Bàn luận thêm về bản chất của hoạt động xây dựng pháp luật

Bài viết tìm hiểu bản chất hoạt động xây dựng pháp luật những quan niệm thịnh hành ở Việt Nam; những bất cập trong các quan niệm hiện thời.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bàn luận thêm về bản chất của hoạt động xây dựng pháp luật NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT BÀN LUẬN THÊM VỀBAÃN CHÊËT CUÃA HOAÅT ÀÖÅNG XÊY DÛÅNG PHAÁP LUÊÅT NGUYỄN VĂN CƯƠNG *X ây dựng và thực thi pháp luật là Nói gọn lại, chất lượng của pháp luật - sản hai mặt hoạt động cơ bản của nền phẩm của hoạt động XDPL, về nhiều mặt, quản trị quốc gia. Chúng ta chỉ có chưa tương thích với tính chất của một nền thể xây dựng và thiết lập nền kinh tế thị trường mở cửa, hội nhập, yêu cầuquản trị quốc gia hữu hiệu khi cả hoạt động xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủxây dựng pháp luật (XDPL) và hoạt động nghĩa, chưa đạt được các “chuẩn” của hộithực thi pháp luật đều hiệu quả. nhập kinh tế quốc tế4. Với Việt Nam hiện nay, nền quản trị Nguyên nhân của tình trạng này đượcquốc gia vẫn còn nhiều vấn đề, mà trước hết cho rằng, “cơ chế xây dựng, sửa đổi pháplà các bất cập trong hoạt động XDPL, trong luật còn nhiều bất hợp lý và chưa được coiđó có việc xây dựng các đạo luật. Theo nhiều trọng đổi mới, hoàn thiện”5, “năng lựcnhà nghiên cứu, dù có những bước cải thiện XDPL của các cơ quan nhà nước, trước hếtnhất định trong những năm gần đây, nhưng là năng lực lập pháp của Quốc hội vẫn cònchất lượng hoạt động XDPL vẫn chưa đạt bất cập, chưa đáp ứng được nhu cầu điềuyêu cầu1; nhiều quy định có tính khả thi thấp, chỉnh pháp luật ngày càng tăng của xã hội,chưa dựa trên các cơ sở thực tiễn vững chắc. nhất là trong điều kiện xây dựng nhà nướcNhiều quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn, pháp quyền… xây dựng nền kinh tế thịtriệt tiêu hiệu lực của nhau. Không ít quy trường… chủ động hội nhập quốc tế”6.định mới chỉ dừng ở việc phản ánh lợi ích Những nhận định như vậy có sự hợp lýcục bộ của ngành, của nhóm lợi ích mà chưa nhất định. Luật pháp - với tư cách là sảnmang lại lợi ích tốt nhất cho xã hội2. Tính ổn phẩm của quy trình “sản xuất” (“làm luật”),định, tính minh bạch (rõ ràng), tính dễ tiên nếu nó có “lỗi”, có lẽ phải nhìn lại “côngliệu của các quy định pháp luật còn hạn chế3. nghệ” (quy trình) tạo ra sản phẩm và năng* TS. Phó Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp.1 PGS.TS. Phan Trung Lý, Quốc hội Việt Nam: Tổ chức, hoạt động và đổi mới, NXB Chính trị quốc gia, H., 2010, tr. 63-64.2 PGS.TS. Phan Trung Lý, Tlđd, tr. 57-58; cũng xem: GS.VS. Nguyễn Duy Quý và PGS.TS. Nguyễn Tất Viễn (đồng chủ biên), Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân, vì dân: Lý luận và thực tiễn NXB Chính trị quốc gia, H., 2008, tr. 318.3 PGS.TS. Lê Văn Hòe (chủ biên), Tăng cường năng lực lập pháp của Quốc hội trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay NXB Tư pháp, H., 2009, tr. 61-64.4 GS.VS. Nguyễn Duy Quý và PGS.TS. Nguyễn Tất Viễn (đồng chủ biên), Tlđd, tr. 319.5 Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020.6 PGS.TS. Lê Văn Hòe (chủ biên), Tlđd, tr. 61. Söë 01(233) T1/2013 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP 15 NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT lực của con người tham gia trong quy trình thành pháp luật”9. Đây cũng là quá trình ấy. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng, nếu chỉ “nhận thức và thể hiện các lợi ích của… xã quy kết sự hạn chế về chất lượng pháp luật hội,… của nhóm xã hội”10. cho các nguyên nhân thuộc về quy trình và Ở khía cạnh kỹ thuật pháp lý, XDPL là năng lực của con người tham gia quy trình, “quá trình sáng tạo pháp luật… hình thành có thể chưa toàn diện. Những bất cập trong hệ thống các quy định pháp luật”11. hoạt động XDPL ở nước ta còn có thể bắt nguồn từ chính những bất cập trong các qu ...