Báo cáo nghiên cứu khoa học: Một số dẫn liệu về họ Na (Annonaceae), họ Thầu dầu (Euphorbiaceae), họ Dâu tằm (Moraceae) ở vườn quốc gia Bạch Mã.

Na, hay còn gọi là mãng cầu ta, mãng cầu dai/giai, sa lê, phan lệ chi, (danh pháp hai phần: Annona squamosa), là một loài thuộc chi Na (Annona) có nguồn gốc ở vùng châu Mỹ nhiệt đới. Nguồn gốc bản địa chính xác của loại cây này chưa rõ do hiện nay nó được trồng khắp nơi nhưng người ta cho rằng nó là cây bản địa của vùng Caribe.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Một số dẫn liệu về họ Na (Annonaceae), họ Thầu dầu (Euphorbiaceae), họ Dâu tằm (Moraceae) ở vườn quốc gia Bạch Mã." T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2A-2008tr−êng §¹i häc Vinh MéT Sè DÉN LIÖU VÒ Hä NA (ANNONACEAE), Hä THÇU DÇU (EUPHORBIACEAE), Hä D¢U T»M (MORACEAE) ë V¦êN QUèC GIA B¹CH M §ç Ngäc § i , Lª ThÞ H−¬ng (a) (b) Tãm t¾t. Qua ®iÒu tra hä Na (Annonaceae), hä ThÇu dÇu (Euphorbiaceae) vµ hä D©u t»m (Moraceae) ë V−ên Quèc gia (VQG) B¹ch M·, chóng t«i ®· x¸c ®Þnh ®−îc 101 loµi, 39 chi. Trong ®ã, hä ThÇu dÇu víi 60 loµi (chiÕm 66,67%), 26 chi (chiÕm 59,41%), hä Na - 20 loµi (chiÕm 19,80%), 10 chi (chiÕm 25,64%) vµ hä D©u t»m - 21 loµi (chiÕm 20,79%),3 chi (chiÕm 7,69%). C¸c chi ®a d¹ng nhÊt lµ Ficus, Mallotus, Phyllanthus, Breynia, Croton, Glochidion, Polyalthia, Antidesma, Fissistigma. C¸c hä thùc vËt trªn cã nhiÒu loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao vµ cho nhiÒu c«ng dông nh−: 49 loµi c©y lµm thuèc, 17 loµi cho tinh dÇu, 19 loµi c©y lÊy gç, 11 loµi cho l−¬ng thùc vµ thùc phÈm, 4 loµi lµm c¶nh. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu, chóng t«i ®· bæ sung cho hÖ thùc vËt VQG B¹ch M· 7 chi vµ 50 loµi. I. §ÆT VÊN §Ò Hä Na (Annonaceae), hä ThÇu dÇu (Euphorbiaceae), hä D©u t»m (Moraceae)vµ lµ nh÷ng hä lín vµ phæ biÕn. Theo c¸c nghiªn cøu míi ®©y th× ë c¸c khu rõng nhiÖt®íi cã kho¶ng 2.300 loµi c©y hä Na, kho¶ng 8.000 loµi c©y hä ThÇu dÇu, kho¶ng 1.400loµi c©y hä D©u t»m. ë ViÖt Nam cã NguyÔn NghÜa Th×n (1997) ®· thèng kª c¸c hä ®ad¹ng nhÊt cña hÖ thùc vËt ViÖt Nam trong ®ã hä ThÇu dÇu cã 422 loµi, hä Na 200 loµi,hä D©u t»m 140 loµi. §©y lµ nh÷ng hä cã ®Çy ®ñ c¸c d¹ng sèng tõ c©y gç lín ®Õn c©yth¶o, d©y leo. NhiÒu loµi c©y trong c¸c hä nµy cã ý nghÜa lín ®èi víi nÒn kinh tÕ quècd©n, chóng cã nhiÒu c«ng dông kh¸c nhau, chóng cho gç, cho tinh dÇu, lµm thuèc, lµmc¶nh, lµm thøc ¨n cho con ng−êi vµ gia sóc… §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ hÖthùc vËt B¹ch M·, mçi t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung riªng víi nh÷ng ®Þa ®iÓm côthÓ. Nãi chung viÖc nghiªn cøu vÒ ®a d¹ng cña c¸c taxon nh−ng ch−a nghiªn cøu s©uvÒ c¸c taxon bËc thÊp nh−: hä, chi, loµi. V× vËy, viÖc nghiªn vÒ taxon c¸c loµi trong c¸chä trªn lµ rÊt cÇn thiÕt. KÕt qu¶ qua bµi b¸o nµy, chóng t«i ®−a ra c¸c dÉn liÖu vÒloµi hä D©u t»m, hä ThÇu dÇu vµ hä Na ®Ó lµm c¬ së khoa häc cho viÖc b¶o tån vµph¸t triÓn bÒn v÷ng nguån tµi nguyªn thùc vËt t¹i VQG B¹ch M·. II. §èI T¦îNG, NéI DUNG Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 1. §èi t−îng Bao gåm c¸c loµi thuéc hä Na, hä ThÇu dÇu, hä D©u t»m ë V−ên Quèc giaB¹ch M·. 2. Néi dung nghiªn cøu - X¸c ®Þnh thµnh phÇn loµi cña hä Na, hä ThÇu dÇu vµ hä D©u t»m ë V−ênQuèc gia B¹ch M·. - LËp danh lôc vµ s¾p xÕp c¸c taxon theo c¸ch s¾p xÕp cña Brummit (1992). - X¸c ®Þnh c¸c d¹ng th©n vµ gi¸ trÞ sö dông cña c¸c loµi thuéc 3 hä trªn.NhËn bµi ngµy 22/4/2008. Söa ch÷a xong 11/6/2008. 21 §ç Ngäc § i, Lª ThÞ H−¬ng MéT Sè DÉN LIÖU VÒ Hä NA ... B¹CH M , Tr. 21-27 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Thu mÉu vµ xö lÝ mÉu: TiÕn hµnh thu mÉu theo ph−¬ng ph¸p cña NguyÔn NghÜa Th×n [8]. C«ng viÖc nµy ®−îc tiÕn hµnh tõ th¸ng 6 n¨m 2007 ®Õn th¸ng 7 n¨m 2007. MÉu ®−îc l−u tr÷ t¹i B¶o tµng Thùc vËt, Khoa sinh häc, §¹i häc Vinh. §Þnh lo¹i: Sö dông ph−¬ng ph¸p h×nh th¸i so s¸nh vµ dùa vµo c¸c kho¸ ®Þnh lo¹i, c¸c b¶n m« t¶ trong c¸c tµi liÖu: CÈm nang tra cøu vµ nhËn biÕt c¸c hä thùc vËt h¹t kÝn ë ViÖt nam [1], C©y cá ViÖt Nam [6], Tõ ®iÓn c©y thuèc ViÖt Nam [3], Kho¸ x¸c ®Þnh vµ hÖ thèng ph©n lo¹i hä ThÇu dÇu ViÖt Nam [9], Thùc vËt chÝ ViÖt Nam. TËp 1: Hä Na (Annonaceae) [2]. ChØnh lý tªn khoa häc dùa vµo tµi liÖu: Danh lôc c¸c loµi thùc vËt ViÖt Nam, tËp II [5]. S¾p xÕp hä, chi loµi theo Brummitt R. K. [12]. III. KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vµ TH¶O LUËN 1. §a d¹ng vÒ taxon thùc vËt Qua ®iÒu tra ban ®Çu vÒ hä Na (Annonaceae), hä ThÇu dÇu (Euphorbiaceae) vµ hä D©u t»m (Moraceae) ë V−ên Quèc gia B¹ch M·. Chóng t«i ®· x¸c ®Þnh ®−îc 101 loµi, 39 chi ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 1 vµ b¶ng 2. B¶ng 1. Sù ph©n bè chi, loµi cña hä Na, hä ThÇu dÇu vµ hä D©u t»m ë VQG B¹ch M· Chi Loµi Hä Sè l−îng TØ lÖ (%) Sè l−îng TØ lÖ (%) Euphorbiaceae 26 66,67 60 59,41 Moraceae 3 7,69 21 20,79 ...