Bài giảng sinh hóa - Hóa sinh thận part 1

ấu trúc thận Về cấu trúc vi thể, mỗi thận chứa khoảng một triệu đơn vị thận gọi là nephron. Mỗi nephron gồm cầu thận , ống lượng gần, quai Henle, ống lượn xa và ống góp. Cuối cùng đổ vào đài thận, bể thận… * Chức năng thận Thận là cơ quan có vai trò quan trọng nhất trong việc đào thải các chất cặn bã có hại hoặc không cần thiết ra ngoài cơ thể thông qua việc bài xuất nước tiểu. Ngoài ra thận còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng nội...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng sinh hóa - Hóa sinh thận part 1 Bµi gi¶ngHãa sinh thËn B.S. NguyÔn Thu UyÓn 1.§¹i c¬ng * CÊu tróc thËnVÒ cÊu tróc vi thÓ, mçithËn chøa kho¶ng mét triÖu®¬n vÞ thËn gäi lµ nephron.Mçi nephron gåm cÇu thËn, èng lîng gÇn, quaiHenle, èng lîn xa vµ ènggãp. Cuèi cïng ®æ vµo ®µithËn, bÓ thËn… * Chøc n¨ng thËn ThËn lµ c¬ quan cã vaitrß quan träng nhÊt trongviÖc ®µo th¶i c¸c chÊt cÆnb· cã h¹i hoÆc kh«ng cÇnthiÕt ra ngoµi c¬ thÓ th«ng CÊu t¹o nephronqua viÖc bµi xuÊt níc tiÓu. Ngoµi ra thËn cßn ®ãng vai trß quan träng trongviÖc duy tr× c©n b»ng néi m«i vµ chøc n¨ng néi tiÕt 2. C¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng cña thËn. Hµng ngµy cã kho¶ng 1.000-1.500 lÝt m¸u qua thËn, 10% lîng m¸u ®ã lµmNV dinh dìng cho thËn cßn 90% lµm nhiÖm vô bµi tiÕt, tøc lµ t¹o níc tiÓu (NT).Cã 2 giai ®o¹n t¹o thµnh NT lµ: + Giai ®o¹n läc ë cÇu thËn + Giai ®o¹n t¸i hÊp thu vµ bµi tiÕt ë èng thËn§èi víi sù t¹o thµnh NT cã 3 chøc n¨ng cña thËn cÇn ®îc nghiªn cøu lµ: chøcn¨ng läc cña cÇu thËn, chøc n¨ng t¸i hÊp thu vµ chøc n¨ng bµi tiÕt cña èng thËn. 2.1. Läc huyÕt t¬ng ë tiÓu cÇu thËn Bíc ®Çu t¹o níc tiÓu lµ läc huyÕt t¬ng ë tiÓu cÇu thËn, t¹o ra dÞch siªu läc trong khoang Bawman, b×nh thêng 1 phót cã kho¶ng 1 lÝt m¸u(650ml HT) ®îc läc vµ cã kho¶ng 120 ml dÞch läc ®îc t¹o thµnh. Sù läc ë tiÓu cÇu thËn lµ mét hiÖn tîng vËt lý (siªu läc) , qu¸ tr×nh siªu läc phô thuéc chñ yÕu vµo ¸p lùc läc. ¸p lùc läc ®îc tÝnh theo c«ng thøc: PL = PM - (PK + PB) PL: ¸p lùc läc. PM: ¸p lùc thñy tÜnh trong tiÓu cÇu thËn (PM =1/2 huyÕt ¸p). PK: ¸p lùc keo cña m¸u. PB: ¸p lùc thñy tÜnh ë khoang Bawman. B×nh thõ¬ng PM = 50 mmHg, PK = 25mmHg, PB = 5 mmHg. PL = 20mmHg.• PL cã thÓ gi¶m do: + Gi¶m PM: khi V m¸u gi¶m, suy tim, co tiÓu §M ®Õn + T¨ng PK : m¸u bÞ c« ®Æc. + T¨ng PB t¾c èng dÉn niÖu (viªm, sái, chÌn Ðp,...)• PL cã thÓ t¨ng do: + T¨ng PM ë tiÓu cÇu thËn khi ®a qu¸ nhiÒu níc vµo c¬ thÓ....+ Gi¶m PK cña m¸u do m¸u bÞ pha lo·ng, mÊt nhiÒu protein... C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù läc cña cÇu thËn: KÝch thíc cña ph©n tö ®îc läc:+ KÝch thíc ph©n tö ®îc läc cµng lín th× cµng khã qua MLCT.+ C¸c ph©n tö protein TLPT > 70.000 b×nh thêng kh«ng qua ®îc MLCT.+ C¸c dextran cã ®êng kÝnh 20 Å qua MLCT dÔ dµng, hÖ sè läc b»ng 1. Víidextran ®êng kÝnh 42 Å cã hÖ sè läc gÇn b»ng 0. T×nh tr¹ng huyÕt ®éng côc bé hay lu lîng m¸u:+ Lu lîng m¸u qua thËn lín th× ¸p suÊt cña m¸u lªn thµnh mao m¹ch lín vµlµm gi¶m clearance cña c¸c ph©n tö lín trung b×nh.+ Sù gi¶m lu lîng m¸u th× ngîc l¹i. Khi truyÒn angiotensin II vµo chuétg©y gi¶m lu lîng m¸u vµo thËn thÊy cã sù t¨ng ®é thanh th¶i albumin vµg©y protein niÖu. §iÒu nµy còng gi¶i thÝch protein niÖu do t¨ng huyÕt ¸p. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù läc cña cÇu thËn:  Sù tÝch ®iÖn cña ph©n tö protein: + ë pH sinh häc, albumin gÇn nh mét polyanion + BÒ mÆt vµ trong líp mµng c¬ b¶n cã nh÷ng ®iÖn tÝch ©m thuéc 2 lo¹i: * C¸c glycoprotein chøa nhiÒu gèc acid sialic. *C¸c proteoglycan cã nhiÒu nhãm sulphat nh heparin sulphat glycosaminglycan lµ thµnh phÇn mang ®iÖn tÝch ©m chÝnh trong mµng c¬ b¶n, nh÷ng tÕ bµo néi m«,biÓu m« phñ ®Çy mucoproytein giau acid sialic. + KÕt luËn: líp polyanion lµ lùc c¶n ®èi víi c¸c protein mang ®iÖn tÝch ©m. Vai trß cña h×nh d¸ng ph©n tö: Nh÷ng ph©n tö cã cÊu tróc mÒm dÎo trong dung dÞch ®îc läc qua ML dÔ dµngh¬n. 2.2. T¸i hÊp thu ë èng thËn Thµnh phÇn cña níc tiÓu rÊt kh¸c víi thµnh phÇn cña NT ban ®Çu. §ã lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng cña èng thËn. B»ng c¸ch t¸i hÊp thu hoÆc bµi tiÕt, èng thËn lµm thay ®æi thµnh phÇn NT ban ®Çu, t¹o níc tiÓu cuèi cïng.Các chất được tái hấp thu ở ống thận rất khác nhau - Chất không được tái hấp thu: inulin, manitol, natri hyposulfit→ đo độ thanhthải của các chất này để đánh giá mức độ tổn thương của cầu thận. - Tái hấp thu hoàn toàn (glucose) - Tái hấp thu 99% (nước) Nước được tái hấp thu ở ống lượn gần, ống lượnxa, quai Helle và ống góp. ở ống lượn gần nước được tái hấp thu 80%, ở quaiHelle và ống lượn xa 90% lượng nước còn lại được tái hấp thu, phụ thuộc vàoADH, một hormon chống bài niệu. - Tái hấp thu phần lớn (natri, clo, urê): ở ống lược gần 70% muối được tái hấpthu, đòi hỏi năng lượng lớnClo được tái hấp thu thụ động song song với natri.Urê được tái hấp thu đến 40 –50% - Chất được bài tiết ở cầu thận, ống thận và tái hấp thu ở ống thận: acid uric.- Tái hấp thu protein: 99% albumin lọc qua cầu thận được tái hấp thu ở ốnglượn gần. Các protein có TLPT nhỏ (các chuỗi nhẹ lamda, kappa, lysozym, 2– microglobulin, hormon) cũng được tái hấp thu hầu hết ở ống lượn gần ...