Bài giảng Vàng da tăng bilirubin gián tiếp - Bs. Nguyễn Thị Kim Anh

Bài giảng Vàng da tăng bilirubin gián tiếp do Bs. Nguyễn Thị Kim Anh biên soạn gồm các nội dung chính sau: Chuyển hóa bilirubin; Nguyên nhân vàng da; Tiếp cận trẻ vàng da; Chẩn đoán; Điều trị; Biến chứng; Phòng ngừa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Vàng da tăng bilirubin gián tiếp - Bs. Nguyễn Thị Kim AnhVÀNG DA TĂNG BILIRUBIN GIÁN TIẾP Bs Nguyễn Thị Kim Anh Khoa Sơ SinhMỤC TIÊU1. Định nghĩa2. Chuyển hóa bilirubin3. Nguyên nhân vàng da4. Tiếp cận trẻ vàng da5. Chẩn đoán6. Điều trị7. Biến chứng8. Phòng ngừa1. Định nghĩa Vàng da nhìn thấy LS• Người lớn: Bili TP > 2 mg%• Sơ sinh: Bili TP > 7 mg% Vàng da tăng Bili TT• Bili TT > 1 mg% nếu Bili TP < 5 mg%• Bili TT > 20% Bili TP nếu Bili TP > 5 mg% Vàng da kéo dài:• Đủ tháng ≥ 14 ngày• Non tháng ≥ 21 ngàyPhân biệt vàng da GT và TTPhân biệt vàng da GT và TT2. Chuyển hóa bilirubin3. Nguyên nhân vàng da• Tăng sản xuất bilirubin • Giảm đào thải - Tán huyết do bất đồng - Hẹp teo hổng tràng do phânnhóm ABO, Rh su - Đa hồng cầu - Tăng chu trình ruột gan - Đời sống hồng cầu ngắn - Bất hoạt hay giảm hoạt - Bất thường về hồng cầu động men glucuronyl - Nhiễm trùng transferase • Khiếm khuyết kết hợp tại gan - HC Crigler-Najjar, Gilbert, suy giáp • Tăng hấp thu ổ xuất huyết • Không rõ nguyên nhânPhân biệt vàng da sinh lý-bệnh lý4. Tiếp cận vàng da Hỏi bệnh sử• Thời gian xuất hiện vàng da, diễn tiến• Triệu chứng đi kèm: sốt, bỏ bú, lừ đừ, co giật• Nhóm máu mẹ• Anh chị trước có vàng da nặng chiếu đèn hay thay máu• Tiền căn gia đình các bệnh lý di truyền như thiếu G6PD, thiếu máu tán huyết hay bệnh lý về gan4. Tiếp cận vàng da Khám lâm sàng• Bộc lộ toàn thân, khám dưới ánh sáng tự nhiên• Ấn nhẹ ngón tay giữ 5 giây trên vùng da cần thăm khám từ ngực, bụng, đùi, cẳng chân, lòng bàn chân để kiểm tra chính xác dấu hiệu vàng da.• Dùng bảng Kramer để ước lượng độ nặng vàng da• Tuy nhiên, quan sát bằng mắt không phải là chỉ số đáng tin để đánh giá lượng bilirubin trong máu.• Có thể sử dụng máy đo bilirubin qua da để đánh giá mức độ vàng da.Bảng Kramer4. Tiếp cận vàng da• Tìm dấu hiệu vàng da nhân: li bì, co gồng, khóc thét...• Các dấu hiệu gợi ý nguyên nhân hay góp phần gây vàng da nặng✔ Non tháng, nhẹ cân✔ Bầm máu, xuất huyết da, bướu ở đầu✔ Xanh xao do thiếu máu✔ Da đỏ do đa hồng cầu✔ Gan lách to✔ Các dấu hiệu suy giáp✔ Nhiễm trùng✔ Các dấu hiệu tắc ruột, chậm tiêu phân su4. Tiếp cận vàng da • Đánh giá các yếu tố nguy cơ vàng da nặng✔ Tán huyết tự miễn✔ Thiếu men G6PD✔ Sanh ngạt✔ Rối loạn thân nhiệt✔ Nhiễm trùng✔ Toan chuyển hóa✔ Lơ mơ✔ Albumin < 3g/dL4. Tiếp cận vàng da Xét nghiệm cần làm• Bilirubin TP, TT• Huyết đồ• CRP nếu nghi có nhiễm trùng• Nhóm máu mẹ-con• Test de Coombs• TSH, G6PD nếu vàng da kéo dài5. Chẩn đoán1. Vàng da tăng bili GT hay TT? Sinh lý hay bệnh lý?2. Vàng da mức độ nào? Tiêu chí đánh giá nặng• Xuất hiện < 24 giờ tuổi• Vàng da tới lòng bàn tay, chân• Vàng da có biểu hiện thần kinh• Tăng bilirubin > 5 mg/dL/ngày (0,5 mg/dL/giờ)5. Chẩn đoán3. Có biến chứng não chưa?4. Nguyên nhân vàng da là gì?•Một số nguyên nhân thường gặp:- Bất đồng nhóm máu ABO: mẹ O, con A hoặc B, Coombs TT (+). Vàng da thường xuất hiện sớm vào ngày 2-3 sau sanh.- Bất đồng nhóm máu Rh: mẹ Rh (-), con Rh (+), Coombs TT (+) ở con, GT (+) ở mẹ. Vàng da sớm và nặng thường xuất hiện trong 24 giờ đầu.- Nhiễm trùng: vàng da kèm các dấu hiệu nhiễm trùng trên LS và CLS Vàng da do sữa mẹ• Vàng da thường > 7 ngày tuổi, tăng cao khoảng 2-3 tuần, giảm dần và kéo dài tới 10 tuần.• Vàng da hiếm khi nặng.• Nguyên nhân: hiện diện glucuronidase, progesteron ức chế glucuronyl trasferase, cytokin trong sữa mẹ, EGF tăng cao giảm hấp thu, chuyển hóa và đào thải bilirubin.• Chẩn đoán sau khi loại trừ các nguyên nhân khác.• Xử trí: không dặn ngưng sữa mẹ, dặn theo dõi và tái khám đến khi hết vàng da.6. Điều trị vàng da Nguyên tắc• Phát hiện sớm & điều trị nguyên nhân VD bệnh lý.• Điều chỉnh các yếu tố nguy cơ• Đảm bảo tiểu, tiêu và năng lượng đủ• Theo dõi chặt chẽ vàng da nặng• Thay máu và chiếu đèn đúng thời điểm Chỉ định thay máu trẻ ≥ 35wThay máu khẩn nếu có bệnh não hay trên ngưỡng ≥ 5 mg/dL