Bảng tuần hoàn nguyên tố – những điều thú vị (phần 2)

Tham khảo tài liệu bảng tuần hoàn nguyên tố – những điều thú vị (phần 2), tài liệu phổ thông, hóa học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảng tuần hoàn nguyên tố – những điều thú vị (phần 2)Bảng tuần hoàn nguyên tố – những điều thú vị (phần 2)Những điều thú vị về các nguyên tố hóa học: Nguyên tốnào tồn tại trong quả đất, trên vũ trụ hay chỉ trong phòng thínghiệm? Số phận của nguyên tố mới nhất 108. Vinh quangvà bi kịch của những nhà săn tìm nguyên tố mới… Cácphát kiến mới mẻ về các nguyên tố hoá học ở các trung tâmnghiên cứu lớn trên thế giới giúp con người mở rộng tầmnhìn, khám phá nhiều điều thú vị về thế giới tự nhiên.Nguyên tố 106: Ngoại lệ lịch sửChi phí để chế tạo ra các nguyên tố siêu nặng, siêu urantrong phòng thí nghiệm rất cao, đòi hỏi thiết bị và côngnghệ rất tinh vi, hiện đại và dĩ nhiên là đắt tiền, từ các tấmbia siêu tinh khiết, máy phân tách hạt nhân theo khốilượng; điện tích, đặc biệt là các cỗ máy gia tốc hiện đạinhất cho chùm hạt cường độ lớn, năng lượng cao và chínhxác v.v…Vì vậy, mỗi nguyên tố mới được tìm thấy thườngtrải qua những đoạn đường đầy chông gai, có giá thànhkhông nhỏ. Nhưng ý nghĩa khoa học cũng rất to lớn. Và cáctác giả phát minh cũng nhận được sự tôn vinh xứng đáng.Có những trường hợp sự tôn vinh vượt ra ngoài thông lệbình thường, đó là trường hợp của nguyên tố 106. Nguyêntố 106 được phát minh từ năm 1974, nhưng cuộc tranh cãibản quyền kéo dài đến 20 năm giữa hai trung tâm khoa họchàng đầu thế giới, giữa Phòng thí nghiệm quốc gia Berkley(Mỹ) và Viện Liên hiệp Nghiên cứu Hạt nhân(VLHNCHN, ở Dupna, Nga), giữa nhóm nghiên cứu GleenSeaborg và nhóm Flerov – Oganhisian. Đến năm 1993 cuộctranh cãi mới ngã ngũ với phần thắng nghiêng về nhómBerkley.Nhưng việc đặt tên không vì thế mà dễ dàng. Tám thànhviên trong nhóm nghiên cứu Berkley không thống nhấtnhau, họ đề xuất một bảng danh sách dài, từ những danhnhân khoa học và văn hoá – Newton, Edison, Leonardo daVinci, Ferdinad Magellan, đến tổng thống đầu tiên của Hoakỳ George Washington, tên nước như Finland (tổ quốc củamột thành viên trong nhóm), thậm chí cả tên nhân vật thầnthoại như Ulysses.Ngôi sao bùng nổ, nơi tạo thành các nguyên tố mới nhưCalifornium.Cuối cùng tên người lãnh đạo nổi tiếng của họ – nhà khoahọc nổi tiếng, Seaborg, tác giả của 10 nguyên tố mới đượcthống nhất lựa chọn. Hội Hoá học Mỹ (ACS) chấp nhậnngay, nhưng Hiệp hội Hoá Tinh khiết và Ứng dụng Quốc tế(IUPAC) lại đưa ra một nguyên tắc mới – không được đặttên nguyên tố cho một người đang sống. IUPAC đề xuấttên khác là Rutherforium (Rf). ACS cực lực phản đối và đedoạ tẩy chay IUPAC. Cuối cùng, năm 1997, tại Geneve,cuộc họp của hội đồng IUPAC đã nhượng bộ và chấp nhậntên của nguyên tố 106 là Seaborgium.Trong lịch sử, chỉ có 10 tên người được mang tên nguyêntố là: Curies (Cm-96), Einstein (Es-90), Fermi (Fm-100),Mendeleev (Md-101), Nobelium (No-102), Lawrence (Lw-103), Rutherford (Rf-104), Seaborg (Sg-106), Bohr (Bh-107), Meitner (Mt-107). Nhưng, đặc biệt, chỉ mỗi GlennTheodore Seaborg là một ngoại lệ lịch sử, người đầu tiêntrên thế giới còn sống được mang tên một nguyên tố hoáhọc.Nguyên tố 118: số phận long đongTrái với vinh quang của nguyên tố 106, con đường tìmkiếm nguyên tố 118 cũng quá chông gai và số phận nhữngngười săn tìm 118 cũng là bi kịch.Từ mùa xuân 1999, nhóm Berkley mà tác giả chính làVictor Nivov đã đưa ra thông báo tổng hợp được 2 nguyêntố siêu uran 116 và 118. Tuyên bố này thực sự làm cho dưluận sửng sốt và nghi ngờ. Đầu tiên, vì kết quả thí nghiệmkhác xa với tính toán lý thuyết.Trước sự phản bác mạnh mẽ của các nhóm khoa học giatrên thế giới, nhóm Berkley phải làm lại thí nghiệm và điềurủi ro là chính họ cũng không thể lặp lại kết quả đã công bốcủa mình. Đồng thời, trên các máy gia tốc tiên tiến ởDarmastadt và RIKEN, trên máy gia tốc GANIL của Pháp,cũng lần lượt làm thí nghiệm kiểm tra. Tất cả đều cho câutrả lời phủ định.Nhiều nhà khoa học trên thế giới lên tiếng yêu cầu Berkleymột thái độ dũng cảm công nhận sai lầm của mình. Trongtình thế đó, các nhà khoa học Bekley phải tiến hành phântích lại, bằng nhiều cách độc lập, toàn bộ số liệu thí nghiệmthu năm 1999 của mình và kiểm tra các chương trình máytính đã dùng để tính toán. Kết quả cuối cùng chứng tỏ rằngnăm 1999 đã không tổng hợp được nguyên tố siêu nặng118 và cả nguyên tố 116 là sản phẩm phân rã của 118. Cáckết quả công bố trước đây là nguỵ tạo. Nhóm Berkley đãchính thức xin rút lui bản công bố đó. Và tác giả chính củaphát minh “ảo” nói trên, Victor Nivov, phải nhận kỷ luậtnặng, buộc thôi việc.Phản ứng tổng hợp hạt nhân tạo thành nguyên tố mới nhất118Như vậy, năm 1999 là năm sinh “hụt” của nguyên tố 118.Nhưng ý tưởng tìm kiếm 118 vẫn không từ bỏ.5 năm sau, hai tập thể khoa học quốc tế nổi tiếng – Phòngthí nghiệm quốc gia Lawrence Livermore và ViệnLHNCHN Dupna, cộng tác với nhau nghiên cứu tìm kiếmnguyên tố mới 118. Thí nghiệm tiến hành ở Dupna, từtháng 2 đến tháng 7 năm 2005, trên máy gia tốc U400cyclotron, bắn chùm ion Calcium gia tốc vào biaCalifornium. Kết quả thí n ...