Bài giảng Một số quan niệm sai lầm về cộng hưởng từ phổ trên lâm sàng - Nguyễn Mạnh Cường

Bài giảng Một số quan niệm sai lầm về cộng hưởng từ phổ trên lâm sàng do Nguyễn Mạnh Cường biên soạn trình bày một số quan niệm sai lầm về cộng hưởng từ phổ trên lâm sàng như: Tuổi bệnh nhân không ảnh hưởng đến mô hình quang phổ trên MRS; Dạng phổ vẫn ổn định mặc dù TE khác nhau; Các cấu hình quang phổ rất đặc hiệu và duy nhất cho từng bệnh lý; Độ cao đỉnh choline là một dấu hiệu cụ thể của quá trình ung thư;...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Một số quan niệm sai lầm về cộng hưởng từ phổ trên lâm sàng - Nguyễn Mạnh CườngMỘT SỐ QUAN NIỆMSAI LẦM VỀ CỘNGHƯỞNG TỪ PHỔ TRÊNLÂM SÀNG.NGUYỄN MẠNH CƯỜNGBV ĐA KHOA TỈNH HẢI DƯƠNG MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG. Quang phổ cộng hưởng từ (MRS) là một kỹ thuật cho phépxác định và định lượng các chất chuyển hóa trong não theo tầnsố của chúng [1][2]. Các giả định sai lầm và quan niệm sai lầm về cơ chế dẫn đếnthay đổi nồng độ chất chuyển hóa và ý nghĩa của chúng trongquang phổ lâm sàng có thể dẫn đến chẩn đoán sai lầm. Chúng tôi đưa ra các ví dụ dựa trên trường hợp để minh họavà làm rõ những quan niệm sai lầm. MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.1. Tuổi bệnh nhân không ảnh hưởng đến mô hình quang phổ trên MRS. Sự thật: Nồng độ các chất chuyển hóa thay đổi tùy thuộc vàotuổi bệnh nhân. Não bộ của trẻ sơ sinh có nồng độ cao của choline (Cho) vàmyo-inositol (mI), và đỉnh creatine (Cr) và N-Acetylaspartate(NAA) tương đối thấp. Khi thần kinh trung ương trưởng thành, Chovà mI có xu hướng giảm, trong khi NAA và Cr có xu hướng tănglên [3]. Ngoài ra, nồng độ NAA giảm đáng kể theo tuổi tác, vớimức giảm tổng thể là 12% trong khoảng thời gian từ thập niên thứba đến thứ bảy [4]. MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.2. Dạng phổ vẫn ổn định mặc dù TE khác nhau. Sự thật: Một số chất chuyển hóa không thể phát hiện được ởcác chuỗi MRS TE dài. Việc phát hiện các chất chuyển hóa phụ thuộc trực tiếp vàoquá trình phân rã T2, do đó các chất chuyển hóa có độ phân rãT2 rất ngắn, như mI, glutamine / glutamate (Glx) và lipid có thểphát hiện được ở quang phổ TE ngắn (33 ms) và không thể pháthiện được ở MRS TE dài (144-288 ms). MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG. Sự thật: Sự “tăng giả” của Cho đạt đỉnh ở TE dài. Bởi vì sự phân rã Cr T2 ngắn hơn Cho ở MRS TE dài, sự giatăng trọng số T2 làm mất một lượng tín hiệu đáng kể của Cr sovới Cho, dẫn đến “tăng giả” của đỉnh Cho và tỷ lệ Cho / Cr, dođó MRS TE ngắn là cần thiết để tránh hiểu sai [5]. hinhanhykhoa.com MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.3. Các cấu hình quang phổ rất đặc hiệu và duy nhất cho từng bệnh lý. Sự thật: Các dạng quang phổ rất thay đổi và không đặc hiệu hoặc duynhất cho từng bệnh lý. Ví dụ, hiện nay người ta đã biết rõ rằng các điều kiện khác ngoài khối ucó thể tạo ra những thay đổi quang phổ tương tự do mất tế bào thần kinhvà sự luân chuyển màng tế bào, với NAA giảm và độ cao choline tươngứng; cả hai đều có thể gặp ở các tình trạng khác nhau như trẻ sơ sinh khỏemạnh, bệnh nhân AIDS bị bệnh não đa ổ tiến triển, loạn dưỡng tuyến phụvà tổn thương viêm [6]. MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.4. Độ cao đỉnh choline là một dấu hiệu cụ thể của quá trình ung thư. Sự thật: Các tổn thương lành tính nhiễm trùng, không nhiễm trùng vàviêm có thể tạo ra độ cao đỉnh Cho, có thể gây khó khăn trong việc phânbiệt chúng với các khối u não trong MRS. Trong các quá trình không phải ung thư, Cho tăng cao có thể do sựgia tăng của các yếu tố tế bào của hệ thống miễn dịch và cơ địa, làm chochất chuyển hóa này trở thành một dấu ấn khối u không đặc hiệu [6][7]. Vì vậy, trước khi xem xét rằng sự gia tăng Cho là do quá trình tânsinh gây ra, điều quan trọng là phải tính đến tỷ lệ Cho/Cr, tương ứng là2,4 và 1,5 đối với các tổn thương ung thư cấp cao và cấp thấp nói chungtrên MRS TE ngắn [8]. MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.Tăng Cho (mũi tên) với sự suy giảmNAA (đầu mũi tên) và đỉnh Lac, ở một Cho đỉnh cao (mũi tên) trong viêmbệnh nhân với chẩn đoán đã được não do herpes.chứng minh là viêm não xơ cứng báncấp, một hình phổ bắt chước quá trìnhung thư. MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.5. Quang phổ chỉ tạo điều kiện phân biệt giữa các quá trình lây nhiễmvà không lây nhiễm, không có tính đặc hiệu nào khác. Sự thật: Quang phổ có thể hữu ích để phân biệt các tác nhân lây nhiễmkhác nhau. Dạng chuyển hóa độc đáo của axit amin (AA), axetat (Ac) và succinat(Succ) trong áp xe sinh mủ có thể giúp phân biệt chúng với các quá trìnhhoại tử do ung thư và rất hữu ích để đặc trưng cho nhiễm trùng hiếu khí vàkỵ khí. Ngoài ra, sự hiện diện của nhiều tín hiệu từ 3,6 đến 3,8 ppm, liênquan đến trehalose, có thể giúp phân biệt giữa áp xe do nấm và không donấm. Tăng đỉnh lipid là đặc điểm cao của áp xe lao [9][10]. MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.6. Myo-inositol chỉ là một chất đánh dấu thần kinh đệm. Sự thật: Myo-inositol có thể được sử dụng như một chất đánhdấu mức độ khối u và dòng máu. Các khối u tế bào hình sao cấp thấp có mI/Cr cao hơn, trongkhi các khối u ác tính và tích cực nhất (u tế bào hình sao tự sảnsinh và u nguyên bào thần kinh đệm) có xu hướng cho thấymI/Cr thấp hơn, phản ánh sự giảm mI tổng hợp do đóng góp củanó trong việc hình thành phosphatidylinositol, được phân cắt vớisự có mặt của một số phân tử, để kích hoạt các metalloproteasenền trung gian cho hoạt động phân giải protein trong sự xâmnhập của u thần kinh đệm não [11]. hinhanhykhoa.com MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG. U thần kinh đệm đường giữa với đỉnh Myo Độ cao của đỉnh Myo (mũi tên) trong uđược đánh dấu (mũi tên) và độ cao Cho (đầu mũi dưới màng nội tuỷ.tên). MỘT SỐ QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ CỘNG HƯỞNG TỪ PHỔ TRÊN LÂM SÀNG.7. Tăng lactate (Lac) chỉ biểu hiện sự hiện diện của hoại tử. Sự thật: Quá trình viêm với sự xâm nhập của tế bào có thểlàm tăng nồng độ lactate. Tăng lactate (Lac) có liên quan đến tình trạng viêm. Người tađã ch ...