Báo cáo nghiên cứu khoa học: TÍNH DÂN TỘC CỦA VĂN HOÁ, NGHỆ THUẬT LÀ GÌ? WHAT ARE THE NATIONAL CHARACTERISTICS IN CULTURE AND FINE ARTS?

Tính dân tộc trong văn hoá nghệ thuật là yếu tố cốt lõi hình thành nên nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc. Bài viết phân tích những cách tiếp cận khác nhau về tính dân tộc của văn hoá nghệ thuật trong quá trình xây dựng nền văn hoá mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "TÍNH DÂN TỘC CỦA VĂN HOÁ, NGHỆ THUẬT LÀ GÌ? WHAT ARE THE NATIONAL CHARACTERISTICS IN CULTURE AND FINE ARTS?" TÍNH DÂN TỘC CỦA V ĂN HOÁ, NGHỆ THUẬT L À GÌ? WHAT ARE THE NATIONAL CHARACTERISTICS IN CULTURE AND FINE ARTS? LÊ HỮU ÁI Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng TÓM T ẮT Tính dân tộc trong văn hoá nghệ thuật là yếu tố cốt lõi hình thành nên nền v ăn hoá đậm đà bản sắc dân tộc. Bài viết phân tích những cách tiếp cận khác nhau về tính dân tộc của v ăn hoá nghệ thuật trong quá trình xây dựng nền văn hoá mới. Từ đó đúc rút ra khái niệm về tính dân tộc trong v ăn hoá nghệ thuật là kết tinh những hệ thống giá trị, là thước đo giá trị của một dân tộc đã được hình thành lâu dài trong cộng đồng dân tộc, là những cách thức độc đáo trong việc sáng tác, lưu giữ, truyền đạt, cảm thụ và phát triển v ăn hoá nghệ thuật của mỗi dân tộc. ABSTRACT The national characteristics in culture and fine arts are the essential components of a culture imbued with national identities. This article explores various approaches to national characteristics in culture and fine arts in the process of building a new culture. From such analyses, it can be stated that the national characteristics in culture and fine arts are the crystallization of value systems, the measuring scale of the value of nation who has been f ormed for a long time, the unique creation, storage, appreciation and development of culture and fine arts of each nation. V¨n ho¸, nghÖ thuËt lµ mét bé phËn quan träng trong ®êi sèng tinh thÇn cña mçi d©ntéc. Tuy kh«ng g¾n liÒn víi c¸c quyÒn lîi vËt chÊt träng yÕu hµng ngµy, song trong mçi nÒnv¨n ho¸, nghÖ thuËt, nhiÒu d©n téc ®· göi g¾m vµo ®ã nh÷ng íc m¬ vµ kh¸t väng, nh÷ngniÒm tin, c¸c quan niÖm vÒ gi¸ trÞ còng nh c¸c thÞ hiÕu cña m×nh. Vµ chÝnh nh÷ng ®iÒu ®ã ®·t¹o nªn “cèt c¸ch d©n téc”, “tÝnh d©n téc”, “h×nh thøc d©n téc” cña v¨n ho¸, nghÖ thuËt. VµchÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· ph¸c ho¹ nªn diÖn m¹o cu¶ nÒn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc mµchóng ta ®ang x©y dùng. CÇn thiÕt ph¶i hiÓu thËt chÝnh x¸c tÝnh d©n téc vµ tÝnh d©n téc cñav¨n ho¸, nghÖ thuËt lµ g×? Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, d©n téc lµ mét céng ®ång ngêi cã cïngchung l·nh thæ, cã cïng ng«n ng÷ ch÷ viÕt, cïng t©m lý vµ ®îc liªn kÕt râ nÐt trong v¨n ho¸.Do hoµn c¶nh ®Þa lý, lÞch sö, kinh tÕ nªn mçi mét d©n téc ®Òu cã tÝnh c¸ch riªng biÖt, ®ã lµ c¬së h×nh thµnh nªn tÝnh d©n téc. Xung quanh kh¸i niÖm tÝnh d©n téc cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vµ ®· tõng diÔn ranhiÒu cuéc th¶o luËn trªn ph¹m vi quèc gia vµ thÕ giíi. Cã ngêi cho r»ng, tÝnh d©n téc vµtruyÒn thèng d©n téc lµ mét. Cã ngêi l¹i ®Æt vÊn ®Ò ph¶i ch¨ng tÝnh d©n téc cã thÓ thay thÕb»ng kh¸i niÖm t©m lý d©n téc vµ tÝnh d©n téc, do tÝnh bÒn v÷ng cña m×nh mµ nã mang gi¸ trÞbÊt biÕn? N¨m 1971 ë Liªn X« cò ®· cã cuéc th¶o luËn vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy. Trong t¸c phÈm:“TÝnh d©n téc vµ tÝnh quèc tÕ” (Nhµ XuÊt b¶n Khoa häc, Hµ Néi, 1971), V«r«b«va, mét trongnh÷ng ®ång t¸c gi¶ cña cuèn s¸ch ®· cho r»ng: Cã nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm vÒ tÝnh d©n téchoÆc cho tÝnh d©n téc lµ mét ph¹m trï tho¸t ra ngoµi lÞch sö, lµ mét tÝnh céng ®ång bÊt biÕn,do ®ã mµ kh«ng tÝnh ®Õn mÆt x· héi, mÆt giai cÊp hoÆc cho tÝnh d©n téc chØ lµ ®Æc thï, chØthuéc mét d©n téc nhÊt ®Þnh, hoÆc thèng kª nh÷ng ®Æc tÝnh nµy nä nh tèt, réng lîng, mÕnkh¸ch, tr÷ t×nh... Sù thËt th× mçi d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu cã mét lèi sèng, mét t©m lý d©n téc riªng, méttruyÒn thèng v¨n ho¸ ®éc ®¸o, mét ng«n ng÷ riªng vµ nhiÒu nÐt riªng kh¸c nhau. M¸c ®· tõngnãi vÒ “Sù phít tØnh cña ngêi t s¶n Anh qu¶ lµ “kh«ng chª vµo ®©u ®îc” (1) vµ ngêi §øc“thuéc mét d©n téc cã lý luËn nhÊt ë Ch©u ¢Au vµ h¬n n÷a hä vÉn gi÷ ®îc c¸i kiÓu lý luËnÊy” (2). Cßn Lªnin th× cho r»ng, ngêi Anh thÝch thùc tiÔn h¬n. “Ngêi Anh tù hµo vÒ ãc thùctÕ” vµ kh«ng a thÝch nh÷ng nguyªn t¾c chung (3). Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nh¾c tíi Tuyªnng«n Nh©n quyÒn vµ D©n quyÒn cña c¸ch m¹ng Ph¸p vµ c¸ch m¹ng Mü: “TÊt c¶ c¸c d©n téctrªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nµo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung síng vµquyÒn tù do”. Nh vËy, cã thÓ nãi r»ng: tÝnh d©n téc lµ c¸i cã thËt, nhng nã nh thÕ nµo vµgi¸ trÞ, c¸ch thøc biÓu hiÖn cña nã ra sao vÉn cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®îc th¶o luËn. T¹i Héi nghÞ V¨n ho¸, V¨n nghÖ ViÖt B¾c n¨m 1951, vÊn ®Ò ®Þnh nghÜa kh¸i niÖm tÝnhd©n téc ®· ®îc nªu lªn. Trong qu¸ tr×nh tranh luËn ®· cã rÊt nhiÒu ý kiÕn tr¸i ngîc nhau khibµn vÒ tÝnh d©n téc cña mét sè thÓ lo¹i nghÖ thuËt nh tuång, chÌo. Héi nghÞ ®· kh¼ng ®Þnh®êng lèi v¨n ho¸ v¨n nghÖ cña ta lÊy §Ò c¬ng vÒ v¨n ho¸ ViÖt Nam n¨m 1943 lµm trungt©m, trong ®ã vÊn ®Ò d©n téc ho¸ ®îc xem lµ mét nguyªn t¾c cèt lâi cña v¨n ho¸, v¨n nghÖ.Tuy n ...