Bài học cải cách thời cận đại của Thailand và một số vấn đề ở Việt Nam hiện nay

Nội dung của bài viết trình bày công cuộc cải cách của Thailand thời kỳ cận đại, bài học kinh nghiệm; tiếp thu bài học kinh nghiệm Thailand từ cái nhìn của địa phương, nội khối và toàn cầu, đôi điều suy nghĩ về Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài học cải cách thời cận đại của Thailand và một số vấn đề ở Việt Nam hiện nay 34 Th«ng tin khoa häc x· héi, sè 5, 2008 diÔn ®µn th«ng tin khoa häc x· héi Bµi häc c¶i c¸ch thêi cËn ®¹i cña Thailand vµ mét sè vÊn ®Ò ë ViÖt Nam hiÖn nay Lª Thanh B×nh (*) N öa cuèi thÕ kû XIX, mét quèc ®¶o thuéc ch©u ¸ lµ NhËt B¶n ®· thay khÈu hiÖu “Th−îng vâ VÒ chÝnh trÞ, tÝnh ®Õn tr−íc c¶i c¸ch cña Rama IV (1851-1868), ng−êi Th¸i ch−a x©y dùng ®−îc mét bé m¸y qu¶n lý nhµ n−íc chÆt chÏ. Nhµ n−íc phong lËp quèc” b»ng “Th−îng th−¬ng lËp kiÕn trung −¬ng tËp quyÒn víi sù l·nh quèc”, chñ ®éng tiÕp thu v¨n hãa ®¹o tuyÖt ®èi lµ nhµ vua th«ng qua s¸u ph−¬ng T©y theo tinh thÇn “häc tËp bé. §øng ®Çu s¸u bé nµy ®Òu lµ nh÷ng ph−¬ng T©y, ®uæi kÞp ph−¬ng T©y vµ ®i ng−êi tin cÈn cña nhµ vua, cã quan hÖ v−ît ph−¬ng T©y”, kÕt hîp “tinh thÇn h«n nh©n, th©n téc víi vua hoÆc gi÷ vai d©n téc §¹i Hßa - NhËt B¶n víi khÝ cô- trß quan träng vÒ kinh tÕ, cã thÓ coi hä kü thuËt ph−¬ng T©y” (Hßa thÇn, D−¬ng thuéc tÇng líp tinh hoa (elite) x· héi. khÝ)…, nªn NhËt B¶n thùc hiÖn thµnh Héi ®ång c¸c Hoµng th©n, Héi ®ång néi c«ng c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa. c¸c (c¸c quan ®øng ®Çu 6 bé) vµ Héi Trong khi ®ã, c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c nãi ®ång c¸c quan t− ph¸p gióp nhµ vua chung vµ §«ng Nam ¸ nãi riªng do chän ®iÒu hµnh bé m¸y. Do tÝnh chÊt kh«ng con ®−êng kh¸c nªn cã sè phËn kh¸c. chuyªn chÕ cïng truyÒn thèng coi träng C©u chuyÖn Thailand ®· ®Ó l¹i mét sè c¸c nhµ th«ng th¸i, dïng tri thøc khoa bµi häc kinh nghiÖm cho tíi ngµy h«m häc trong trÞ n−íc, nªn c¸c vua Th¸i nay- khi mµ c¸c n−íc §«ng Nam ¸ ®· th−êng ®−îc lùa chän tõ nh÷ng ng−êi cã tham gia vµo mét Tæ chøc chung cña n¨ng lùc nhÊt.(*) khu vùc (ASEAN) vµ gãp phÇn thóc ®Èy sù hîp t¸c cña c¶ khèi ASEAN còng nh− VÒ kinh tÕ, tr−íc khi c¸c c¶i c¸ch c¶i c¸ch v−¬n lªn cña c¸c thµnh viªn cña Rama IV vµ Rama V ®−îc thùc míi ph¸t triÓn. hiÖn, Thailand vÉn lµ n−íc l¹c hËu, n«ng nghiÖp tù cÊp tù tóc. Tuy nhiªn 1. C«ng cuéc c¶i c¸ch cña Thailand thêi kh¸c víi c¸c vua NguyÔn ë ViÖt Nam cËn ®¹i - Bµi häc kinh nghiÖm chÞu ¶nh h−ëng cña t− t−ëng “träng n«ng, øc th−¬ng”, c¸c vua Th¸i ph¸t DiÖn m¹o cña ®Êt n−íc Thailand thêi cËn ®¹i (*) PGS., TS. §¹i häc quèc gia Hµ Néi Bµi häc c¶i c¸ch ... 35 triÓn néi, ngo¹i th−¬ng ngay tõ cuèi thÕ quan hÖ th©n thiÖn gi÷a vua víi giíi trÝ kû XVIII: víi ®éi ngò th−¬ng nh©n c¶ thøc, tÇng líp elite (1, tr.113). Vua n−íc lªn tíi hµng ngh×n ng−êi, h×nh Rama II (1809-1824) vµ v−¬ng triÒu ®· thµnh nhiÒu ®« thÞ sÇm uÊt. Còng gièng x©y dùng bé m¸y qu¶n lý nhµ n−íc, nh− ë ViÖt Nam ®Õn ®Çu thÕ kû XIX, ph¸t triÓn chÝnh trÞ trªn nh÷ng nÒn quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn ë Thailand t¶ng mµ Rama I ®· x©y dùng, n©ng cao vÉn lµ phæ biÕn, vµ thµnh phÇn kinh tÕ ®−îc søc m¹nh néi t¹i, ®¹t ®−îc sù h−ng t− b¶n chñ nghÜa vÉn Ýt ái, khiªm tèn. thÞnh vµ më réng quyÒn lùc còng nh− Cã thÓ nãi Thailand ®· b−íc vµo cuéc ¶nh h−ëng lín trong vïng. Rama III c¶i c¸ch gi÷a thÕ kû XIX víi nh÷ng tiÒn (1824-1851), tuy lµ ng−êi b¶o thñ, ®Ò vÒ kinh tÕ t−¬ng tù nh− ë ViÖt Nam. th−êng h−íng néi, nh−ng vÉn kh«ng cÊm kþ qu¶ng b¸, tiÕp thu tri thøc, v¨n VÒ v¨n ho¸-x· héi, Thailand lµ n−íc minh ph−¬ng T©y. Cuèi ®êi, Rama III lÊy ®¹o PhËt lµm quèc gi¸o ngay tõ khi cßn ®ãng gãp to lín trong viÖc chän nhµ n−íc Th¸i ®Çu tiªn ®−îc thµnh lËp. ng−êi kÕ vÞ, khi mµ nguy c¬ ®èi ®Çu víi Thailand ®· x©y dùng nªn mét x· héi ph−¬ng T©y ®· kÒ bªn. t−¬ng ®èi æn ®Þnh, chuéng ®¹o ®øc, yªu hoµ b×nh. Nh÷ng ®Æc tÝnh v¨n ho¸-x· §Õn thêi Mongkut - Rama IV (1851- héi trªn ®· trë thµnh truyÒn thèng cña 1868), th× chiÕn l−îc c¶i c¸ch trë nªn ng−êi Th¸i trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thùc sù râ rµng, nh»m môc ®Ých “biÕn lÞch sö. ë Thailand kh«ng cã nÒn gi¸o Thailand thµnh khu vùc ho·n xung cña dôc khoa cö nh− ë ViÖt Nam, mµ nhµ c¸c lùc l−îng thùc d©n ®Õ quèc” vµ “t×m chïa ®ång thêi lµ tr−êng häc, trong ®ã mäi c¸ch häc tËp kinh nghiÖm hiÖn ®¹i d¹y c¶ c¸c tri thøc PhËt gi¸o vµ c¸c tri ho¸ ®Êt n−íc cña c¸c c−êng quèc ph−¬ng thøc khoa häc. Nh÷ng ng−êi chñ x−íng T©y” ®Ó “nh÷ng c¸i ph−¬ng T©y ph¶i c¶i c¸ch dÔ dµng nhËn râ nÒn gi¸o d ...