Báo cáo nghiên cứu khoa học: Giới tính và từ xưng hô trong Hát phường vải Nghệ Tĩnh

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 4. Nguyễn Thị Mai Hoa, Giới tính và từ xưng hô trong Hát phường vải Nghệ Tĩnh.Dân ca bao gồm cả âm nhạc truyền thống cũng như thể loại âm nhạc phát triển từ nó trong quá trình phục hồi dân gian thế kỷ 20. Thuật ngữ này lần đầu xuất hiện vào thế kỷ 19 nhưng ban đầu được sử dụng để chỉ loại hình âm nhạc có từ trước đó....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Giới tính và từ xưng hô trong Hát phường vải Nghệ Tĩnh"§¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1B-2008Giíi tÝnh vµ tõ x−ng h« trong H¸t ph−êng v¶i NghÖ TÜnh NguyÔn ThÞ Mai Hoa (a) Tãm t¾t. VÝ ph−êng v¶i lµ mét trong nh÷ng thÓ lo¹i h¸t d©n ca ®éc ®¸o trong kho tµng d©n ca ë NghÖ TÜnh. Trong lêi nh÷ng bµi h¸t nµy cã c¸c ®¹i tõ nh©n x−ng chØ vai h¸t lµ nam vµ n÷. Líp tõ nµy ®Ëm mµu s¾c giíi tÝnh vµ cã sù kh¸c biÖt khi hµnh chøc. Bµi viÕt ®i s©u ph©n tÝch nh÷ng sù kh¸c biÖt nµy. T rong thêi gian gÇn ®©y, viÖc víi tõng giai tÇng trong x· héi; vµ s©u nghiªn cøu ng«n ng÷ xÐt tõ gãc xa h¬n, nã cßn chÞu sù chi phèi m¹nh®é giíi tÝnh (GT) trong ph¹m vi giao mÏ cña t©m lý vµ tËp qu¸n d©n téc, cñatiÕp gia ®×nh, hä téc vµ giao tiÕp x· héi, v¨n ho¸ d©n téc, v¨n ho¸ vïng miÒn.®Æc biÖt lµ quan hÖ gi÷a giíi tÝnh (GT) Riªng trong tiÕng ViÖt, c¸c tõ chØ ng«ivµ ng«i giao tiÕp thÓ hiÖn ë tõ x−ng h« nh©n x−ng t«i, mµy, nã Ýt ®−îc sö dông,(TXH) ®· ®−îc nhiÒu nhµ ng«n ng÷ häc thay cho chóng lµ nh÷ng danh tõ (DT)quan t©m (xem [5, 7, 10]). Tuy nhiªn, chØ quan hÖ th©n téc nh− anh, chÞ, c«,hÇu hÕt c¸c t¸c gi¶ nãi trªn chñ yÕu tËp d×, chó, b¸c, «ng, bµ…trung xem xÐt GT vµ TXH trong giao Trong giao tiÕp, c¸c nh©n vËt thamtiÕp nãi chung chø ch−a ®Ò cËp s©u tíi gia ho¹t ®éng nµy ®Òu ®−îc ph©n ®ÞnhvÊn ®Ò ng«n ng÷ GT vµ TXH trong mét râ rÖt ë 3 ng«i vÞ (sè Ýt vµ sè nhiÒu): ng«ithÓ h¸t vÝ d©n gian g¾n víi mét ph−¬ng 1 chØ ng−êi nãi, ng«i 2 chØ ng−êi nghe vµng÷ cô thÓ. Trong bµi viÕt nµy, chóng ng«i 3 chØ ng−êi ®−îc nãi ®Õn. Tuyt«i sÏ ®Ò cËp ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ GT nhiªn, khi mét ho¹t ®éng giao tiÕp diÔnth«ng qua c¸ch sö dông TXH cña c¸c ra, chØ cã hai ng«i vÞ trùc tiÕp tham giavai giao tiÕp trong c¸c lêi h¸t ®èi ®¸p ë giao tiÕp (gåm ng−êi nãi vµ ng−êi nghe)ph¹m vi cô thÓ lµ h¸t ph−êng v¶i NghÖ sö dông TXH. Theo Benvenniste trongTÜnh (HPV NT). t¸c phÈm “Nh÷ng vÊn ®Ò ng«n ng÷ häc ®¹i c−¬ng” (1966) th× chØ cã ng«i thø I. S¬ l−îc vÒ tõ x−ng h« nhÊt vµ ng«i thø hai míi thùc sù lµ c¸c X−ng h« lµ ho¹t ®éng diÔn ra trong ng«i x−ng h« («ng gäi lµ c¸c pro -giao tiÕp x· héi th«ng qua nh÷ng lêi personne: ®¹i - nh©n vËt) bëi v× nh÷ngtho¹i. Trong mét cuéc tho¹i, khi ng−êi ng−êi ®ang giao tiÕp víi nhau dïngnãi lùa chän TXH nµo ®Ó biÓu thÞ vai chóng ®Ó “chØ” nhau. Ng«i thø ba (®−îctrao vµ/ hoÆc vai ®¸p th× ®ång thêi còng Benvenniste gäi lµ pro-nom: c¸c ®¹i -®· x¸c ®Þnh khung quan hÖ gi÷a m×nh danh tõ) kh«ng tham gia vµo cuéc giaovíi ng−êi ®èi tho¹i. ViÖc h×nh thµnh vµ tiÕp mµ chØ ®−îc dïng ®Ó chiÕu vËtlùa chän sö dông TXH chÞu sù t¸c ®éng ng−êi hay sù vËt ®−îc nãi tíi.cña nhiÒu yÕu tè: mèi quan hÖ quyÒn Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt ®Þnh nghÜa x−nglùc vµ kho¶ng c¸ch gi÷a ng−êi nãi víi h« lµ “tù x−ng m×nh vµ gäi ng−êi kh¸cng−êi nghe (ng−êi ph¸t víi ng−êi nhËn); lµ g× ®ã khi nãi víi nhau ®Ó biÓu thÞréng h¬n n÷a lµ phô thuéc vµo hÖ t− tÝnh chÊt cña mèi quan hÖ víi nhau”.t−ëng x· héi g¾n víi tõng thêi ®¹i, g¾nNhËn bµi ngµy 03/3/2008. Söa ch÷a xong 14/3/2008. 23NguyÔn ThÞ Mai Hoa ... x−ng h« trong H¸t ph−êng v¶i NghÖ TÜnh, Tr. 23-32 ®¸nh gi¸ lµ sù thay ®æi trong th¸i ®é, Theo ®ã, cã thÓ hiÓu x−ng lµ hµnh t×nh c¶m theo chiÒu h−íng tiªu cùc.®éng cña ng−êi nãi (ng«i 1) dïng mét Thø hai lµ nh÷ng tõ ng÷ x−ng h«biÓu thøc ng«n ng÷ ®Ó ®−a m×nh vµo kh¸c kh«ng ph¶i lµ §TNX, ®−îc dïngtrong lêi nãi (tù quy chiÕu ®Õn m×nh) vµ víi t− c¸ch lµ §TNX l©m thêi, gåm méth« lµ hµnh ®éng cña ng−êi nãi dïng mét sè nhãm nh−: §¹i tõ dïng ®Ó trá hoÆcbiÓu thøc ng«n ng÷ ®Ó ®−a ng−êi nghe ®Ó thay thÕ; DT chØ tªn riªng; DT chØ(ng«i 2) vµo trong lêi nãi (quy chiÕ ...