Báo cáo Hoàn thiện quy định về thừa kế trong bộ luật dân sự

Sự ra đời của Bộ luật dân sự được coi là bước ngoặt lớn trong quá trình hoàn thiện pháp luật nói chung và pháp luật dân sự nói riêng của Nhà nước ta. Tuy nhiên, sau một thời gian áp dụng và kiểm nghiệm thực tiễn, BLDS đã bộc lộ khá nhiều thiếu sót và bất cập. Trong phạm vi bài viết này chúng tôi xin nêu những bất cập trong quy định về thừa kế của BLDS và đưa ra hướng hoàn thiện những bất cập đó. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo " Hoàn thiện quy định về thừa kế trong bộ luật dân sự " ®Æc san vÒ söa ®æi, bæ sung bé luËt d©n sù Ts. Ph¹m v¨n TuyÕt * ự ra đời của Bộ luật dân sự được coi là mấy giờ, bao nhiêu phút của ngày, tháng, nămS bước ngoặt lớn trong quá trình hoàn thiệnpháp luật nói chung và pháp luật dân sự nói nào và thông thường việc xác định này được ghi nhận trong chứng thư hộ tịch thông quariêng của Nhà nước ta. Tuy nhiên, sau một việc khai tử. Do vậy, trong trường hợp này thìthời gian áp dụng và kiểm nghiệm thực tiễn, hiệu lực của di chúc và giấy khai tử là cơ sởBLDS đã bộc lộ khá nhiều thiếu sót và bất pháp lí để xác định thời điểm đó.cập. Trong phạm vi bài viết này chúng tôi xin Cái chết của người để lại di sản sẽ đượcnêu những bất cập trong quy định về thừa kế xác định theo ngày nếu họ là người bị toà áncủa BLDS và đưa ra hướng hoàn thiện những tuyên bố là đã chết (chết pháp lí). Tuy nhiên,bất cập đó. ngày chết của người đó được xác định theo 1. Về thời điểm mở thừa kế ngày nào phải tuỳ vào từng trường hợp. Xác định thời điểm mở thừa kế là công Theo quy định tại khoản 2 Điều 91 BLDSviệc quan trọng liên quan trực tiếp đến quyền thì “ngày người đó đã chết” được xác địnhlợi của người thừa kế. Vì vậy, khoản 1 Điều theo hai trường hợp sau:636 BLDS quy định: “Thời điểm mở thừa kế là - Trường hợp thứ nhất: Là ngày được toàthời điểm người có di sản chết. Trong trường án xác định trong quyết định tuyên bố chết.hợp toà án tuyên bố một người là đã chết thì Khi ra quyết định tuyên bố chết đối với cáthời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại nhân trong những trường hợp biết rõ lí do biệtkhoản 2 Điều 91 của Bộ luật này”. tích và nếu theo những sự kiện thực tế xảy ra Theo quy định trên của BLDS thì thời đã có đủ cơ sở để xác định ngày chết của họđiểm mở thừa kế được xác định bắt đầu từ khi thì toà án sẽ xác định cụ thể về ngày chết củangười để lại di sản chết. Tuy nhiên, trong thực người đó trong quyết định của mình. Tuytế việc xác định người lập di chúc chết từ khi nhiên, quy định tại khoản 2 Điều 91 BLDSnào là việc không đơn giản. Ngay cả “mốc” chưa thật cụ thể và hiện nay cũng chưa có vănthời gian để xác định thời điểm chết của người bản hướng dẫn thi hành vấn đề này nên việcđể lại di sản cũng phải xác định khác nhau xác định ngày chết của người bị tuyên bố là đãtheo từng trường hợp cụ thể. chết còn chưa được thống nhất. Chẳng hạn, Cái chết của người để lại di sản được xác đối với cá nhân bị tuyên bố là đã chết do bị taiđịnh theo thời điểm nếu người đó chết mộtcách thực tế (chết sinh học). Theo thực tế * Giảng viên chính Khoa luật dân sựngười ta sẽ xác định thời điểm đó là vào lúc Trường đại học luật Hà Nội76 T¹p chÝ luËt häc ®Æc san vÒ söa ®æi, bæ sung bé luËt d©n sùnạn hoặc thảm hoạ, thiên tai thì ngày chết của của toà án có hiệu lực pháp luật. Như vậy, nếuhọ được xác định là ngày nào trong ba ngày theo quy định của pháp luật thì anh M bị coi làsau: Ngày xảy ra tai nạn, thiên tai, thảm hoạ; đã chết trước ông A nên anh M không đượcngày kết thúc tai nạn, thiên tai, thảm hoạ; ngày hưởng di sản thừa kế mà ông A để lại (nghĩa làtròn một năm kể từ ngày tai nạn, thiên tai, chị H không được kế quyền thừa kế của anh Mthảm hoạ đó chấm dứt? để hưởng di sản của ông A). Logic pháp lí này - Trường hợp thứ hai: Là ngày quyết định hoàn toàn trái ngược với tính thực tế của vụtuyên bố cá nhân đã chết của toà án có hiệu việc là chính anh M yêu cầu toà án tuyên bốlực pháp luật. Xác định ngày chết của người bị về cái chết của ông A nhưng lại bị coi là ngườituyên bố là đã chết theo cách này thường được đã chết trước ông A.áp dụng trong những trường hợp không có cơ Qua ví dụ trên chúng tôi thấy rằng nếusở để xác định một cách cụ thể về ngày chết ngày chết của người bị tuyên bố là đã chếtcủa người đó vì sự biệt tích của họ không rõ lí được xác định theo ngày có hiệu lực pháp luậtdo. Thông thường đó là trường hợp một cá của quyết định tuyên bố chết sẽ gây ra bất cậpnhân đã bị toà án tuyên bố mất tích và sau đó trong nhiều trường hợp tương tự.bị tuyên bố là đã chết vì sau ba năm kể từ ngày Để khắc phục tình trạng bất cập trên,quyết định tuyên bố mất tích có hiệu lực pháp chúng tôi cho rằng ngày chết của người bịluật mà vẫn không có tin tức gì về sự sống còn tuyên bố là đã chết phải được xác định cụ thểcủa ...