Báo cáo nghiên cứu khoa học: Cấu trúc nghĩa của các phát ngôn tục ngữ nói về các quan hệ trong gia đình người Việt

Tục ngữ được hình thành từ cuộc sống thực tiễn, trong đời sống sản xuất và đấu tranh của nhân dân, do nhân dân trực tiếp sáng tác; được tách ra từ tác phẩm văn học dân gian hoặc ngược lại; được rút ra tác phẩm văn học bằng con đường dân gian hóa những lời hay ý đẹp hoặc từ sự vay mượn nước ngoài.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Cấu trúc nghĩa của các phát ngôn tục ngữ nói về các quan hệ trong gia đình người Việt" T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 3B-2008 tr−êng §¹i häc Vinh Sù kh¸c biÖt vÒ giíi tÝnh Trong viÖc sö dông tiÓu tõ t×nh th¸i tiÕng NghÖ TÜnh g¾n víi mét sè hµnh ®éng ng«n ng÷ Ho ng Thuý H (a) Tãm t¾t. Bµi b¸o ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò “Sù kh¸c biÖt vÒ giíi tÝnh trong viÖc sö dông tiÓu tõ t×nh th¸i tiÕng NghÖ TÜnh g¾n víi mét sè hµnh ®éng ng«n ng÷”. Qua kh¶o s¸t b−íc ®Çu chóng t«i nhËn thÊy mét sè kh¸c biÖt sau: nam - n÷ sö dông tiÓu tõ t×nh th¸i víi mét sè hµnh ®éng ng«n ng÷ kh¸c nhau; nam - n÷ sö dông tiÓu tõ t×nh th¸i kh¸c nhau ®èi víi mét hµnh ®éng ng«n ng÷; nam - n÷ sö dông tiÓu tõ t×nh th¸i cã tõ h« gäi ®i kÌm còng kh¸c nhau. ®Õn ng−êi nghe trong ng÷ c¶nh, theo 1. §Æt vÊn ®Ò quan niÖm cña ng÷ dông häc, ®−îc gäi TiÓu tõ t×nh th¸i lµ mét trong lµ mét hµnh ®éng ng«n ng÷ (ch¼ng h¹n: nh÷ng ph−¬ng tiÖn quan träng ®Ó thùc hµnh ®éng hái, ®Ò nghÞ, béc lé c¶m xóc). t¹i ho¸ c©u (cïng víi trËt tõ vµ ng÷ Theo J. L. Austin hµnh ®éng ng«n ng÷ ®iÖu), biÕn néi dung mÖnh ®Ò d−íi d¹ng gåm ba lo¹i lín: hµnh ®éng t¹o lêi (act nguyªn liÖu, tiÒm n¨ng trë thµnh mét locutionary), hµnh ®éng m−în lêi (act ph¸t ng«n cã c«ng dông giao tiÕp trong perlocutionary) vµ hµnh ®éng ë lêi (act t×nh huèng nhÊt ®Þnh, mang ®Õn cho illocutionary). Ng÷ dông häc chñ yÕu c©u nãi phÈm chÊt lµ c«ng cô giao tiÕp, nghiªn cøu c¸c hµnh ®éng ë lêi. Theo O. c«ng cô t−¬ng t¸c x· héi. Tuy vËy, khi Ducrot, hµnh ®éng ë lêi kh¸c hµnh ®éng nghiªn cøu vÒ tiÕng ®Þa ph−¬ng NghÖ t¹o lêi vµ hµnh ®éng m−în lêi ë chç TÜnh, hai c«ng tr×nh nghiªn cøu “Tõ chóng thay ®æi t− c¸ch ph¸p nh©n cña ®iÓn tiÕng ®Þa ph−¬ng NghÖ TÜnh” cña ng−êi ®èi tho¹i. Chóng ®Æt ng−êi nãi vµ hai nhãm t¸c gi¶, cuèn thø nhÊt do t¸c ng−êi nghe vµo nh÷ng nghÜa vô vµ gi¶ NguyÔn Nh· B¶n (chñ biªn) vµ cuèn quyÒn lîi míi so víi t×nh tr¹ng cña hä thø hai do hai t¸c gi¶ ®ång chñ biªn tr−íc khi thùc hiÖn hµnh ®éng ë lêi ®ã. TrÇn H÷u Thung, Th¸i Kim §Ønh ®Òu Do ®ã, nãi c¸c hµnh ®éng ng«n ng÷ ch−a chó träng ®Õn c¸c tiÓu tõ t×nh còng lµ nãi ®Õn hµnh ®éng ë lêi. Sè th¸i. §Æc biÖt tiÓu tõ t×nh th¸i ®−îc l−îng c¸c hµnh ®éng ng«n ng÷ rÊt lín, nam vµ n÷ sö dông còng cã sù kh¸c biÖt chóng t«i ®· chän b¶ng ph©n lo¹i cña J. (thÓ hiÖn trong c¸c hµnh ®éng cô thÓ). R. Searle lµm c¬ së nghiªn cøu, h−íng Bµi viÕt nµy ®i s©u ph©n tÝch biÓu hiÖn tiÕp cËn. C¸c tiÓu tõ t×nh th¸i tiÕng sù kh¸c biÖt ®ã. NghÖ TÜnh cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn trong 2. Kh¸i niÖm hµnh ®éng ng«n 5 ph¹m trï hµnh ®éng ng«n ng÷. Mçi ng÷ ph¹m trï l¹i gåm nh÷ng nhãm tõ nhá Khi chóng ta nãi n¨ng lµ chóng ta ®Õn lín kh¸c nhau: hµnh ®éng, chóng ta thùc hiÖn mét lo¹i (1) Tr×nh bµy (cßn gäi lµ biÓu hiÖn, hµnh ®éng ®Æc biÖt mµ ph−¬ng tiÖn lµ miªu t¶, x¸c tÝn) gåm c¸c hµnh ®éng ®iÓn h×nh sau: kÓ, th«ng b¸o, gi¶i tr×nh, ngn ng÷. øng víi mét ph¸t ng«n ®−îc giíi thiÖu. thùc hiÖn khi ng−êi nãi nãi ra h−íng NhËn bµi ngµy 28/7/2008. Söa ch÷a xong 20/8/2008. 15 Sù kh¸c biÖt vÒ giíi tÝnh ... ng«n ng÷, TR. 15-24 Ho ng Thuý H a. Hµnh ®éng tr¸ch (2) §iÒu khiÓn gåm c¸c hµnh ®éng ®iÓn h×nh sau: dÆn, cÇu khiÕn, yªu cÇu, Tr¸ch lµ hµnh ®éng ng−êi nãi mêi mäc, rñ rª, mÖnh lÖnh, cÇu mong, th−êng sö dông khi ng−êi nghe cã biÓu khuyªn, hái. hiÖn g× ®ã trong qu¸ khø, theo ng−êi (3) Cam kÕt (−íc kÕt) gåm c¸c hµnh nãi, lµ kh«ng tèt, kh«ng hay ®èi víi ®éng ®iÓn h×nh sau: høa, tho¶ thuËn. m×nh. Theo thèng kª cña chóng t«i cã (4) BiÓu c¶m gåm c¸c hµnh ®éng 10 tiÓu tõ t×nh th¸i xuÊt hiÖn trong ®iÓn h×nh sau: c¶m ¬n, xin lçi, chóc, hµnh ®éng tr¸ch, ®ã lµ: hÇy, hËy, hø, hÖ, chµo, khen ngîi, tiÕc, dù ®Þnh, ®o¸n, na, nµ, n¶, n¹, thª, v¬. −íc, tr¸ch mãc. Sù chªnh lÖch vÒ tÇn sè sö dông (5) Tuyªn bè gåm c¸c hµnh ®éng tiÓu tõ t×nh th¸i trong hµnh ®éng tr¸ch ®iÓn h×nh sau: b¸c bá, tõ chèi gi÷a nam vµ n÷ ®−îc chóng t«i thÓ hiÖn cô thÓ ë b¶ng 1. 3. Sù kh¸c biÖt vÒ giíi tÝnh Qua b¶ng thèng kª, chóng t«i thÊy: trong viÖc sö dông tiÓu tõ t×nh th¸i ...