BÀI GIẢNG TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO (Kỳ 1)

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế thế giới, tai biến mạch máu não, còn gọi là đột quỵ (stroke), là các thiếu sót chức năng thần kinh xảy ra đột ngột, với các triệu chứng khu trú hơn là lan tỏa, các triệu chứng tồn tại quá 24 giờ hoặc tử vong trong 24 giờ, loại trừ nguyên nhân sang chấn sọ não. Tai biến mạch máu não là căn bệnh gây tử vong đứng hàng thứ 3 sau ung thư và tim mạch. Số bệnh nhân có di chứng nặng và nhẹ chiếm 50%, số chết...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BÀI GIẢNG TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO (Kỳ 1) BÀI GIẢNG TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO (Kỳ 1) Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế thế giới, tai biến mạch máu não, còngọi là đột quỵ (stroke), là các thiếu sót chức năng thần kinh xảy ra đột ngột, vớicác triệu chứng khu trú hơn là lan tỏa, các triệu chứng tồn tại quá 24 giờ hoặc tửvong trong 24 giờ, loại trừ nguyên nhân sang chấn sọ não. Tai biến mạch máu não là căn bệnh gây tử vong đứng hàng thứ 3 sau ungthư và tim mạch. Số bệnh nhân có di chứng nặng và nhẹ chiếm 50%, số chếtchiếm 24%, số sống và trở làm việc bình thường chiếm 26%. Ở Hoa Kỳ mỗi nămcó khoảng 700.000-750.000 bệnh nhân mới và tái phát (Jama. Vol 283, N023, 21-6-2000). Ở Pháp, số bệnh nhân tử vong ở người già do tai biến mạch máu não, chiếmkhoảng 12% đứng hàng đầu trong số các nguyên nhân tử vong. Người ta ước tínhhiện nay ở Pháp có khoảng 8/1000 dân số bị tai biến mạch máu não. Ở các nước phát triển bệnh tai biến mạch máu não đã gây thiệt hại to lớnvề kinh tế, tốn phí cho mỗi bệnh nhân thiếu máu cục bộ là 90.000 USD và xuấthuyết dưới nhện (xuất huyết màng não) là 225.000 USD. (Theo Life extensionfoundation, 1998-2000). Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc chứng bệnh tai biến mạch máu não đang gia tăng ởmức đáng lo ngại đối với cả hai giới nam và nữ ở các lứa tuổi. Theo thống kê ởcác bệnh viện tuyến tỉnh, thành phố qua từng thời kỳ 3-5 năm cho thấy tỷ lệ bệnhnhân vào điều trị nội trú tăng 1,7-2,5 lần. Tỷ lệ tai biến mạch máu não tăng theothang tuổi. Theo một số thống kê ở một số bệnh viện tỉnh, thành cho thấy số ngườitrẻ dưới 50 tuổi bị tai biến mạch máu não chiếm một tỉ lệ đáng quan tâm. Ở cácnước đang phát triển, tỷ lệ tai biến xuất huyết nội sọ ở người trẻ gần tương đươngvới người già. Từ năm 1950 đến nay, nhờ các biện pháp chống yếu tố nguy cơ chính gâytai biến mạch máu não chiếm trên 50% số bệnh nhân trong 21 yếu tố nguy cơ), tỷlệ mới mắc (incidence) ở các nước côg nghiệp phát triển đã giảm 50% (thống kê1950-1980) như ở Anh, Pháp, Bắc Âu… Ở Hoa Kỳ so sánh thời kỳ 1950-1954 với 1975-1979 thì tỷ lệ người mắcbệnh tai biến mạch máu não giảm 46%. Từ năm 1980, tỷ lệ tử vong liên tục giảmnhờ chẩn đoán sớm, phương tiện hồi sức tiến bộ, điều trị theo cơ chế bệnh sinhhiện đại và sự ra đời các đơn vị đột quỵ (unit stroke). Ở Nhật Bản và Hoa Kỳ tỷ lệ tử vong mỗi năm giảm 5-7%. Thành tích nàychưa hề có đối với bất cứ một bệnh thần kinh nào. Dựa vào số liệu trên, Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra nhận xét sau: - Tai biến mạch máu não là bệnh dự phòng có kết quả bằng các biện phápchống các yếu tố nguy cơ trong cộng đồng, nhất là chống huyết áp cao. - Nếu điều trị sớm ngay từ giờ phút đầu thì có thể hạn chế tử vong và dichứng. I. PHÂN LOẠI LÂM SÀNG TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO TRONGTHỰC HÀNH Tai biến mạch máu não trong thực hành gồm 2 loại chính: thiếu máu cụcbộ và xuất huyết não. - Thiếu máu cục bộ hoặc nhồi máu não (trước đây gọi là nhũn não): Xảy ra khi một mạch máu bị tắc, nghẽn: khu vực não tưới bởi mạch máuđó bị thiếu máu và hoại tử. Thiếu máu cục bộ não chiếm khoảng 85% các tai biếnmạch máu não. Nguyên nhân chủ yếu là: xơ vữa mạch ở người lớn tuổi (phổ biến nhất);HA cao: bệnh tim loạn nhịp, hẹp hai lá, viêm nội tâm mạch bán cấp; các dị dạngmạch máu não: phồng động mạch, phồng động - tĩnh mạch. - Xuất huyết não: Xảy ra khi máu thoát khỏi thành mạch vào nhu mô não. Tụ máu não vàxuất huyết não không có gì khác nhau về giải phẫu bệnh, tụ máu là thuật ngữ củacác nhà ngoại khoa mang ý nghĩa cần xem xét điều trị phẫu thuật. Xuất huyết não chiếm tỉ lệ 15-20% các tai biến mạch máu não. Nguyênnhân chủ yếu là: huyết áp cao, xơ vữa mạch ở người lớn tuổi: dị dạng mạch máunão ở người trẻ. Xuất huyết dưới nhện (xuất huyết màng não) không xếp vào loại xuấthuyết não, vì máu chảy trong khoang nhện ngoài não. Tuy nhiên, máu có thể phávào mô não và tụ lại trong náo gọi là xuất huyết não - màng não. ...