Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Bài 13: Phương pháp thu thập số liệu

Bài giảng "Phương pháp nghiên cứu khoa học - Bài 13: Phương pháp thu thập số liệu" trình bày một số phương pháp thu thập số liệu như sử dụng thông tin sẵn có, quan sát, phỏng vấn mặt đối mặt và bộ câu hỏi tự điền, thiết kế bộ câu hỏi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Bài 13: Phương pháp thu thập số liệu Phương pháp thu thập số liệu Có nhiều phương pháp chính để thu thập số liệu: hồi cứu hồ sơ tài liệu, quan sát, sử  dụng bộ  câu hỏi tự điền, phỏng vấn mặt đối mặt, thảo luận nhóm tập trung như  sử  dụng nhóm danh định (nomial group), kĩ thuật delphi, vẽ bản đồ (mapping).  Cần phân   biệt phương pháp thu thập số  liệu và công cụ  thu thập số  liệu (công cụ  thu thập số  liệu chỉ là một phần của phương pháp). Thí dụ bộ  câu hỏi chỉ  là công cụ  thu thập số  liệu và có thể  sử  dụng trong nhiều phương pháp thu thập số  liệu khác nhau như  bộ  câu hỏi tự điền, phỏng vấn cá nhân mặt đối mặt, phỏng vấn nhóm, v.v. Nhìn chung có hai kĩ thuật nghiên cứu chính: nghiên cứu định tính và nghiên cứu định   lượng. Nghiên cứu định tính  nhằm mục đích tìm hiểu bản chất, nguyên nhân và hậu   quả  của vấn đề  của vấn đề  nghiên cứu (để  trả  lời cho các câu hỏi tại sao, như  thế  nào) trong khi đó nghiên cứu định lượng nhằm tìm hiểu quy mô của vấn đề  (Trong  một nghiên cứu có thể kết hợp cả hai loại kĩ thuật nghiên cứu định tính và định lượng)  Do các phương pháp thu thập số liệu sẽ cho các thông tin khác nhau, việc chọn lựa kĩ  thuật thu thập phù hợp phải dựa trên bản chất của nghiên cứu là định tính hay định   lượng. Sử dụng thông tin sẵn có Sử dụn thông tin sẵn có còn được gọi là phương pháp hồi cứu. Nó có ưu điểm là ít tốn   kém về mặt thời gian và nguồn lực và cho phép đánh giá các thông tin trong quá khứ.   Tuy nhiên do bản chất của số liệu hồi cứu là không sử dụng cho mục đích nghiên cứu,   chất lượng số liệu thường thấp, các biến số không được thu thập không hằng định và   thường không có đủ các biến số mà nhà nghiên cứu quan tâm (đặc biệt là yếu tố  gây   nhiễu). Ðể cải thiện tính hằng định của số liệu có được nhờ hồi cứu, nhà nghiên cứu phải sử  dụng các công cụ để hệ thống hoá các biến số cần thu thập như bản kiểm hay sổ cái. Quan sát Chọn lọc, quan sát và ghi nhận hành vi hay đặc tính của con người, vật thể hay hiện   tượng. Các thí dụ của quan sát có thể bao gồm: quan sát hành vi rửa tay các cán bộ y tế  trước khi làm thu thuật y khoa, đo lường huyết áp và lấy thân nhiệt của bệnh nhân,   đánh giá phương tiện thanh khử trùng tại khoa phòng, theo dõi diễn tiến lâm sàng của  bệnh nhân bị  shock nhiễm trùng. Khi quan sát hành vi con người trong các hoạt động   xã hội, quá trình quan sát có thể chia thành quan sát có tham gia và quan sát không tham  gia.  Các ưu điểm của phương pháp quan sát Cho thông tin chi tiết có liên quan tình huống: thí dụ giả sử chúng ta muốn quan  sát hành vi rửa tay của điều dưỡng trước khi thay băng cho bệnh nhân, chúng ta  có thể có thông tin về mức độ vô khuẩn của dụng cụ làm thủ thuật Cho thông tin nằm ngoài bộ câu hỏi: Có những thông tin chúng ta không dự định  thu thập trong bộ câu hỏi (hoặc khó có thể thu thập được chính xác nhờ bộ câu  hỏi) thí dụ như thông tin về kĩ thuật sử dụng bàn chải trong khi đang rửa tay có   đúng hay không có thể có được một cách chính xác và đơn giản nhờ quan sát Cho phép kiểm tra tính tin cậy của trả lời câu hỏi: Nếu chúng ta quan sát một   người điều dưỡng rửa tay trước khi làm thủ  thuật, thông tin này sẽ  đáng tin  cậy hơn là việc phỏng vấn họ  có rửa tay hay không? Rửa tay trong bao lâu?   Rửa tay có đúng kĩ thuật hay không? Khuyết điểm Sai lệch do quan sát: đây là sai lệch do người quan sát. Phương pháp khắc phục   là Cần đào tạo đúng mức những trợ lí nghiên cứu HW Hawthorne: đây là sai lệch do người (hay hiện tượng) được quan sát sẽ  thay đổi hành vi khi biết rằng đang được quan sát. Ðiều này có thể  khắc phục  bằng cách quan sát nhưng không cho biết nhưng điều này có thể  có thể  gặp  phải một số vấn đề về đạo đức. Ðo lường là quan sát sử dụng một thang đo xác định từ trước Phỏng vấn mặt đối mặt và bộ câu hỏi tự điền Phương pháp phỏng vấn có thể áp dụng cho từng đối tượng hay cho một nhóm người.   Phỏng vấn từng người được dùng để có được những kết quả định lượng; phỏng vấn   một nhóm người nhằm mục đích để hiểu rõ suy nghĩ của người dân và ý kiến của họ  trong điều kiện cuộc sống thực tế: phương pháp này thường được dùng trong các  nghiên cứu định tính. Phỏng vấn có thể  được tiến hành   với các mức độ  cấu trúc khác nhau. Phỏng vấn   được gọi là có cấu trúc nếu nó tuân thủ theo một kế hoạch chặt chẽ và được hỏi theo   những câu hỏi đã soạn sẵn. Phỏng vấn bán cấu trúc là phỏng vấn có tuân thủ  nhưng  không chặt chẽ  theo kế hoạch định trước, câu hỏi cũng có thể  được cải biên sao cho   phù hợp với đối tượng. Phỏng vấn được gọi là không cấu trúc khi nó không theo một  kế  hoạch nào cả  và việc đặt câu hỏi là tùy tiện: phỏng vấn không cấu trúc thường   được coi là ít có tính khoa học. Bảng 1. Ưu và khuyết điểm của phương pháp sử dụng bộ câu hỏi và phỏng vấn. Khuyết điể ...