Bài giảng Tài chính công: Chương 6 - ThS. Nguyễn Việt Dũng

Nội dung của chương 6 Tài trợ bội chi ngân sách thuộc giáo trình tài chính công nhằm trình bày về những vấn đề chung về ngân sách. Ngân sách nhà nước là phạn trù kinh tế và là phạm trù lịch sử. Sự hình thành và phát triển của Ngân sách nhà nước gắn liền với sự xuất hiện và phát triển của kinh tế hàng hoá - tiền tệ trong các phương thức sản xuất của các cộng đồng và Nhà nước của từng cộng đồng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Tài chính công: Chương 6 - ThS. Nguyễn Việt DũngLưu hành nội bộ Biên soạn: Ths Nguyễn Việt Dũng CHƯƠNG 6 TÀI TRỢ BỘI CHI NGÂN SÁCH 6.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 6.1.1. Khái niệm, đặc điểm ngân sách nhà nước  Khái niệm Ngân sách nhà nước là phạn trù kinh tế và là phạm trù lịch sử. Sự hình thànhvà phát triển của Ngân sách nhà nước gắn liền với sự xuất hiện và phát triển củakinh tế hàng hoá - tiền tệ trong các phương thức sản xuất của các cộng đồng và Nhànước của từng cộng đồng. Trong tác phẩm Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của Nhànước Ăngghen đã chỉ ra rằng, Nhà nước ra đời trong cuộc đấu tránh giai cấp củaxã hội, nó là sản phẩm của đấu tranh giai cấp. Nhà nước xuất hiện với tư cách là cơquan có quyền lực công cộng để duy trì và phát triển xã hội. Để thực hiện chứcnăng đó, Nhà nước phải có nguồn lực tài chính. Bằng quyền lực công cộng, Nhànước đã ấn định các thứ thuế, bắt các công dân phải đóng góp để chi tiêu cho bộmáy của Nhà nước, quân đội, cảnh sát... Nhưng dần dần những tham vọng về lãnhthổ, về chủ quyền đưa đến những cuộc chiến tranh và làm cho bộ máy chính quyềnvà quân đội ngày càng lớn. Thuế không đảm bảo được nhu cầu chi tiêu, bắt buộcNhà nước phải vay nợ bằng cách phát hành công trái. Ngân sách nhà nước đã có quá trình ra đời và hình thành suốt từ thế kỷ XIIđến thế kỷ XVIII. Cho đến nay, các Nhà nước khác nhau đều tạo lập và sử dụngNSNN. Thế nhưng người ta vẫn chưa có sự nhất trí về NSNN là gì? Có nhiều ýkiến khác nhau về khái niệm NSNN mà phổ biến là: Một là: NSNN là bản dự toán thu chi tài chính của nhà nước trong một khoảnthời gian nhất định, thường là một năm.Chương 6: Tài trợ bội chi ngân sách 1Lưu hành nội bộ Biên soạn: Ths Nguyễn Việt Dũng Hai là: NSNN là quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước, là kế hoạch tài chính cơbản của Nhà nước. Ba là: NSNN là những quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình Nhà nướchuy động và sử dụng các nguồn tài chính khác nhau. Bốn là: Theo Luật Ngân sách nhà nước của Việt Nam năm 2003, Ngân sáchnhà nước (NSNN) là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhànước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thựchiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Các ý kiến trên xuất phát từ cách tiếp cận vấn đề khác nhau và có nhân tốhợp lý của chúng song chưa đầy đủ. Khái niệm NSNN là một khái niệm trừu tượng,nhưng NSNN là một hoạt động tài chính cụ thể của Nhà nước. Khái niệm NSNNphải thể hiện được mặt nội dung kinh tế - xã hội của NSNN, phải được xem xéttrên các mặt hình thức, thực thể và quan hệ kinh tế chứa đựng trong NSNN. Về mặt hình thức: NSNN là một bản dự toán thu và chi do Chính phủ lập ra,đệ trình quốc hội phê chuẩn và giao cho Chính phủ tổ chức thực hiện. Về mặt thực thể: NSNN bao gồm những nguồn thu cụ thể, những khoản chicụ thể và được định lượng. Các nguồn thu đều được nộp vào một quỹ tiền tệ củaNhà nước và các khoản chi đều được xuất ra từ quỹ tiền tệ này. Thu và chi này có quan hệ ràng buộc với nhau gọi là cân đối. Cân đối thu,chi NSNN là một cân đối lớn trong nền kinh tế thị trường và được Nhà nước quantâm đặc biệt. Do đó, có thể khẳng định NSNN là một quỹ tiền tệ lớn của Nhà nước- Quỹ NSNN. Về mặt quan hệ kinh tế chứa đựng trong NSNN: Các khoản thu – chi củaquỹ NSNN đều phản ánh những quan hệ kinh tế nhất định giữa Nhà nước với cácchủ thể nộp, giữa Nhà nước với các cơ quan đơn vị thụ hưởng quỹ. Hoạt động thuchi NSNN là hoạt động lập - sử dụng quỹ NSNN làm cho vốn tiền tệ, nguồn tàichính vận động giữa một bên là Nhà nước với một bên là các chủ thể phân phối vàChương 6: Tài trợ bội chi ngân sách 2Lưu hành nội bộ Biên soạn: Ths Nguyễn Việt Dũngngược lại trong quá trình phân phối các nguồn tài chính. Những quan hệ trong quátrình thu nộp và cấp phát qua quỹ NSNN là những quan hệ được xác định trước,được định lượng và Nhà nước sử dụng chúng để điều chỉnh vĩ mô kinh tế - xã hội. Ở Việt Nam, Quốc hội quyết định dự toán ngân sách nhà nước, phân bổ ngânsách trung ương, phê chuẩn và quyết toán ngân sách nhà nước. Ngân sách nhà nướcgồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương baogồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có Hội đồng nhân dân và Uỷ bannhân dân. Ngân sách nhà nước được quản lý thống nhất theo nguyên tắc tập trungdân chủ, công khai, minh bạch, có phân công, phân cấp quản lý, gắn quyền hạn vớitrách nhiệm.  Đặc điểm của Ngân sách nhà nước. Ngân sách nhà nước là hệ thống những mối quan hệ kinh tế giữa nhà nước vàxã hội, phát sinh trong quá trình nhà nước huy động và sử dụng các nguồn tàichính, nhằm đảm bảo yêu cầu thực hiện các chức năng của nhà nước. Ngân sách nhà nước là một phạm trù kinh tế mang tính lịch sử, nó phản ánhnhững mặt nhất định của các quan hệ kinh tế thuộc lĩnh vực phân phối sản phẩm xãhội trong điều kiện còn tồn tại quan hệ hàng hoá - tiền tệ và được sử dụng như mộtcông cụ thực hiện các chức năng của nhà nước. Ngân sách nhà nước phản ánh các nội dung cơ bản sau: (1) Ngân sách nhà nước hoạt động trong lĩnh vực phân phối các nguồn tàichính và vì vậy, nó thể hiện các mối quan hệ về lợi ích kinh tế giữa nhà nước và xãhội; (2) Quyền lực về NSNN thuộc về nhà nước. Mọi khoản thu chi tài chính củanhà nước đều do nhà nước quyết định để phục vụ yêu cầu thực hiện các chức năngcủa nhà nước.Chương 6: Tài trợ bội chi ngân sách 3Lưu hành nội bộ Biên soạn: Ths Nguyễn Việt Dũng NSNN là bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia. NSNN bao gồmnhững quan hệ tài chính nhất ...