Bài giảng Thuyết âm dương ngũ hành

Bài giảng Thuyết âm dương ngũ hành trình bày một vài khái quát chung; tư tưởng Triết học về âm dương, nguyên lý hoạt động của thuyết Âm dương, tư tưởng Triết học về ngũ hành, luật biến đổi của âm dương ngũ hành và tác dụng của nó đến đời sống hiện thực.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Thuyết âm dương ngũ hànhI. Khái quát chungÂm dương và ngũ hành là hai phạm trù quan trọng và là những kháiniệm trừu tượng đầu tiên của người xưa đối với sự tiến hóa của vũ trụ.Là cội nguồn của quan điểm duy vật và biện chứng trong tư tưởng THcủa người T.hoa.Học thuyết âm dương ngũ hành là thế giới quan của người Trung Hoaở vào một thời kỳ lịch sử đã lùi vào dĩ vãng, lúc đó lực lượng sản xuấtvà khoa học còn ở trình độ thấp, cho nên không khỏi có những hạnchế do những điều kiện lịch sử đương thời quy định. Đặc biệt, sự pháttriển của nó chưa gắn với những thành tựu của khoa học tự nhiên cậnhiện đại, nó còn mang dấu ấn của tính trực giác và tính kinh nghiệm.Song học thuyết đó đã trang bị cho con người tư tưởng duy vật khásâu sắc và độc đáo nên đã trở thành lý luận cho một số ngành khoahọc cụ thể.1II. Tư tưởng THọc về âm dươngTHÁI CỰC ĐỒNamĐôngTâyBắcNgười Trung Quốc khi vẽ hìnhthì hướng Bắc bên dưới, Nambên trên, Đông bên phải và Tâybên trái của hình bởi vì TrungQuốc ở Bắc Bán Cầu nên ngườita ngồi ở phía Bắc mà nhìn lênphía Nam, và theo đó mà đặtphương vị.Như vậy trước mặt là phươngNam, tay trái phương Đông,bên phải phương Tây.Trên Thái Cực Đồ thì phần màutrắng là khí Dương nằm ởphương Đông nơi Mặt Trời mọc,phần màu đen thì là khí Âmnằm ở phương Tây.2Trời Đất vạn vật nói chung là một đại vũtrụ và con người là một tiểu vũ trụ và cũnghàm chứa Âm Dương và Ngũ Hành.Khởi đầu là Thái Cực, chưa có sự biến hóa.Thái Cực này vận động biến thành hai khíÂm và Dương.Hai khí Âm Dương luôn luôn chuyễn hóalàm cho Vũ Trụ động và vạn vật sinh tồn.Người ta thường nói: Thái Cực thị sinhLưỡng Nghi, Lưỡng Nghi sinh Tứ Tượng, TứTượng sinh Bát Quái.3Hai khí Âm Dương giao tiếp tuần hòan sinh hóa ra vạn vậttheo 4 trạng thái phát triển và suy tận được gọi là TứTượng (Thiếu Dương, Thái Dương, Thiếu Âm, Thái Âm).Tứ Tượng lại sinh Bát Quái. Bát Quái là tám tướng chínhcủa Âm Dương, sinh hóa ra 5 khí chất chính là Ngũ Hành.Theo Đổng Trọng Thư thì Khí của trời đất, hợp thì là một,chia thì là Âm và Dương, tách ra làm bốn mùa, bày xếpthành Ngũ hành.Âm Dương là một, nhưng Âm Dươngthiên biến vạn hóa (Bất Trắc) để sinh Ngũ Hành, và vớitính cách tương phản tương thành đã sinh hóa vạn vật,muôn lòai, tạo ra một chuỗi nhân quả liên tục không dứt.“Dương” nguyên nghĩa là ánh sáng mặt trời hay là nhữnggì thuộc về ánh sáng mặt trời và ánh sáng. “Âm” có nghĩalà thiếu ánh sáng mặt trời, tức là bóng râm hay bóng tối.4Dịch lí quan niệm Âm Dương là khí và Ngũ Hành là thểchấtÂm Dương tượng trưng cho hai khí thiên nhiên trong vũtrụ. Nguyên lí của Vũ Trụ thì vô hình, không thể mô tả cụthể được, mà dù cho có mô tả được đi chăng nữa thì cũngkhông bao giờ mô tả hết được. Muốn mô tả nguyên lí củaVũ Trụ đó ta phải mượn hữu hình để mô tả cho chân lí vôhình đó, gọi là mượn Tượng để mô tả HìnhKhí Dương tượng trưng bỏi nóng, cứng, dài, nhanh, khỏe,Nam, ban ngày, trời, số lẻ, phát triển, trẻ, Mặt Trời, mùaXuân, Hạ, hướng Đông, hướng Nam, phía trên, phíangoài, lửa, sáng, năng động, tích cực, cương quyết, hữuhình...Khí Âm tượng trưng bởi lạnh, mềm, ngắn, chậm, yếu, Nữ,ban đêm, đất, số chẵn, suy thoái, già, Mặt Trăng, mùaThu, Đông, hướng Tây, hướng Bắc, phía dưới, phía trong,nước, tối, thụ động, tiêu cực, nhu nhược, vô hình ...5