Báo cáo nghiên cứu khoa học Dấu hiệu synop dùng trong dự báo hạn 2, 3 ngày đối với các đợt xâm nhập lạnh vào Việt Nam

Từ kết quả phân tích cơ chế phối hợp của hình thế synop mặt đất và trên cao của 30 đợt xâm nhập lạnh từ 1996 đến năm 2002, đặc biệt là đợt xâm nhập lạnh rất mạnh trong những ngày cuối năm 2002 đến năm 2003. Tác giả xác định 5 dấu hiệu synôp, là cơ sở tính các chỉ tiêu dùng trong dự báo thời điểm xâm nhập lạnh vào Việt Nam hạn 2-3 ngày.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " Dấu hiệu synop dùng trong dự báo hạn 2, 3 ngày đối với các đợt xâm nhập lạnh vào Việt Nam " T¹p chÝ Khoa häc ®hqghn, KHTN & CN, T.xxI, Sè 3PT., 2005 DÊu hiÖu synop dïng trong dù b¸o h¹n 2, 3 ngµy ®èi víi c¸c ®ît x©m nhËp l¹nh vµo ViÖt Nam TrÇn C«ng Minh Khoa KhÝ t−îng Thñy v¨n vµ H¶i d−¬ng häc, Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQG Hµ Néi Tãm t¾t: Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch c¬ chÕ phèi hîp cña h×nh thÕ synop mÆt ®Êt vµ trªn cao cña 30 ®ît x©m nhËp l¹nh tõ 1996 ®Õn n¨m 2002, ®Æc biÖt lµ ®ît x©m nhËp l¹nh rÊt m¹nh trong nh÷ng ngµy cuèi n¨m 2002 ®Õn n¨m 2003. T¸c gi¶ x¸c ®Þnh 5 dÊu hiÖu syn«p, lµ c¬ së tÝnh c¸c chØ tiªu dïng trong dù b¸o thêi ®iÓm x©m nhËp l¹nh vµo ViÖt Nam h¹n 2-3 ngµy. 1. Më ®Çu Trong nghiÖp vô dù b¸o thêi tiÕt nh÷ng ®ît x©m nhËp l¹nh vµo ViÖt Nam cã kÌm theo front l¹nh ®−îc gäi lµ ®ît giã mïa ®«ng b¾c, ®ît x©m nhËp l¹nh víi front l¹nh nh−ng kh«ng kÌm theo biÕn ®æi h−íng giã vÉn g©y gi¶m nhiÖt ®é ®¸ng kÓ gäi lµ ®−êng ®øt, cßn nh÷ng ®ît l¹nh kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc front l¹nh gäi lµ ®ît kh«ng khÝ l¹nh t¨ng c−êng. ë ®©y chóng t«i gäi chung lµ c¸c ®ît x©m nhËp l¹nh. §ã lµ c¸c ®ît x©m nhËp cña kh«ng khÝ cùc ®íi biÕn tÝnh kh« l¹nh vµo ®«ng vµ Êm h¬n, Èm h¬n do vµo cuèi mïa ®«ng dßng khÝ cùc ®íi biÕn tÝnh tr−íc khi x©m nhËp vµo ViÖt Nam khi ®i qua mét qu·ng dµi trªn biÓn §«ng Trung Hoa trong h×nh thÕ ¸p cao lÖch ®«ng. 2. H×nh thÕ syn«p mÆt ®Êt vµ trªn cao quy ®Þnh c¬ chÕ x©m nhËp vµo ViÖt Nam Thùc chÊt sù x©m nhËp cña kh«ng khÝ cùc ®íi biÕn tÝnh chñ yÕu xÈy ra ë nh÷ng líp gÇn mÆt ®Êt: ë Trung Quèc líp kh«ng khÝ l¹nh nµy máng dÇn vµ kh¸ dÇy cã thÓ tíi 3km, nh−ng khi di chuyÓn vÒ phÝa ViÖt Nam líp kh«ng khÝ l¹nh nµy n»m ë kho¶ng 1,5 km. ë mÆt ®Êt sù x©m nhËp cña kh«ng khÝ l¹nh thÓ hiÖn ë sù t¨ng c−êng ®é vµ ph¹m vi cña ¸p cao Sibªri, biÓu hiÖn rÊt râ trªn tr−êng ¸p mÆt ®Êt. Nh− ta ®· biÕt ¸p cao Sibªri h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn lôc ®Þa §«ng ¸ víi mÆt b¨ng tuyÕt, trong ®iÒu kiÖn trêi quang trªn mét ph¹m vi réng lín. Trªn b¶n ®å ph©n bè khÝ ¸p trung b×nh nhiÒu n¨m cã thÓ thÊy râ hai sèng cña ¸p cao nµy: mét vÒ phÝa b¾c vµ mét vÒ phÝa ®«ng. Hai sèng nµy chÝnh lµ hÖ qu¶ cña c¸c ®ît x©m nhËp cña c¸c ¸p cao l¹nh tõ cùc vµ vïng B¾c B¨ng D−¬ng vµo khu vùc ¸p cao Sibªri. §ã còng chÝnh lµ hai “hµnh lang” kh«ng khÝ l¹nh, theo ®ã kh«ng khÝ l¹nh theo c¸c ¸p cao trung gian vµ ¸p cao kÕt thóc tõ hÖ thèng xo¸y thuËn front cùc ë phÝa nam vµ front B¨ng D−¬ng ë phÝa b¾c. B»ng ph−¬ng ph¸p quü ®¹o ta cã thÓ theo dâi c¸c ®−êng x©m nhËp cña c¸c xo¸y nghÞch nµy vµo khu vùc trung t©m xo¸y nghÞch Sibªri. Sù bæ sung kh«ng khÝ l¹nh cho khu vùc trung t©m ¸p cao Sibªri lµm cho khÝ ¸p ë vïng trung t©m ¸p cao Sibªri t¨ng lªn. Theo dßng dÉn ®−êng mùc 500 mb kh«ng khÝ l¹nh di chuyÓn tiÕp xuèng phÝa nam theo ¸p cao Sibªri ®ång thêi hoµn l−u cao ¸p lµm kh«ng khÝ ph©n kú tõ trung t©m ¸p cao. PhÝa nam ¸p cao ®−a 62 DÊu hiÖu Synop dïng trong dù b¸o… 63 giã h−íng ®«ng b¾c vÒ phÝa ViÖt Nam. Kh«ng khÝ l¹nh sÏ tiÕp tôc di chuyÓn vÒ phÝa nam nÕu kh«ng cã sù ng¨n chÆn cña cao nguyªn Tibet. Tõ h×nh 1 ta thÊy ¸p cao Siberi lµ ¸p cao kÕt thóc cña chuçi xo¸y thuËn víi c¸c trung t©m ¸p thÊp §µi Loan, NhËt B¶n vµ ¸p thÊp Aleut lín n»m ë giai ®o¹n cè tï. Cã thÓ thÊy ¸p cao Sibªri lµ ¸p cao kÕt thóc cña chuçi xo¸y thuËn víi ¸p thÊp §µi Loan, ¸p thÊp NhËt B¶n vµ ¸p thÊp Aleut ®ang trong giai ®o¹n cè tï. §ång thêi víi h×nh thÕ mÆt ®Êt, hÖ thèng sãng dµi trªn cao (h×nh thÕ hai r·nh mét sèng víi r·nh Ch©u ¢u sèng Ural vµ r·nh §«ng ¸) lan truyÒn vµ ®−a r·nh §«ng ¸ dÞch chuyÓn tíi vÞ trÝ trung b×nh khÝ hËu víi trôc r·nh däc theo bê biÓn phÝa ®«ng Ch©u ¸. §ît kh«ng khÝ l¹nh sÏ rÊt m¹nh khi cã sù phèi hîp cïng pha gi÷a h×nh thÕ mÆt ®Êt vµ h×nh thÕ trªn cao. H×nh 1. ¸p cao Sibªri (¸p cao lôc ®Þa) trong chuçi xo¸y thuËn víi ¸p thÊp trªn §µi Loan vµ NhËt B¶n vµ ¸p thÊp Alªut ph¸t triÓn réng sang phÝa t©y nam t¹o víi ¸p cao Sibªri mét d¶i gra®ien khÝ ¸p lín n»m theo h−íng t©y b¾c - ®«ng nam, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh«ng khÝ cùc ®íi biÕn tÝnh d−íi thÊp th©m nhËp s©u xuèng phÝa nam tíi B¾c ViÖt Nam vµ §«ng D−¬ng H×nh 2. H×nh thÕ trªn cao (mùc 500 mb) trong ®ît x©m nhËp l¹nh rÊt m¹nh t−¬ng øng víi h×nh thÕ mÆt ®Êt. Sèng nãng Ural ph¸t triÓn rÊt m¹nh vÒ phÝa b¾c. R·nh §«ng ¸ kh¬i rÊt s©u vµ bao gåm hai trung t©m ¸p thÊp ngµy 24/12/2002. Dßng khÝ trong c¸nh r·nh phÝa sau cã h−íng b¾c thËm chÝ ®«ng b¾c. Ngµy 25/12/2002 r·nh §«ng ¸ tiÕn tíi vÞ trÝ trung b×nh ë ven biÓn §«ng ¸. §Õn ngµy 26/12/2002 r·nh nµy s©u nhÊt. Dßng xiÕt trªn ®Êt NhËt B¶n ®¹t c−êng ®é cùc ®¹i Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch c¬ chÕ phèi hîp cho 30 ®ît x©m nhËp l¹nh chóng t«i ®· suy ra 5 dÊu hiÖu syn«p sau ®©y, nÕu tÝnh thèng kª cho chuçi sè liÖu ®ñ dµi cã thÓ nhËn ®−îc c¸c chØ tiªu dù b¸o thêi ®iÓm x©m nhËp l¹nh tr−íc 2-3 ngµy. TrÇn C«ng Minh 64 2.1. DÊu hiÖu vÒ sù më réng vÒ phÝa t©y vµ phÝa b¾c cña sèng ¸p cao Sibªri cã thÓ coi ¸p cao Sibªri nh− mét c¸i b¬m kh«ng khÝ l¹nh víi hai vßi hót qua hai sèng ¸p cao vÒ phÝa t©y vµ phÝa b¾c theo hai sèng ¸p cao. Kh«ng khÝ l¹nh sau khi ®i theo b ...