Báo cáo nghiên cứu khoa học THỰC TRẠNG NHẬN THỨC CỦA SINH VIÊN SƯ PHẠM VỀ CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRONG ỨNG XỬ

Mọi hoạt động của con người đều gắn liền với các giá trị văn hóa và tuân theo những quy chuẩn của văn hóa. Khi nhìn nhận, đánh giá một người sống có văn hóa hay không chúng ta phần lớn dựa vào cách ứng xử của người đó. Như Đặng Xuân Hoài nhận xét chính trong quan hệ giao lưu, ứng xử những phẩm chất đạo đức thể hiện mối quan hệ giữa người với người được hình thành [3]. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " THỰC TRẠNG NHẬN THỨC CỦA SINH VIÊN SƯ PHẠM VỀ CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRONG ỨNG XỬ " THỰC TRẠNG NHẬN THỨC CỦA SINH VIÊN SƯ PHẠM VỀ CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRONG ỨNG XỬ Nguyễn Văn Bắc Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế I. ĐẶT VẤN ĐỀ Mọi hoạt động của con người đều gắn liền với các giá trị văn hóa và tuân theo những quy chuẩn của văn hóa. Khi nhìn nhận, đánh giá một người sống có văn hóa hay không chúng ta phần lớn dựa vào cách ứng xử của người đó. Như Đặng Xuân Hoài nhận xét chính trong quan hệ giao lưu, ứng xử những phẩm chất đạo đức thể hiện mối quan hệ giữa người với người được hình thành [3]. Ứng xử trong tiếng Latinh là taclus chỉ sự tiếp xúc, cảm giác về mức độ nhờ đó mà có khả năng giữ mình một cách đúng đắn. Trong tiếng Anh khái niệm ứng xử là tact chỉ sự tế nhị, lịch thiệp, tài xử trí, ứng phó trong hành vi cử chỉ khi giao tiếp. Lê Thị Bừng [1] định nghĩa ứng xử là sự phản ứng của con người đối với sự tác động của người khác đến mình trong một tình huống cụ thể nhất định. Ứng xử thể hiện ở chỗ con người chủ động trong phản ứng có lựa chọn, có tính toán, thể hiện qua thái độ, hành vi, cử chỉ, cách nói năng - tùy thuộc vào tri thức, kinh nghiệm và nhân cách của mỗi người nhằm đạt kết quả giao tiếp cao nhất. 41 Theo Phạm Minh Hạc, một trong những sức mạnh văn hóa Việt Nam là phương thức ứng xử đặc biệt của người Việt Nam trước hiện thực và tôn trọng tình nghĩa. Theo ông hai phẩm chất này được kết tinh dài lâu từ trong lịch sử của dân tộc, đã định hình trong văn hóa người Việt và tạo thành nét ưu trội về lối sống và phương thức ứng xử [2, tr. 243-244]. Ứng xử của sinh viên, nhất là sinh viên sư phạm về cơ bản có thể coi là ứng xử bắt buộc thể hiện qua thái độ và biểu hiện bắt buộc phải theo một chuẩn mực mà xã hội quy định, đó chính là ứng xử trong nhà trường, trong môi trường sư phạm và giữa những người có tri thức, được giáo dục toàn diện. Những chuẩn mực này không thể thay đổi một cách tùy tiện, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của cá nhân sinh viên trong giao tiếp. Nhận thức của sinh viên sư phạm về các giá trị văn hóa trong ứng xử không những có ảnh hưởng đến biểu hiện hành vi trong quan hệ của mỗi cá nhân sinh viên mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với quá trình rèn luyện nghề - nghề sư phạm. Nói cách khác, nhận thức tốt và trở thành những mẫu mực trong ứng xử là một yêu cầu nghề đối với sinh viên sư phạm. II. NGHIÊN CỨU 1. Khách thể nghiên cứu: Khách thể nghiên cứu thực trạng: Chúng tôi tiến hành nghiên cứu thực trạng nhận thức về các giá trị văn hóa trong ứng xử của 180 sinh viên sư phạm năm thứ I và thứ IV thuộc ba khối Toán, Tiếng Anh và Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư Phạm, Đại học Huế. 42 Khách thể nghiên cứu thử nghiệm: 60 sinh viên năm thứ III khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư Phạm Huế. 2. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng kết hợp một hệ thống các phương pháp nghiên cứu tâm lý như quan sát, điều tra, phỏng vấn, thực nghiệm và thống kê toán học để xử lý kết quả nghiên cứu. 3. Các giá trị văn hóa khảo sát: Nội dung 1: Gần gũi, quan tâm và có trách nhiệm với mọi người trong quan hệ ứng xử. Nội dung 2: Khiêm tốn, lễ độ, tôn trọng người khác trong quan hệ. Nội dung 3: Trung thực, có lòng tin với mọi người. Nội dung 4: Vị tha, độ lượng trong cư xử với người khác. Nội dung 5: Tế nhị, chân tình trong quan hệ với mọi người. 4. Phương pháp và nội dung tác động thử nghiệm: 1. Tổ chức cho sinh viên tọa đàm về các giá trị văn hóa trong ứng xử. 43 2. Đưa ra các tình huống ứng xử để sinh viên thảo luận và giải quyết. 3. Mời chuyên gia nói chuyện với sinh viên về các phương thức ứng xử có văn hóa. II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG 1. Nhận xét chung: Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức của sinh viên về các giá trị văn hóa trong ứng xử còn nhiều hạn chế với  trung bình cho cả năm nội dung là 2.586/3 điểm. Mức độ nhận thức cao nhất là ở nội dung bốn ( = 2.76/3) và thấp nhất là ở nội dung ba ( = 2.44/3). Cụ thể là 76.1 % sinh viên cho rằng cần phải rộng lượng, vị tha trong các mối quan hệ. Còn ở nội dung ba chỉ có 53.9% sinh viên ủng hộ quan điểm cần phải luôn trung thực và có lòng tin với mọi người. Điểm nổi bật là mặc dù số lượng sinh viên nhận thức sai không đáng kể nhưng vẫn còn tồn tại một số lượng khá lớn sinh viên nhận thức chưa hòan toàn đúng. Hiện tượng này xảy ra trên bốn trong tổng số năm nội dung khảo sát, thể hiện cụ thể như sau: - 28.9 % sinh viên cho rằng cần quan hệ có chừng mực, không nên gần gũi hoặc xa lánh ai. - 42.2 % sinh viên ủng hộ quan điểm chỉ nên tôn trọng những người hơn mình, lễ độ với thầy cô giáo dạy mình. 44 - 36.7% sinh viên cho rằng chỉ nên trung thực dựa vào mức độ quan hệ. Kết quả này chỉ ra những hạn chế trong nhận thức của sinh viên đối với các giá trị văn hóa trong quan hệ ứng xử. Dù không hoàn toàn sai nhưng những mức độ nhận thức hạn chế trên cho thấy tính chất lệch lạc, nữa vời, không nhất quán và còn có phần thực dụng trong quan hệ ứng xử của sinh viên. Những phân tích cụ thể theo giới tính, khối lớp và chuyên nghành hẹp sau sẽ làm rõ hơn kết quả trên. 2. Kết quả nghiên cứu nhìn từ góc độ giới tính của sinh viên: Tuy số lượng nữ và nam sinh viên có nhận thức chưa đúng không chênh lệch đáng kể, chỉ số M cho thấy nhìn chung nữ sinh viên có nhận thức tốt hơn nam sinh viên đối với các giá trị văn hóa trong quan hệ ứng xử (MNữ: 2.642/3 điểm và MNam: 2.534). Wardhaugh khi nghiên cứu về sự ...