Báo cáo nghiên cứu khoa học Biến động mùa và nhiều năm của tr-ờng nhiệt độ n-ớc mặt biển và sự hoạt động của bão tại khu vực Biển Đông

Nằm trong khu vực có trữ l-ợng nhiệt lớn nhất các đại d-ơng, bồn n-ớc ấm tây Thái Bình D-ơng bao gồm phần lớn Biển Đông có một vai trò hết sức quan trọng đối với sự hình thành và biến động của nhiều hiện t-ợng thời tiết, khí hậu khu vực cũng nh- toàn cầu nh- gió mùa, bão và áp thấp nhiệt đới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " Biến động mùa và nhiều năm của tr-ờng nhiệt độ n-ớc mặt biển và sự hoạt động của bão tại khu vực Biển Đông "T¹p chÝ Khoa häc ®hqghn, KHTN & CN, T.xxI, Sè 3PT., 2005 BiÕn ®éng mïa vµ nhiÒu n¨m cña tr−êng nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn vµ sù ho¹t ®éng cña b·o t¹i khu vùc BiÓn §«ng §inh V¨n −u, Ph¹m Hoµng L©m Khoa KhÝ t−îng - Thñy v¨n & H¶i d−¬ng häc §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQG Hµ Néi Tãm t¾t. N»m trong khu vùc cã tr÷ l−îng nhiÖt lín nhÊt c¸c ®¹i d−¬ng, bån n−íc Êm t©y Th¸i B×nh D−¬ng bao gåm phÇn lín BiÓn §«ng cã mét vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù h×nh thµnh vµ biÕn ®éng cña nhiÒu hiÖn t−îng thêi tiÕt, khÝ hËu khu vùc còng nh− toµn cÇu nh− giã mïa, b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi. Nh÷ng biÕn ®éng cña tr−êng nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn khu vùc BiÓn §«ng ®−îc thÓ hiÖn râ nÐt qua qu¸ tr×nh x©m nhËp cña l−ìi n−íc l¹nh mïa ®«ng däc theo r×a t©y bån n−íc Êm s¸t bê ViÖt Nam vµ hiÖn t−îng n−íc tråi trong giã mïa t©y nam còng trªn khu vùc t©y BiÓn §«ng. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch sè liÖu cho thÊy cã nh÷ng biÕn ®éng ®¸ng kÓ cña tr−êng nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn vµ ho¹t ®éng cña b·o nhiÖt ®íi trªn khu vùc nghiªn cøu ®Æc biÖt trong thËp niªn gÇn ®©y. Tuy ch−a cã ®−îc c¸c quan hÖ ®Þnh l−îng gi÷a c¸c biÕn ®éng nµy víi c¸c chu kú dao ®éng mïa vµ nhiÒu n¨m cña c¸c ®Æc tr−ng khÝ t−îng-h¶i d−¬ng kh¸c, song nh÷ng t¸c ®éng ®¸ng kÓ cña mét sè hiÖn t−îng quy m« toµn cÇu nh− ENSO lªn chÕ ®é nhiÖt vµ ho¹t ®éng b·o ®· ®−îc ghi nhËn. Nh÷ng mèi quan hÖ nµy cÇn ®−îc ®i s©u nghiªn cøu trong thêi gian tíi nh»m môc ®Ých x¸c lËp c¸c quy luËt biÕn ®éng cho phÐp x©y dùng c¸c m« h×nh dù b¸o ®¸p øng c¸c yªu cÇu khoa häc vµ thùc tiÔn.1. Më ®Çu T©y Th¸i B×nh D−¬ng lµ mét trong nh÷ng khu vùc ho¹t ®éng m¹nh cña b·o nhiÖt®íi. Do b·o nhiÖt ®íi chñ yÕu ®−îc h×nh thµnh trªn ®¹i d−¬ng nªn chÞu ¶nh h−ëng kh¸lín cña c¸c ®Æc tr−ng khÝ t−îng vµ h¶i d−¬ng toµn cÇu còng nh− khu vùc. Sù biÕn ®æicña cÊu tróc nhiÖt trªn bån n−íc nãng t©y Th¸i B×nh D−¬ng bao gåm mét phÇn BiÓn§«ng cã thÓ g©y ¶nh h−ëng ®Õn quy luËt ph¸t sinh vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬n b·o trªnkhu vùc nghiªn cøu. ViÖc x¸c ®Þnh ®−îc kh¶ n¨ng chÈn ®o¸n vµ dù b¸o nh÷ng biÕn®éng nµy sÏ mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c quèc gia cã chñ quyÒn trong khu vùc.2. D÷ liÖu vµ ph−¬ng ph¸p Th«ng tin chi tiÕt vÒ thêi ®iÓm h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ kÕt thóc cïng víi quü®¹o cña c¸c c¬n b·o nhiÖt ®íi t¹i khu vùc t©y Th¸i B×nh D−¬ng ®−îc Trung t©m KhÝt−îng vµ H¶i d−¬ng cña H¶i qu©n Hoa Kú (NPMOC/JTWC) tËp hîp vµ c«ng bè. Tr−êngnhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn (SST) trung b×nh nhiÒu n¨m ®−îc x©y dùng dùa vµo kÕt qu¶ph©n tÝch trung b×nh 2 th¸ng víi l−íi 1/4 ®é, sö dông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch 3 chiÒu(VIM) do §inh V¨n ¦u vµ Brankart (1997) triÓn khai tõ bé sè liÖu Atlas ®¹i d−¬ng thÕ 127 §inh V¨n ¦u, Ph¹m Hoµng L©m128giíi (WOA). Sè liÖu SST tõ nh÷ng n¨m 1990 ®Õn n¨m 2001 ®−îc lÊy tõ bé sè liÖu cñach−¬ng tr×nh WOCE (2001). Ngoµi ra c¸c tr−êng sè liÖu SST vµ mùc biÓn (SSH) trungb×nh th¸ng tõ n¨m 1997 ®Õn nay ®−îc cËp nhËt tõ Internet. Víi c¸c tr−êng sè liÖu hiÖn cã, chóng t«i sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝchthèng kª theo kh«ng gian víi quy m« mïa vµ quy m« m−êi n¨m ®¸nh gi¸ c¸c quy luËtbiÕn ®éng cña b·o, nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn vµ ®Æc biÖt lµ t×m hiÓu c¸c mèi quan hÖ t¸c®éng qua l¹i gi÷a chóng víi nhau.3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn3.1. BiÕn ®éng tr−êng nhiÖt n−íc mÆt biÓn khu vùc BiÓn §«ng Sù kh¸c biÖt gi÷a mïa HÌ vµ mïa §«ng cña tr−êng nhiÖt ®é n−íc mÆt vµ hoµnl−u t¹i khu vùc BiÓn §«ng lµ rÊt râ rµng. Vµo mïa ®«ng cã sù x©m nhËp s©u cña l−ìil¹nh xuèng phÝa nam, ®−êng ®¼ng nhiÖt 250C xuèng tíi 80 vÜ b¾c (H×nh 3.1a). Qu¸ tr×nhnµy dÉn ®Õn hiÖn t−îng ¨n mßn mÐp t©y b¾c cña bån n−íc Êm tån t¹i th−êng xuyªntrªn khu vùc nhiÖt ®íi xÝch ®¹o t©y Th¸i B×nh D−¬ng. Tr−êng giã §«ng B¾c thæi víi tÇnsuÊt lín, mang theo kh«ng khÝ l¹nh vµ hoµn l−u xo¸y thuËn lín trªn biÓn ®· gãp phÇnlín sinh ra hiÖn t−îng nµy. NÒn nhiÖt trung b×nh mïa ®«ng kh¸ thÊp víi sù biÕn ®éngcña tr−êng nhiÖt ®é theo c−êng ®é gi¶m dÇn tõ phÝa gÇn bê biÓn ViÖt Nam ra ngoµikh¬i. Cïng víi tr−êng nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn, bøc tranh hoµn l−u tÇng mÆt t¹i khu vùcnµy còng rÊt phøc t¹p. Dßng chÝnh lµ dßng ch¶y m¹nh ®i tõ phÝa ®«ng b¾c BiÓn §«ngch¶y song song víi bê biÓn ViÖt Nam víi vËn tèc cã thÓ lín h¬n 1,0 m/s. Bªn c¹nh xo¸ythuËn chÝnh cßn tån t¹i mét sè xo¸y quy m« võa nh− trªn khu vùc Hoµng Sa vµ Tr−êngSa. Vµo mïa hÌ tr−êng nhiÖt ®é kh«ng cã nhiÒu biÕn ®éng, nÒn nhiÖt t−¬ng ®èi caomang ®Æc tr−ng cña vïng biÓn nhiÖt ®íi, nhiÖt ®é chØ dao ®éng xung quanh 290C. Tuynhiªn vµo thêi ®iÓm n ...