Báo cáo nghiên cứu khoa học: Tính hai mặt của toàn cầu hóa kinh tế và vấn đề hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam

Khái niệm và bản chất của toàn cầu hóa kinh tế: - Khái niệm toàn cầu hóa kinh tế: Về mặt kinh tế, có thể hiểu toàn cầu hóa (TCH) là quá trình lực lượng sản xuất (LLSX) và quan hệ kinh tế vượt khỏi biên giới quốc gia và phạm vi từng khu vực, lan tỏa ra phạm vi toàn cầu. Trong đó, hàng hóa, vốn, tiền tệ, thông tin, lao động,... vận động thông thoáng;
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: Tính hai mặt của toàn cầu hóa kinh tế và vấn đề hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam TÍNH HAI MẶT CỦA TOÀN CẦU HÓA KINH TẾ VÀ VẤN ĐỀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM Nguyễn Thị Tỵ Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế 1. Khái niệm và bản chất của toàn cầu hóa kinh tế: - Khái niệm toàn cầu hóa kinh tế: Về mặt kinh tế, có thể hiểu toàn cầu hóa (TCH) là quá trình lực lượng sảnxuất (LLSX) và quan hệ kinh tế vượt khỏi biên giới quốc gia và phạm vi từngkhu vực, lan tỏa ra phạm vi toàn cầu. Trong đó, hàng hóa, vốn, tiền tệ, thông tin,lao động,... vận động thông thoáng; sự phân công lao động mang tính quốc tế;mối quan hệ kinh tế giữa các quốc gia, khu vực đan xen nhau hình thành mạnglưới quan hệ đa tuyến vận hành theo các luật chơi chung được hình thành quasự hợp tác và đấu tranh giữa các thành viên trong cộng đồng quốc tế. Trong xuthế toàn cầu hóa, các nền kinh tế quan hệ ngày càng mật thiết với nhau, tùy thuộclẫn nhau. - Bản chất của toàn cầu hóa kinh tế (TCH KT) Cũng như bất kỳ hiện tượng chính trị, kinh tế, xã hội khác, toàn cầu hóakinh tế phản ánh tương quan lực lượng giữa các nước, các lực lượng tham giaquá trình đó. Từ sau khi Liên Xô tan rã, Chủ nghĩa xã hội (CNXH) bị xóa bỏ ởcác nước Đông Âu, tương quan lực lượng trên thế giới thay đổi không có lợi chocác lực lượng cách mạng. Về kinh tế, các nước công nghiệp phát triển nhất là Mỹ 5chi phối nền kinh tế thế giới từ sản xuất tới vốn, công nghệ, xuất khẩu, dịch vụ,thông tin và giữ vai trò chủ chốt trong nhiều tổ chức kinh tế. Từ đó, Mỹ và cácnước công nghiệp phát triển tìm mọi cách áp đặt quyền thống trị, các luật chơicó lợi cho chúng. Tính chất đế quốc của quá trình toàn cầu hóa kinh tế đang diễnra hiện nay và ngày càng thể hiện rõ. Trong văn kiện Đại hội IX - Đảng ta đãnhấn mạnh: TCH KT là một xu thế khách quan lôi cuốn ngày càng nhiều nướctham gia. Xu thế này đang bị một số nước phát triển và các tập đoàn kinh tế tưbản xuyên quốc gia chi phối, chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa có mặt tích cực,vừa có mặt tiêu cực; vừa có hợp tác vừa có đấu tranh... 2. Tính hai mặt của quá trình TCH KT: TCH KT là xu thế khách quan đối với tất cả các nước trên thế giới. Tínhtất yếu khách quan của TCH KT được thúc đẩy bởi các tiến bộ mạnh mẽ củacuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại, đặc biệt là sự phát triển như vũbão của công nghệ thông tin. TCH KT có sức hấp dẫn vì nó làm cho nền kinh tếcủa các quốc gia nếu khéo vận dụng trong chiến lược hội nhập thì sẽ phát huyđược lợi thế của mình, được bổ sung những yếu tố mới, hình thành một cơ cấukinh tế hợp lý và hiệu quả hơn, thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế trong nước. TCHKT đang ngày càng lôi cuốn nhiều dân tộc, quốc gia có trình độ phát triển kinhtế, chế độ chính trị - xã hội khác nhau tham gia. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiệnnay và trong nhiều năm tới TCH KT chưa phải là công thức tối ưu cho tất cả cácquốc gia, dân tộc. TCH KT chưa phải là môi trường tốt đẹp mà vào đó ai cũngthắng, ai cũng có lợi như nhau và không ai phải trả giá. Xu thế TCH KT diễn rakhông trôi chảy, dễ dàng mà phải thông qua quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranhgiữa hai nhóm nước: các nước phát triển và các nước đang phát triển, trong sựthống nhất và mâu thuẫn giữa TCH và liên kết khu vực, giữa tự do hóa và bảo hộmậu dịch... 6 2.1. Những tác động tích cực của TCH KT: - TCH KT thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của LLSX, đưa lại sự tăngtrưởng cao cho nền kinh tế thế giới. Trong đó, cơ cấu kinh tế thế giới có bướcchuyển dịch mạnh về chất: Tỷ trọng các ngành công nghiệp chế tạo và dịch vụdựa vào công nghệ cao và tri thức tăng mạnh. Đây là cơ hội và tiền đề hết sứcquan trọng cho sự phát triển và hiện đại hóa xã hội loài người. Các nước có nềnkinh tế chậm phát triển nhờ tham gia TCH KT họ có điều kiện tiếp nhận cácnguồn lực phát triển từ bên ngoài như vốn đầu tư nước ngoài, công nghệ chuyểngiao, kinh nghiệm tổ chức quản lý... khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồnlực trong nước như lao động, đất đai, tài nguyên... thúc đẩy nhanh sự tăng trưởngkinh tế trong nước. - TCH KT thực chất là mở rộng và phát triển thị trường toàn cầu. Sự giaolưu hàng hóa thông thoáng hơn, hàng rào quan thuế và phi quan thuế bị dỡ bỏ,nhờ đó trao đổi hàng hóa tăng mạnh, có lợi cho sự phát triển của các nước. Nửađầu thế kỷ XX, kim ngạch buôn bán của thế giới tăng 2 lần, đến nửa sau thế kỷXX, do cắt giảm hàng rào quan thuế và phi quan thuế nên kim ngạch buôn báncủa thế giới đã tăng 50 lần. Sự phát triển mạnh mẽ thị trường toàn cầu dưới tácđộng của toàn cầu hóa đã cho phép các nước đang và chậm phát triển có thể tậndụng các nguồn lực của mình, nhất là nguồn lực lao động dồi dào để tạo ra lợi thếcạnh tranh ...