Báo cáo nghiên cứu khoa học: CÂU KHÁI QUÁT TRONG TIẾNG ANH VÀ PHƯƠNG THỨC TRUYỀN ĐẠT CHÚNG SANG TIẾNG VIỆT

Tham khảo luận văn - đề án báo cáo nghiên cứu khoa học: "câu khái quát trong tiếng anh và phương thức truyền đạt chúng sang tiếng việt", luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "CÂU KHÁI QUÁT TRONG TIẾNG ANH VÀ PHƯƠNG THỨC TRUYỀN ĐẠT CHÚNG SANG TIẾNG VIỆT" CÂU KHÁI QUÁT TRONG TIẾNG ANH VÀ PHƯƠNG THỨC TRUYỀN ĐẠT CHÚNG SANG TIẾNG VIỆT GENERIC SENTENCES IN ENGLISH AND EQUIVALENT TRANSLATION IN VIETNAMESE HOÀNG PHƯỚC THU UYÊN Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Đà Nẵng TÓM T ẮT Bài này bàn v ề vấn đề nhận diện câu khái quát (generic sentence) với các dấu hiệu hình thức khác nhau từ cấp độ cấu trúc câu cho đến các dấu hiệu vi mô trên cấp độ từ với chức năng bổ ngữ v à các dấu hiệu ngữ pháp như thì (tense). Kết quả khảo sát được thuyết giải định tính như là cơ sở nhận diện câu khái quát đối với người Việt học tiếng Anh. ABTRACT This paper discusses the linguistic realizations of the generic sentence from the structure of the sentence to the markers on the extra and intra-clausal level such as disjuncts, adjuncts, subjuncts and tense markers. The result is expected to be used as the qualitative information f or the Vietnamese learners of English.1. Đặt vấn đề Khi bàn về cú pháp, ngữ nghĩa của các kiểu câu, các nhà ngôn ngữ học thường chú trọngcác kiểu câu hỏi chính danh, câu phủ định và các kiểu câu bất thường như câu một thành phầnhay thậm chí cả ngữ trực thuộc. Về phương diện ngữ nghĩa, ít mấy ai lưu tâm đến một kiểucâu được gọi là câu khái quát (generic sentences) được dùng nhiều trong các ngữ cảnh giaotiếp hằng ngày và các thể loại văn bản mang tính chất học thuật. Phần lớn các câu chúng tanói hằng ngày để phản ánh hiện thực và khái quát về các mảng hiện thực đó được xem là câukhái quát. Trong thực tế trong giao tiếp hằng ngày chúng ta có thể gặp các câu sau: (1) A woman always remembers her first lover with affection. [16, p. 176] Người đàn bà luôn luôn nhớ thương người tình đầu tiên. [10, p. 248] (2) A man is always a brute to leave a woman who is attached to him, but that a woman ismuch to blame if he does. [16, p. 55] Một anh đàn ông bao giờ cũng là một thằng ngu khi hắn bỏ rơi một người đàn bà gắn bóvới hắn, nhưng người đàn bà thật đáng trách nếu để hắn ta làm như vậy. [10, p. 82] Trong quá trình thuyết giải, chúng ta tự hỏi những câu này liệu có đúng cho tất cả nhữngngười phụ nữ không? Hoặc tất cả những thành viên thuộc tập hợp “phụ nữ” đều có tính cáchnày không? Và khi nói câu này người nghe có hiểu rằng mình có phải là đối tượng qui chiếu trong sốnhững người phụ nữ này không? Và người nói có khuynh hướng ám chỉ người nghe không? Câu khái quát không chỉ đơn giản là một đơn vị ngôn ngữ thể hiện đặc tính khái quát củathực thể điển hình của một nhóm. Đây là một hiện tượng phức tạp liên quan đến ngữ nghĩa vàngữ dụng. Theo quan sát của chúng tôi, câu khái quát với những biểu hiện hình thức như: all,every, any, whatever, he that là vấn đề khó khăn cho những người Việt học tiếng Anh ởphương diện nhận diện hình thức và thuyết giải ngữ nghĩa. Trong phạm vi bài này chúng tôi chỉ bàn đến vấn đề nhận diện hình thức các loại câu kháiquát tiêu biểu. Chúng tôi cố gắng trả lời câu hỏi sau: Các dấu hiệu cú pháp của một câu khái quát được hiện thực hoá như thế nào từ cấu trúccâu cho đến các chỉ tố ngữ pháp và từ vựng? Về phương pháp, đây là khảo sát thuộc loại định tính với đầu ra là các loại dấu hiệu cúpháp khác nhau trên các cấp độ cú pháp khác nhau của câu khái quát. Cứ liệu được sử dụngkhảo sát là các câu có ý nghĩa khái quát trong các thể loại văn bản như tiểu thuyết, các chuyênluận mang tính học thuật trong tiếng Anh và tiếng Việt.2. Câu khái quát và các khái niệm liên quan Ý nghĩa khái quát và những biểu hiện hay hình thức hiện thực ngôn ngữ của nó được địnhnghĩa theo các quan điểm khác nhau. Theo Hurford (2001), câu khái quát là một câu phát biểu về toàn bộ nhóm cá nhân khônggiới hạn, phân biệt với bất kỳ cá nhân cụ thể nào. Câu khái quát là câu phát biểu về toàn bộchủng loài nào đó, không nhằm nói riêng lẻ một cá nhân nào trong chủng loài hay nhóm đó.(Hurford, 2001, p. 56) (3) The whale is a mammal. [4, p.56] Cá voi là loại động vật có vú. (Nguyễn Minh) (4) Dogs are animals. [2, p.81] Chó là động vật. (Nguyễn Minh) Trong những câu này chúng ta không định danh hay ám chỉ một con cá voi riêng biệttrong ngữ cảnh cụ thể ở một thời điểm cụ thể nào. Cá voi và chó ở đây ám chỉ đến tất cả cácthành viên thuộc về loài cá voi và loài chó. Cụ thể hơn, Filip và Carlson (1997) phát biểu rằng câu khái quát là câu biểu hiện nhữngsự việc hiện tượng mang ý nghĩa thường xuyên, chứ không phải là một sự việc hay biến cốxảy ra với một cá nhân mà từ đó sự lặp lại của sự kiện đó sẽ là cơ sở suy ra ý nghĩa thườngxuyên. (Filip & Carlson, 1997, p ...