Stato còn gọi là phần cảm gồm gông từ làm bằng thép đúc, vừa để dẫn từ vừa làm vỏ máy (hình 5.2b); các cực từ chính gồm cực từ và dây quấn kích từ; các cực từ phụ gồm cực từ và dây quấn kích từ mạch các bộ phận chính sau: Hình 5.2:a) Cực từ chính b)Stato và roto I. Tổng quan về MĐMC1.1. Phần stator (phần cảm) (tiếp) a. Cực từ chính !  Là bộ phận sinh ra từ trường gồm có lõi sắt cực từ và dây quấn kích từ lồng ngoài lõi sắt cực từ. Lõi sắt cực từ làm bằng thép lá kỹ thuật điện hay thép các bon dày 0,5 đến 1mm ghép lại bằng đinh tán. !  Vành cung mỏm cực từ (hình 5.2a) thường bằng 2/3 τ và có khe hở sao cho phân bố từ trường dọc khe hở gần hình sin. Trên lõi cực có dây quấn kích từ. Các cực từ được gắn chặt vào thân máy nhờ những bu lông. Hình 5.2 I. Tổng quan về MĐMC1.1. Phần stator (phần cảm) (tiếp) b. Cực từ phụ Được đặt giữa các cực từ chính dùng để cải thiện đổi chiều, triệt tia lửa trên chổi than. Lõi thép của cực từ phụ cũng có thể làm bằng thép khối, trên thân có đặt dây quấn kích từ. Dây quấn cực từ chính Cực từ chính Cực từ phụ Dây quấn cực từ phụ Cực từ chính Cực từ phụ I. Tổng quan về MĐMC1.1. Phần stator (phần cảm) (tiếp) c. Vỏ máy (gông từ) Vỏ máy làm nhiệm vụ kết cấu đồng thời dùng làm mạch từ. Trong MĐ nhỏ và vừa thường dùng thép tấm để uốn và hàn lại. Máy có công suất lớn dùng thép đúc. d. Các bộ phận khác - Nắp máy: Để bảo vệ máy khỏi bị những vật ngoài rơi vào làm hư hỏng dây quấn. Trong máy điện nhỏ và vừa nắp máy có tác dụng làm giá đỡ ổ bi. - Chổi than: Để đưa điện từ phần quay ra ngoài hoặc ngược lại. Chổi than làm bằng than hay graphit, đôi khi chộn thêm bột đồng để tăng tính dẫn điện I. Tổng quan về MĐMC1.2. Phần ứng (Rotor) !  Roto còn được gọi là phần ứng, gồm lõi sắt phần ứng, dây quấn phần ứng, vành góp. Dây quấn phần ứng nối với mạch ngoài qua vành góp và hệ thống chổi than. a. Lõi sắt phần ứng !  Lõi sắt thường dùng thép lá kỹ thuật điện dày 0,5 mm có sơn cách điện hai mặt rồi ép chặt lại để giảm tổn hao do dòng điện xoáy gây nên. !  Trên các lá thép có dập các rãnh để đặt dây quấn. Rãnh có thể hình thang, hình quả lê hoặc hình chữ nhật Rãnh dây quấn Lỗ thông gió dọc Lỗ nắp trục máy trục I. Tổng quan về MĐMC1.2. Phần ứng (Rotor) (tiếp) b. Dây quấn phần ứng Dây quấn phần ứng MĐMC thực chất là dây quấn phần ứng MĐKĐB (hoặc ĐB) gồm các phần tử nối tiếp nhau qua vành đổi chiều để chỉnh lưu sđđ xoay chiều thành một chiều. !  Dây quấn thường làm bằng đồng có bọc cách điện, với loại máy điện nhỏ thì dây hình tròn, với loại máy điện vừa và lớn dây hình chữ nhật. Lâi sắt !  Để tránh bị văng ra do sức ly tâm, miệng rãnh thường có nêm hoặc đai chặt dây quấn. Nêm Nêm có thể bằng tre hoặc nhựa bakelit. Cách điện Dây quấn có hai kiểu quấn là quấn sóng và quấn rãnh xếp (xem lại chương 2) Dây quấn I. Tổng quan ...