Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Bài 9: Biến số

Bài giảng cung cấp các kiến thức giúp người học có thể xác định biến số là gì và tại sao việc chọn lựa biến số là quan trọng, phân biệt được biến số định tính (categorical) và biến số định lượng (numerical), phân biệt được sự khác biệt giữa biến số độc lập và biến số phụ thuộc và chúng được sử dụng trong nghiên cứu như thế nào,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Bài 9: Biến số BiếnsốMụctiêu1.Xácđịnhbiếnsốlàgìvàtạisaoviệcchọnlựabiếnsốlàquantrọng2.Phânbiệtđượcbiếnsốđịnhtính(categorical)vàbiếnsốđịnhlượng(numerical)3.Phânbiệtđượcsự khácbiệtgiữabiếnsố độclậpvàbiếnsố phụ thuộcvàchúngđượcsửdụngtrongnghiêncứunhưthếnào4.Xácđịnhđượccácbiếnsốđượcđolườngtrongdự ánnghiêncứuđangđượcthiết kếvàchobiết: Biếnsốnàocóthểđolườngtrựctiếp Biếnsố nàokhôngthể đolườngtrựctiệpvàphảisử dụngđịnhnghĩacụthể(operationdefinition) Biếnsốnàokhôngthểđolườngđượcvàothờiđiểmhiệntại.BiếnsốDonghiêncứukhoahọclàviệcthuthập,phântíchvàlígiảisố liệuđể giảiquyết vấnđề nghiêncứuhaytrả lờimộtcâuhỏinghiêncứu(Varkevisseretal.,1991)nên nghiêncứkhoahọccầnphảithuthậpthôngtincácđặctínhhaycácđạilượngcủađối tượng.Cácđặctínhhayđạilượngnàyđượcgọilàbiếnsố.Nóicáchkhác:Biếnsố lànhữngđạilượnghaynhữngđặctínhcóthể thayđổitừ ngườinàysangngườikháchaytừthờiđiểmnàysangthờiđiểmkhác.BiếnsốđịnhtínhvàbiếnsốđịnhlượngNhư vậybiếnsốcóthể thể hiệnđạilượnghayđặctính.Nếunóthể hiệnmộtđạilượngnóđượcgọilàbiếnsố địnhlượng.Nếunónhằmthể hiệnmộtđặctínhnó đượcgọilàbiếnsố địnhtính.Biếnsố địnhtínhcònđượcchialàm2loại:biếnsốdanhđịnhvàbiếnsốthứtự.Biếnsố danhđịnhlàbiếnsố màgiátrị củanókhôngthể biểuthị bằngsố màphải biểudiễnbằngmộttêngọi(danh:tên)vàcácgiátrị nàykhôngthể sắpđặttheomộttrậttựtừthấpđếncao. Thídụ:Biếnsố dântộcvớicácgiátrị:Kinh,Khmer,Hoa,Chăm,…làbiếnsố địnhtínhvì chúngtakhôngthểsắpxếpcácgiátrịnàytừtheomộttrậttựtừthấpđếncaohayngượclại. Mộtsốthídụkháccủabiếnsốdanhđịnhlàtìnhtrạnghônnhân(có4giátrị:độcthân,cógia đình,lidị,góa)nhómmáu(A,B,ABvàO).Trongphântíchthốngkê,để tiệnviệcnhậpsố liệuhaylígiảikếtquả,ngườitacóthểánhxạ(mapping)cácgiátrịcủabiếndanhđịnhvàocácconsố.Việcnàyđượcgọi làmãhóavàcầnhiểurằngviệcmãhóanàyhoàntoàncótínhchấtápđặtvàcácconsốđượcdùngtrongmãhóakhôngphảnánhbảnchấtcủabiếnsốdanhđịnh. Giớitínhlàbiếnsốdanhđịnhvàcóhaigiátrịlànamvànữ.Chúngtacóthểmãhóagiớitínhvà quyướcNamlà1vàNữlà2.Tuynhiênviệcmãhóanàylàápđặtvàchúngtahoàntoàncóthể quyướcNamlà1vàNữlà0.Việcmãhóachỉnhằmgiúpviệcnhậpsốliệuvàxửlísốliệutrở nêndễ dànghơnchứ khôngnhằmphảnánhbảnchấtcủabiếnsốđó(dođóhoàntoànvôcăn cứnếuchorằngmãhóaNam=1vàNữ=0làphảnánhtháiđộphongkiếnNhấtnamviếthữu Thậpnữviếtvô).Biếnsốthứtựlàbiếnsốdanhđịnhnhưngcóthểsắpxếpthứtựđược. Thídụ:tìnhtrạngkinhtếxãhội(giàu,khá,trungbình,nghèo,rấtnghèo)làbiếnsốthứtựbởi vìngườigiàucóđiềukiệnkinhtếtốthơnngườikhá,ngườikháhơnngườitrungbình,trung bìnhhơnnghèo,v.v Nhữngthídụ kháclàhọclựccủahọcsinh(giỏi,khá,trungbình,kém),tiênlượng(tốt,khá, xấu,tửvong). TheophânloạitănghuyếtápcủaTổchứcYtếThếgiớiđượctrìnhbàynhư sau,thìphânloại huyếtápvớicácgiátrịhuyếtápbìnhthường,huyếtápcaonhẹ,vừavànặnglàbiếnsốthứtự. Huyếtápbìnhthường: HAtâmthu(139vàHAtâmtrương(89 Tănghuyếtápnhẹ: HAtâmthu(179hayHAtâmtrương(104 Tănghuyếtápvừa: HAtâmthu(180hayHAtâmtrương(114 Tănghuyếtápnặng: HAtâmthu(180vàHAtâmtrương(115mmHgBiếnsốđịnhlượngnhằmthểhiệnmộtđạilượngvàdođócógiátrịlànhữngconsố. Thídụ:tuổilàbiếnsốliêntụcbởivìtacóthểnóingườinày20tuổi,ngườikia32tuổi,v.v. Nhữngthídụkháclàđườnghuyết,hemoglobin,hematocrite,chiềucao,cânnặng,thunhập,v.vKhichúngtaquantâmđếnviệclígiảinguyênnhâncủasựviệcchúngtachiabiếnsốthànhbiếnsốđộclậpvàbiếnsốphụthuộc.Biếnsố dùngđể môtả hayđolườngvấnđề nghiêncứuđượcgọilàbiếnsố phụthuộc.Biếnsố dùngđể môtả hayđolườngcácyếutố đượccholàgâynên(haygây ảnh hưởngđến)vấnđềnghiêncứuđượcgọilàbiếnsốđộclậpCầnphânbiệtsự khácbiệtgiữabiếnsố vàgiátrị củabiếnsố (còngọilàyếutố): GiớitínhlàbiếnsốnhưngNữkhôngphảilàbiếnsốmàlàmộtgiátrịcủabiếnsố(hay còngọilàyếutố).Thờigianchờđợiđểđượcsửdụngdịchvụytếlàbiếnsốnhưng thờigianchờđợilâulàgiátrịcủabiếnsố.Kiếnthứcvềcáccâyconthuốclàbiếnsốnhưngíthiểubiết ...