Bài tập hóa học gắn với thực tiễn - hướng tiếp cận mới trong rèn luyện năng lực cho học sinh THCS thông qua việc dạy và học môn Hóa học

Bài viết này đề cập đến một hướng tiếp cận mới trong việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn dạy học hiện nay: Đó là phát triển năng lực học sinh, đặc biệt là năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài tập hóa học gắn với thực tiễn - hướng tiếp cận mới trong rèn luyện năng lực cho học sinh THCS thông qua việc dạy và học môn Hóa học102 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI BI TẬP HOÁ HỌC GẮN VỚI THỰC TIỄN - HƯỚNG TIẾP CẬN MỚI TRONG VIỆC RÈN LUYỆN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH THCS THÔNG QUA VIỆC DẠY V HỌC MÔN HOÁ HỌC 1 Nguyễn Hồng Chiến1( ), Liêu Ngọc Thu2 1 Trường Đại học Thủ ñô Hà Nội 2 Trường Cao ñẳng Sư phạm Cao Bằng Tóm tắt tắt: ắt Bài báo này ñề cập ñến một hướng tiếp cận mới trong việc ñổi mới phương pháp dạy học nhằm ñáp ứng yêu cầu của thực tiễn dạy học hiện nay: ñó là phát triển năng lực học sinh, ñặc biệt là năng lực vận dụng kiến thức hoá học vào cuộc sống. Từ khoá: khoá Đổi mới phương pháp dạy học hoá học, bài tập hoá học gắn với thực tiễn...1. MỞ ĐẦU Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 ñã nêu giải pháp cụ thể cho giáo dục phổthông thực hiện ñổi mới chương trình và sách giáo khoa từ sau năm 2015 theo ñịnh hướngphát triển năng lực học sinh. Chương trình phải hướng tới phát triển các năng lực chungmà mọi học sinh ñều cần có trong cuộc sống như năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, nănglực tự học, năng lực phát hiện và giải quyết vấn ñề.... Hoá học là môn học vừa mang tính lí thuyết, vừa mang tính thực nghiệm, kiến thứchoá học ñược ứng dụng rộng rãi phục vụ ñời sống con người. Vì vậy, ñây là môn học cóñiều kiện thuận lợi ñể triển khai ñổi mới dạy học và ñánh giá theo ñịnh hướng phát triểnnăng lực cho học sinh (HS). Trong dạy học Hoá học, bài tập Hóa học (BTHH) vừa là mụcñích, vừa là nội dung, phương pháp dạy học (PPDH), và cũng là phương tiện dạy học hiệuquả ñể phát triển các năng lực và rèn kĩ năng cho HS. Giải bài BTHH với tư cách là mộtPPDH, có tác dụng rất tích cực ñến việc giáo dục, rèn luyện và phát triển HS. Đồng thời,nó cũng là thước ñothực chất sự nắm vững kiến thức và kĩ năng hóa học của HS. Song việcsử dụng BTHH trong dạy học chưa thực sự ñược giáo viên (GV) chú trọng ñúng mức, GVcòn tập trung rèn kĩ năng giải BTHH ñể ñáp ứng yêu cầu thi cử chưa chú ý ñến việc sử(1) Nhận bài ngày 22.02.2017; gửi phản biện và duyệt ñăng ngày 20.6.2017 Liên hệ tác giả: Nguyễn Hồng Chiến; Email: nhchien@daihocthudo.edu.vnTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 16/2017 103dụng bài tập ñể phát triển các năng lực cho HS. Vì vậy việc xây dựng và nghiên cứu sửdụng hệ thống bài tập ñịnh hướng phát triển năng lực trong dạy học hóa học một cách linhhoạt, có sự kết hợp hợp lý với các PPDH khác ñể phát triển năng lực của HS là yêu cầu cầnthiết trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục.2. NỘI DUNG2.1. Định hướng chuẩn ñầu ra vềnăng lực của chương trình giáo dục cấp trunghọc cơ sở Qua nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm các nước phát triển, ñối chiếu với yêu cầu vàñiều kiện giáo dục trong nước những năm sắp tới, các nhà khoa học giáo dục Việt Nam ñãñề xuất ñịnh hướng chuẩn ñầu ra về năng lực của chương trình giáo dục trung học cơ sởnhững năm sắp tới như sau.2.1.1. Những năng lực chung Năng lực tự học; Năng lực giải quyết vấn ñề và sáng tạo; Năng lực ngôn ngữ và giaotiếp; Năng lực thẩm mỹ; Năng lực hợp tác; Năng lực tính toán; Năng lực sử dụng côngnghệ thông tin và truyền thông (ICT);2.1.2. Nhóm năng lực chuyên biệt của môn Hoá học Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học; Năng lực thực hành hóa học; Năng lực tính toánhoá học; Năng lực giải quyết vấn ñề thông qua môn hóa học; Năng lực vận dụng kiến thứchoá học vào cuộc sống.2.2. Vài nét về bài tập Hóa học gắn với thực tiễn BTHH thực tiễn là bài tập có nội dung hóa học (những ñiều kiện và yêu cầu) xuất pháttừ thực tiễn. Quan trọng nhất là bài tập vận dụng kiến thức vào cuộc sống và sản xuất, gópphần giải quyết một số vấn ñề ñăt ra từ thực tiễn.2.2.1.Vai trò của bài tập Hóa học gắn với thực tiễn BTHH gắn với thực tiễn có ñầy ñủ các vai trò của BTHH thông thường, ngoài ra còncó một số vai trò riêng biệt: − Việc lồng ghép BTHH thực tiễn vào quá trình dạy và học tạo ñiều kiện cho việc vậndụng kiến thức vào thực tế, tạo cho học sinh hứng thú, hăng say cho học tập. − Xây dựng thái ñộ học tập ñúng ñắn, phương pháp học tập chủ ñộng, tích cực, sángtạo: xây dựng lòng ham học, ham hiểu biết, năng lực tự học, năng lực vận dụng kiến thức104 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘIvào cuốc sống. Phát triển kĩ năng nghiên cứu thực tiễn và kĩ năng tư duy ñể giải thích cáchiện tượng thực tiễn, luôn chủ ñộng trong cuộc sống. − Giúp cho học sinh có ñược những hiểu biết về hệ tự nhiên ...