Bài giảng môn Sinh học động vật: Chương 2 - Nguyễn Hữu Trí

Bài giảng môn Sinh học động vật - Chương 2 "Hệ thần kinh" trình bày những nội dung cụ thể sau: Sự tiến hóa của hệ thần kinh, . Mời các bạn cùng tham khảo để biết thêm các nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng môn Sinh học động vật: Chương 2 - Nguyễn Hữu Trí23/02/2016Chương 2Hệ thần kinh (3 tiết)Hệ thần kinh1. Tổ chức và tiến hóa của hệ thần kinha. Tổ chức của tế bào thần kinhb. Tiến hóa của hệ thần kinh2. Xung thần kinh và sự dẫn truyền xung3. Các con đường thần kinha. Hệ thần kinh tự độngb. Các con đường thần kinh dinh dưỡng: cung phản xạ23/02/2016 12:16 SA1Nguyễn Hữu Trí23/02/2016 12:16 SA2Nguyễn Hữu TríLắng nghe trong bóng tốiTrong màn đêm, một con cú (Asio otus) có thể bắt một con chuộtbằng cách định hướng dựa vào những âm thanh do con chuột gâyra khi nó di chuyển. Sự phân tích chính xác những âm thanh hạnchế cho thấy năng lực kinh ngạc của bộ não1. Tổ chức và tiến hóacủa hệ thần kinh23/02/2016 12:16 SA3Nguyễn Hữu TríSự tiến hóa của hệ thần kinhSự tiến hóa của hệ thần kinhĐộng vật đơn bào chưa có hệ thần kinh,cơ thể liên hệ với bên ngoài thông quadịch nội bào.Trong quá trình tiến hóa của hệ thần kinhcó thể chia làm 4 giai đoạn chính1. Cấu tạo mạng lưới2. Cấu tạo dạng chuỗi hay hạch3. Cấu tạo dạng ống4. Dạng cấu tạo có bộ não hoàn chỉnh23/02/2016 12:16 SA5Nguyễn Hữu Trí23/02/2016 12:16 SA6Nguyễn Hữu Trí123/02/2016Cấu tạo dạng chuỗi hay hạchCấu tạo mạng lướiCấu tạo mạng lưới có ở những động vật bậcthấp, ví dụ thủy tức (Hydra), sứa (Medusa).Hệ thần kinh do các tế bào thần kinh nằm rảirác khắp cơ thể, phát nhánh tỏa ra mọi hướngvà nối với nhau thành mạng lưới.Ở kiểu cấu tạo này, khi cơ thể bị kích thích tạimột điểm, xung động thần kinh sẽ lan tỏa khắpthân.Ở động vật bậc cao như người, cấu tạo củacác đám rối thần kinh ở ngoại biên là sự phảnánh của cấu tạo nguyên thủy này23/02/2016 12:16 SA7Nguyễn Hữu TríKiểu này xuất hiện ở những động vật có dây sống nhưcá lưỡng tiêm (Amphioxus) nó liên quan đến hệ vậnđộng cơ - xương.Ở những động vật bậc cao và con người, ống thần kinhhoàn thiện thành tủy sống lưng (ở phân thân của độngvật), được bảo vệ trong cột xương sống và phát ra cácdây thần kinh chui qua cột sống để ra ngoài điều khiểncơ thể.Chức năng vận động bằng cơ vân cũng hoàn thiện.Phía đầu ống thần kinh đã xuất hiện mầm mống của nãobộ, thường được gọi là các bọng não trước, bọng nãogiữa và bọng não sau.Cho đến lớp bò sát cấu tạo của não cũng còn đơn giản,chưa hoàn chỉnh.9Nguyễn Hữu TríSự tiến hóa của hệ thần kinh23/02/2016 12:16 SA1123/02/2016 12:16 SA8Nguyễn Hữu TríDạng cấu tạo có bộ não hoàn chỉnhCấu tạo dạng ống23/02/2016 12:16 SACấu tạo dạng chuỗi như ở giun tròn (Annelida), thân đốt(Arthropoda).Các tế bào thần kinh tập hợp lại thành các hạch thầnkinh, các nhánh từ các hạch phát ra đã có định hướngcố định hơn. Ứng với cấu tạo đốt của cơ thể, mỗi đốt cómột hạch tạo thành chuỗi nằm dọc cơ thể.Ở kiểu cấu tạo này xung thần kinh không lan tỏa khắp cơthể mà khu trú tại từng phần nhất định.Thường các hạch đầu phát triển hơn và các hạch này sẽlà tiền đề cho sự hình thành não bộ về sauNguyễn Hữu TríDạng này chủ yếu ở chim (Aves) và thú(Mammalia), sự phát triển của não bộ liên quanmật thiết với sự hoàn thiện cấu trúc, chức năngcủa các cơ quan cảm giác ở động vật.Lúc đầu bọng não trước phát triển hơn cả, liênquan đến chức năng thính giác và thăng bằngcủa đời sống dưới nước, dần dần não sau phânhóa thành hành tủy và tiểu não.Hành tủy là trung khu của một loạt các chứcnăng cơ bản của hoạt động sống (chức năngthực vật) như hô hấp, tuần hoàn, tiêu hóa…23/02/2016 12:16 SA10Nguyễn Hữu TríSự tiến hóa của hệ thần kinh23/02/2016 12:16 SA12Nguyễn Hữu Trí223/02/2016Sự tăng thể tích hộp sọ23/02/2016 12:16 SA13Nguyễn Hữu TríDạng cấu tạo có bộ não hoàn chỉnhCấu tạo bộ não hoàn chỉnh23/02/2016 12:16 SA14Nguyễn Hữu TríSự phát triển của não ngườiKhi đời sống chuyển dần lên cạn, các cơ quan thụcảm được hoàn thiện thêm.Não trước được phát triển thành não khứu, não trunggian và đại não (hay não tận). Não khứu có một lớpchất xám phủ lên, về sau khi đại não phát triển nãokhứu cùng với lớp chất xám cuộn vào trong, gọi là vỏnão cũ (paleocortex).Các trung khu trong bộ não cũng dần dần được hoànchỉnh, não thính giác lúc đầu ở bọng não sau rồi tiếptục phát triển cả ở bọng não trước và giữa. Não thịgiác thì phát triển từ bọng não giữa và tiếp tục cả ởnão trước.Não tận được bao phủ một lớp chất xám mới và pháttriển thành đại não và võ não mới (neocortex)23/02/2016 12:16 SA15Nguyễn Hữu TríHệ thần kinh của động vật có xương sống pháttriển từ lá phôi ngoàiHệ thần kinh (nervous system) của người là hệ cơquan phức tạp nhất của cơ thể, được tạo nên mộtmạng lưới các bào thần kinh gọi là neuron và rấtnhiều tế bào thần kinh đệm.Trung bình mỗi neuron có khoảng 1000 điểm tiếpxúc với các neuron khác, tạo nên một hệ thốngliên lạc phức tạp.1716Nguyễn Hữu TríDạng cấu tạo có bộ não hoàn chỉnhHệ thần kinh23/02/2016 12:16 SA23/02/2016 12:16 SANguyễn Hữu TríDạ ...