Bài giảng Quản lý tài chính công – Bài 1: Tổng quan về tài chính công

Mời các bạn cùng tham khảo "Bài giảng Quản lý tài chính công – Bài 1: Tổng quan về tài chính công" để nắm chi tiết các kiến thức về những vấn đề chung về tài chính công; vai trò của chính phủ và tài chính công.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Quản lý tài chính công – Bài 1: Tổng quan về tài chính công Bài 1: Tổng quan về tài chính công BÀI 1 TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH CÔNG Hướng dẫn học Để học tốt bài này, sinh viên cần tham khảo các phương pháp học sau:  Học đúng lịch trình của môn học theo tuần, làm các bài luyện tập đầy đủ và tham gia thảo luận trên diễn đàn.  Đọc tài liệu: 1. Kinh tế học công cộng, NXBKHKT, 1995 (tác giả Joseph E.Stiglitz). 2. Giáo trình Quản lý tài chính công, NXB tài chính – Hà nội 2005. 3. Giáo trình Quản lý thuế, Nguyễn thị Bất, NXB Thống kê 2002.  Sinh viên làm việc theo nhóm và trao đổi với giảng viên trực tiếp tại lớp học hoặc qua email.  Tham khảo các thông tin từ trang Web môn học. Nội dung  Những vấn đề chung về tài chính công;  Vai trò của chính phủ và tài chính công. Mục tiêu Mục tiêu của bài nhằm cung cấp cho sinh viên các kiến thức cơ bản về tài chính công với các nội dung chủ yếu như quan niệm về tài chính công, nội dung và các lĩnh vực về tài chính công, đặc điểm của tài chính công. Ngoài ra, sinh viên cũng hiểu được vai trò của chính phủ trong việc thực hiện các chức năng của tài chính công. Sau bài này, sinh viên sẽ nhận biết vị trí quan trọng của tài chính công trong cấu trúc hệ thống tài chính, phân biệt được tài chính công với các hoạt động tài chính khác. TXNHLT05_Bai 1_v1.0014110216 1 Bài 1: Tổng quan về tài chính công Tình huống dẫn nhập Một vài số liệu về nợ công ở Việt Nam Tính đến ngày (24/3/2014), nợ công Việt Nam ở mức 80.092.622.951 USD, và với dân số 90.525.901 người, hiện tại, mỗi người dân Việt Nam đang gánh 886,59 USD nợ công (khoảng 18,6 triệu đồng). Nợ công cả nước đã tăng 11,2% so với năm 2013 và chiếm 48% GDP. 1. Nợ công từ đâu mà xuất hiện? 2. Nguồn nào sẽ chi trả cho khoản nợ của quốc gia này? 3. Những ảnh hưởng tác động của nợ công này đến nền kinh tế? 2 TXNHLT05_Bai 1_v1.0014110216 Bài 1: Tổng quan về tài chính công 1.1. Những vấn đề chung về tài chính công 1.1.1. Quan niệm về tài chính công Quan niệm về tài chính công có quan hệ chặt chẽ với khu vực công và được sử dụng để đối lập với khái niệm tài chính tư. Theo dòng thời gian, sự tiếp cận khái niệm tài chính công cũng có sự khác nhau giữa các nhà kinh tế, sở dĩ như vậy, là vì bối cảnh kinh tế xã hội đã làm thay đổi quan niệm về vai trò của nhà nước. Quan điểm của các nhà kinh tế cổ điển (Adam Smith - cha đẻ của kinh tế thị trường) cho rằng: tài chính công là khoa học nghiên cứu sự tài trợ cho các khoản chi tiêu công. Trong bối cảnh kinh tế hiện đại, Giáo sư Harvey Rosen cho rằng tài chính công là “lĩnh vực kinh tế học phân tích thuế và chính sách chi tiêu của chính phủ”. Với cách tiếp cận này, tài chính công không những là khoa học nghiên cứu việc sử dụng các công cụ tài chính để tài trợ chi tiêu công, mà còn phân tích các chính sách thu công, chi tiêu công nhằm mục đích thực hiện vai trò can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế (đây là quan điểm tổng quát hơn). Như vậy, cho dù có những cách tiếp cận khác nhau, nhưng điểm chung của các nhà kinh tế khi định nghĩa phạm trù này là: tài chính công là một nhánh của kinh tế học nghiên cứu vai trò của chính phủ thông qua phân tích tác động thu, chi ngân sách đến các hoạt động kinh tế xã hội. Hay nói cách khác, tài chính công cũng được hiểu như kinh tế học của khu vực công hay kinh tế công, chủ yếu đề cập đến các hoạt động thu thuế và chi tiêu của chính phủ và những ảnh hưởng của nó trong việc phân bổ các nguồn lực và phân phối thu nhập. Từ những phân tích trên đây có thể có khái niệm tổng quát về tài chính công như sau: Tài chính công là tổng thể các hoạt động thu, chi bằng tiền do nhà nước tiến hành, nó phản ánh hệ thống các quan hệ kinh tế nảy sinh trong quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ công nhằm phục vụ thực hiện các chức năng của nhà nước và đáp ứng các nhu cầu, lợi ích chung của toàn xã hội. 1.1.2. Nội dung và các lĩnh vực thuộc tài chính công Nội dung của tài chính công rất phong phú, đa dạng. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế quốc dân, sự phong phú, đa dạng của tài chính công ngày càng tiến triển nhanh hơn, mạnh mẽ hơn. Tùy theo yêu cầu quản lý, người ta có thể phân chia nội dung của tài chính công theo các tiêu thức khác nhau. 1.1.2.1. Theo chủ thể quản lý trực tiếp Nếu dựa trên giác độ chủ thể trực tiếp quản lý các quỹ tiền tệ của nhà nước có thể chia tài chính công thành các bộ phận: tài chính công tổng hợp; tài chính của các cơ quan hành chính nhà nước; tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập.  Tài chính công tổng hợp Tài chính công tổng hợp tồn tại và hoạt động gắn liền với việc tạo lập và sử dụng các quỹ công nhằm phục vụ cho hoạt động của bộ máy nhà nước và thực hiện các TXNHLT05_Bai 1_v1.0014110216 3 Bài 1: Tổng q ...