Báo cáo nghiên cứu khoa học: SỰ CỐ CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG - ĐIỀU TRA VÀ XÁC ĐỊNH NGUYÊN NHÂN

Bài báo giới thiệu trình tự và kỹ năng cần thiết khi tiến hành điều tra sự cố công trình xây dựng. Bài báo này cũng trình bày những nguyên nhân chính và bài học từ các sự cố công trình xây dựng ở Việt Nam trong những năm gần đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "SỰ CỐ CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG - ĐIỀU TRA VÀ XÁC ĐỊNH NGUYÊN NHÂN" SỰ CỐ CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG - ĐIỀU TRA VÀ XÁC ĐỊNH NGUYÊN NHÂN PGS. TS. TRẦN CHỦNG Viện KHCN Xây dựng Tóm tắt: Bài báo giới thiệu trình tự và kỹ năng cần thiết khi tiến hành điều tra sự cố công trình xây dựng. Bài báo này cũng trình bày những nguyên nhân chính và bài học từ các sự cố công trình xây d ựng ở Việt Nam trong những năm gần đây. Những thông tin trong bài báo là kết quả nghiên cứu và kinh nghiệm của tác giả trong quá trình tham gia trực tiếp điều tra sự cố công trình xây dựng. 1. Mở đầu Trong m ột v ài năm g ần đây, tr ên thế giới và cả ở nư ớc ta không ít công tr ình xây dựng kể cả nh ững công tr ình hiện đại, phức tạp đã bị sự cố. Có thể kể ra những sự cố điển hình như sập đổ bể bơi A quaPark ở M atxc ơva; sập ga Hàng không sân bay S. Đơ Gôn ở Pari; sập 2 nhịp neo cầu Cần Th ơ đang thi công; v ỡ 50m đập chính đang thi công của công tr ình h ồ chứa nư ớc Cửa Đạt (xem các ảnh 1,2,3); sụp toàn b ộ trụ sở Viện KHXH miền Nam do tác động của việc thi công tầng hầm cao ốc Pacific tại TP. Hồ Chí Minh; hay là sự phá hoại công tr ình khi xảy ra động đất, lũ lụt và bão;… Th ực tế cho thấy, nhiều sự cố xảy ra trong những năm qua đều trong giai đoạn đang thi công và có chung nguồn gốc là sự hiểu biết của chúng ta c òn ch ưa đ ầy đủ về những tác động đặc biệt của thi ên nhiên, thi ếu độ dự trữ về độ bền, độ ổn định của chính bản thân các giải pháp trong quá tr ình xây dựng,… Đi ều này đặt ra một câu hỏi: liệu những công tr ình càng hi ện đại, phức tạp thì càng ẩn chứa nhiều rủi ro? Hay những nhận thức v à các quy định kỹ thuật hiện có đ ã không tiếp cận đư ợc các tiến bộ trong kỹ thuật xây dựng ngày nay? Trư ớc thực trạng này, việc xác định r õ nguyên nhân c ủa sự cố, rút ra các bài h ọc để quản lý an toàn (QLAT) công trình xây dựng là n ội dung hết sức quan trọng trong tiến trình đ ổi mới hệ thống quản lý chất lư ợng công tr ình xây dựng ở n ư ớc ta. C húng ta chỉ có thể tránh khỏi các rủi ro khi đ ã xác định rõ các nguyên nhân r ủi ro để chủ động có các giải pháp phòng ng ừa trong quản lý chất lư ợng công tr ình đư ợc quán xuyến suốt các giai đoạn chuẩn bị đầu t ư, thực hiện đầu tư và khai thác sử dụng. Vì vậy, việc phân tích nguy ên nhân sự cố, sai s ót k ỹ thuật nên đư ợc coi là một lĩnh vực cần đư ợc đầu tư nghiên cứu một cách hệ thống trong chiến lư ợc phát triển KHCN xây dựng nư ớc nhà. Điều tra sự cố công trình là m ột công việc cực kỳ phức tạp không chỉ đòi h ỏi trình độ chuyên môn cao mà cần có tinh thần trách nhiệm cao tr ư ớc cộng đồng. Do đó, vi ệc điều tra bất kỳ một sự cố n ào c ũng cần phải đư ợc tổ chức một cách khoa học, khách quan với sự tham gia của các c huyên gia có kinh nghi ệm v à các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại tùy theo c ấp độ của sự cố công tr ình hay những sai sót kỹ thuật. Nói cách khác, bất kỳ một sai sót nhỏ l àm sai lệch bức tranh toàn cảnh sự cố thì sẽ đưa ra những kết luận không khách quan ho ặc thậm chí sai lầm và như vậy nó chẳng giúp ích gì cho sự phát triển bền vững ng ành xây dựng. 2. Một số khái niệm liên quan đến sự cố công trình xây dựng Trong nội dung Hệ thống chỉ tiêu th ống kê qu ốc gia hàng năm có phần thống k ê c ủa các địa phương, ngành về sự cố các công trình xây dựng[2]. Để đảm bảo sự tiếp cận một cách thống nhất, Bộ X ây dựng đã ban hành Hệ thống chỉ tiêu và chế độ báo cáo thống kê t ổng hợp ngành xây dựng hư ớng dẫn chi tiết nội dung kê khai này[3]. Tuy vậy, nội dung h ư ớng dẫn này vẫn ch ưa cụ thể, c òn định tính. Định nghĩa sự cố: Sự cố công tr ình là những h ư h ỏng vư ợt quá giới hạn an toàn cho phép làm cho công trình có nguy c ơ s ập đổ, đã sập đổ một phần, toàn b ộ công trình ho ặc công tr ình không sử dụng đư ợc theo thiết kế (khoản 2 9 điều 3 Luật Xây dựng) [1]. T heo định nghĩa này, s ự cố có thể đư ợc phân chi tiết h ơn thành các loại sau: - Sự cố sập đổ: bộ phận công tr ình hoặc toàn bộ công tr ình bị sập đổ phải dỡ bỏ để làm lại; - Sự cố về biến dạng: N ền, móng bị lún; kết cấu bị nghi ên g, vặn, v õng… làm cho công trình có nguy cơ s ụp đổ hoặc không thể sử dụng đ ư ợc bình thư ờng, phải sửa chữa mới dùng đư ợc; - Sự cố sai lệch vị trí: M óng, c ọc móng sai lệch vị trí, h ư ớng; sai lệch vị trí quá lớn của kết cấu ho ặc chi tiết đặt sẵn… có thể dẫn t ới nguy c ơ s ụp đổ hoặc không sử dụng đư ợc bình thư ờng phải sửa chữa hoặc thay thế; - Sự cố về công năng: công năng không phù hợp theo yêu cầu; chức năng chống thấm, cách âm, cách nhi ệt không đạt yêu cầu; thẩm mỹ phản cảm… phải sửa chữa, thay thế để đáp ứng công năng c ủa công trình. Ảnh 1. Toàn cảnh khu nhà chờ 2E – Sân bay Charles de Gaulle sau khi sập đổ ngày 23/5/2004 Ảnh 2. Toàn cảnh 2 nhịp neo cầu Cần Thơ sau sự cố sập đổ ngày 26/9/2007 Ảnh 3. Toàn cảnh đập Cửa Đạt cao trình 50 đang thi công bị phá hoại do lũ ngày 4/11/2007 3. Trình tự và kỹ năng điều tra sự cố công trình xây dựng 3.1. Công tác t ổ chức Phụ thuộc vào đ ặc điểm công tr ình, cấp độ nghiêm tr ọng của sự cố xảy ra m à tiến hành tổ chức với quy mô phù h ợp để thực hiện điều tra sự cố. Có thể cần thiết phải th ành lập Ủy ban Quốc gia khi sự cố đó ở cấp đặc biệt nghi êm tr ọng, có phạm vi ảnh hư ởng đến to àn qu ốc hoặc quốc tế. Đương nhiên giúp việc cho Ủy ban n ày cần thiết phải huy động các chuy ên gia gi ỏi, nhiều kinh nghiệm trong nư ớc, khi cần cả chuy ên gia qu ốc tế c ùng v ới sự tham gia của các tổ chức tư vấn chuyên nghiệp để trực tiếp kh ảo sát, thí nghiệm và tính toán định lư ợng kết cấu phục vụ cho việc phân tích nguy ên nhân và h ậu qu ả của sự cố. Song phần lớn các sự cố công tr ình xây dựng thư ờng đư ợc giao cho một tổ chức t ư v ấn có các chuyên gia đủ kiến thức và kinh nghi ệm chuyên môn liên quan, có đủ trang thiết bị phục vụ công tác ki ểm định t hực hiện. Ng ư ời lãnh đạo ...