Báo cáo nghiên cứu khoa học: BÀN VỀ CÁC VẤN ĐỀ CỦA PHÁP LUẬT VỠ NỢ QUỐC TẾ

Lời mở đầu Điều 2 của Dự thảo II “Luật phá sản” có quy định rằng, “Luật này áp dụng khi giải quyết việc phá sản đối với các thương nhân hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam và cũng được áp dụng với cả những thành viên của nó hoạt động ngoài lãnh thổ Việt Nam”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "BÀN VỀ CÁC VẤN ĐỀ CỦA PHÁP LUẬT VỠ NỢ QUỐC TẾ" BÀN VỀ CÁC VẤN ĐỀ CỦA PHÁP LUẬT VỠ NỢ QUỐC TẾ PHAN HUY HỒNG TS., GV Khoa Luật Thương mại, Đại học Luật TP. Hồ Chí MinhI. Lời mở đầuĐiều 2 của Dự thảo II “Luật phá sản” có quy địnhrằng, “Luật này áp dụng khi giải quyết việc phá sảnđối với các thương nhân hoạt động trên lãnh thổ ViệtNam và cũng được áp dụng với cả những thành viêncủa nó hoạt động ngoài lãnh thổ Việt Nam”. Trongmột cuộc hội thảo bàn về dự thảo này, một luật sưngười Pháp đã cho ý kiến về điều luật trên như sau:“Tôi không hiểu Ban soạn thảo hiểu thế nào về cụmtừ thứ hai trong câu này, bởi vì các bạn không thể ápđặt cho một quốc gia khác phải áp dụng luật của cácbạn, cho dù chỉ là áp dụng đối với một doanh nghiệpViệt Nam đóng trên lãnh thổ của quốc gia đó. Để mộtquyết định Tòa án Việt Nam có giá trị áp dụng ởnước khác thì quyết định đó phải không đi ngược lạitrật tự công cộng của quốc gia sở tại đó”1. Tạm thờiở đây không bình luận gì thêm về quy định này. Saukhi phân tích một số vấn đề cơ bản của pháp luật vỡnợ quốc gia trên cơ sở luật pháp của một số quốc giaChâu Âu cũng như của Liên minh Châu Âu chúng tasẽ quay lại vấn đề này.II. Khái quát về pháp luật phá sản quốc tế21. Hai chữ “quốc tế” trong khái niệm “Pháp luật vỡnợ quốc tế” có thể gây nhầm lẫn rằng đây là một lĩnhvực pháp luật có nguồn là các hiệp định song phươnghoặc đa phương giữa các chủ thể của pháp luật quốctế. Trái lại, pháp luật vỡ nợ quốc tế trước hết là phápluật quốc gia về các mối quan hệ pháp luật vỡ nợ cóyếu tố nước ngoài. Nhưng bên cạnh đó, trong các nỗlực nhằm hài hòa hay thậm chí thống nhất pháp luậtquốc gia điều chỉnh các mối quan hệ này hay nhằmgiảm thiểu hoặc loại bỏ các cản trở trong việc tiếnhành thủ tục vỡ nợ đối với con nợ ở nước này có tàisản ở một nước khác, các quốc gia có thể ký kết cáchiệp định song phương hoặc đa phương nhằm điềuchỉnh chính các mối quan hệ mà thông thường thuộcchủ quyền tư pháp của từng quốc gia. Trong trườnghợp tồn tại một hiệp định như vậy giữa nhiều quốcgia thì các quy định của hiệp định sẽ trực tiếp ápdụng cho các mối quan hệ pháp luật phá sản có liênhệ đến các quốc gia đó. Còn các quy định của phápluật quốc gia của mỗi nước được áp dụng trong mốiquan hệ với các nước thứ ba. Ngoài ra, đã có liênminh các quốc gia tiến tới ban hành luật vỡ nợ ápdụng chung cho các quốc gia thành viên. Trong lĩnhvực này tiêu biểu là Nghị định của Hội đồng Liênminh Châu Âu về thủ tục vỡ nợ3. Còn Luật mẫu vềphá sản xuyên quốc gia của Ủy ban Liên hiệp quốcvề luật thương mại quốc tế (UNCITRAL)4 được Liênhiệp quốc thông qua trong Đại hội đồng ngày 15-12-1997 – như các luật mẫu khác của UNCITRAL – làsự “giới thiệu” cho các quốc gia thành viên trong việcban hành các quy định của pháp luật quốc gia về vỡnợ quốc tế. Giá trị của Luật mẫu này là ở chỗ nó thểhiện sự đồng thuận quốc tế cao trong nhận thức vềcác vấn đề và các giải pháp đối với thủ tục vỡ nợ cóyếu tố nước ngoài; bởi vậy, nó không chỉ được cácquốc gia riêng lẻ tham khảo khi ban hành luật củamình mà còn được Liên minh Châu Âu tham khảokhi ban hành nghị định nói trên.2. Nhiệm vụ của pháp luật vỡ nợ quốc tế một mặt làquy định luật áp dụng đối với các quan hệ pháp luậtvỡ nợ có yếu tố nước ngoài. Các quy phạm pháp luậtquy định vấn đề này gọi là các quy phạm xung đột.Tương tự như trong tư pháp quốc tế nói chung, trongpháp luật vỡ nợ quốc tế cũng có hai loại quy phạmxung đột. Đó là quy phạm xung đột đơn phương vàquy phạm xung đột đa phương. Loại quy phạm thứnhất chỉ quy định luật của quốc gia đó được áp dụngtrong trường hợp nào. Loại quy phạm thứ hai lại quyđịnh luật của quốc gia nào sẽ phải được áp dụng nếucác quan hệ pháp luật phá sản có một mối quan hệnhất định đến quốc gia đó. Trong pháp luật vỡ nợquốc tế có thể đồng thời tồn tại hai loại quy phạm đó.Mặt khác, các quy định về thẩm quyền quốc tế củatòa án cũng thuộc về pháp luật vỡ nợ quốc tế. Ở đâycũng có hai loại quy định. Loại thứ nhất quy định khinào thì Tòa án và Tòa án nào của quốc gia đó cóthẩm quyền tiến hành thủ tục vỡ nợ. Loại thứ hai quyđịnh Tòa án của quốc gia nào có thẩm quyền tiếnhành thủ tục vỡ nợ khi các mối quan hệ vỡ nợ có mốiliên hệ nhất định đến các quốc gia đó. Tuy nhiên loạiquy định thứ hai này không nhằm áp đặt mà cũngkhông thể áp đặt cho một quốc gia khác. Bởi vì chủquyền tư pháp của mỗi quốc gia không cho phép loạiquy định này có một hiệu lực như vậy. Các quy địnhloại này chỉ có ý nghĩa “dẫn chiếu” đối với quốc giakhác. Quốc gia đó có thể “chấp nhận” dẫn chiếu đóbằng quy định với nội dung rằng tòa án của mình cóthẩm quyền nếu được luật pháp của quốc gia khácdẫn chiếu.3. Yếu tố nước ngoài trong quan hệ pháp luật vỡ nợrất đa dạng. Con nợ trong nước có thể có tài sản ởnước ngoài dưới nhiều hình thức. Ngược lại, con nợ ởnước ngoài cũng có thể có tài sản ở trong nước dướinhiều ...