Báo cáo nghiên cứu khoa học TÌNH HÌNH DAO ĐỘNG GIÁ CÀ PHÊ THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI TRONG NHỮNG NĂM QUA VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN THỊ TRƯỜNG CÀ PHÊ Ở VIỆT NAM

Dưới chính sách tự do hóa thương mại ở nước ta, các hàng rào thương mại như thuế, hạn ngạch xuất nhập khẩu nông sản đang từng bước được cắt giảm. Hơn thế nữa, sau nhiều năm thực hiện sự độc quyền Nhà nước trong lĩnh vực ngoại thương, giờ đây các thành phần kinh tế phi quốc doanh được khuyến khích tham gia các hoạt động xuất khẩu nông sản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " TÌNH HÌNH DAO ĐỘNG GIÁ CÀ PHÊ THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI TRONG NHỮNG NĂM QUA VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN THỊ TRƯỜNG CÀ PHÊ Ở VIỆT NAM " TÌNH HÌNH DAO ĐỘNG GIÁ CÀ PHÊ THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI TRONG NHỮNG NĂM QUA VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN THỊ TRƯỜNG CÀ PHÊ Ở VIỆT NAM Nguyễn Đăng Hào Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Dưới chính sách tự do hóa thương mại ở nước ta, các hàng rào thương mạinhư thuế, hạn ngạch xuất nhập khẩu nông sản đang từng bước được cắt giảm.Hơn thế nữa, sau nhiều năm thực hiện sự độc quyền Nhà nước trong lĩnh vựcngoại thương, giờ đây các thành phần kinh tế phi quốc doanh được khuyến khíchtham gia các hoạt động xuất khẩu nông sản. Bên cạnh đó, tỷ giá hối đoái từngbước được xác định theo quy luật cung cầu ngoại tệ trên thị trường ngoại hối. Kếtquả là thị trường nông sản trong nước nói chung và thị trường cà phê nói riêngngày càng chịu ảnh hưởng của thị trường khu vực và thị trường quốc tế. Thực tế thừa nhận rằng các chính sách tự do hóa thương mại ban hànhnhững năm qua được xem như là nhân tố quan trọng đứng đằng sau sự phát triểncủa nông nghiệp ở nước ta (IMF, 1998; Minot et al, 1997). Tự do hóa thương mạiđã có tác động đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng sản xuất nông nghiệp nói chung vàsản xuất cà phê nói riêng (Nguyễn Trung Quế, 1998). Sau hơn mười năm thựchiện chính sách tự do hóa thương mại, sản xuất cà phê nước ta đã có những bướcthay đổi quan trọng về mặt diện tích, sản lượng cũng như kim ngạch xuất khẩu. 5Điều đó đã làm cho nước ta trở thành một trong những nước xuất khẩu cà phêhàng đầu thế giới, kim ngạch xuất khẩu cà phê thường xuyên chiếm vị trí quantrọng trong kim ngạch xuất khẩu hàng hóa nông sản trong những năm vừa qua.Tuy vậy, quá trình tự do hóa thương mại cũng đang đặt ra nhiều thách thức chongành sản xuất cà phê nước ta. Hai câu hỏi được rất nhiều người quan tâm là: 1. Tại sao thị trường cà phê ở nước ta trong những năm qua biến động rấtlớn và giá cà phê có xu hướng giảm xuống? 2. Những giải pháp nào có thể thực hiện để ổn định thị trường cà phê nước ta? Xuất phát từ những vấn đề đó, việc nghiên cứu tác động của thị trường càphê quốc tế đến thị trường cà phê trong nước trong quá trình tự do hóa thươngmại ở nước ta, từ đó làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách nông nghiệp nhằmphát huy những lợi thế và hạn chế những tác động tiêu cực trong quá trình hộinhập kinh tế của nước ta hiện nay là một việc làm hết sức cần thiết - đây chính làmục đích của nghiên cứu này. 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để phân tích giá cà phê trên thị trường trong nghiên cứu này chúng tôi đãsử dụng số liệu thống kê hàng năm của Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), Ngânhàng Thế giới (WB), Hiệp hội Cà phê Cacao Việt Nam (VICOFA), Tổng Côngty Cà phê Việt Nam (VINACAFE), bản tin thị trường của Bộ NNPTNT, BộThương mại. Tình hình dao động của giá cà phê được xác định thông qua việc xác địnhmức giá bình quân, mức giá cao nhất, mức giá thấp nhất, phương sai giá và độlệch tiêu chuẩn. Trong đó phương sai giá là tổng bình phương các độ lệch giữa 6mức giá cà phê ở năm t với giá cà phê bình quân trong một thời kỳ nào đó,phương sai giá được xác định như sau: σ2 = ∑ (pt - pµ )2 /nTrong đó: σ2 là phương sai giá cà phê trong thời kỳ nghiên cứu pt là giá cà phê ở năm t, để loại trừ ảnh hưởng của yếu tố lạm phát, trong nghiên cứu này chúng tôi sử dụng giá thực tế (real coffee prices). pµ là giá bình quân cà phê trong thời kỳ nghiên cứu n là số năm trong thời kỳ nghiên cứu Trong khi đó độ lệch tiêu chuẩn (σ) là căn bậc hai của phương sai giá.Phương sai giá cho phép đánh giá mức độ dao động của giá cà phê hàng năm sovới giá cà phê bình quân, nếu phương sai giá càng lớn thì mức độ dao động giácà phê càng lớn và rủi ro thị trường càng cao và ngược lại. 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1 Thị trường nông sản với quá trình tự do hóa thương mại: Sự dao động lớn của giá cả hàng hóa nông sản là nét đặc trưng lớn nhấtcủa thị trường nông sản thế giới trong những năm vừa qua (Thorbecke, 1998),trong lúc đó người sản xuất lại mù quáng chạy theo thị trường với một hệ thốngthông tin thị trường không đối xứng (Joseph Stiglitz), điều đó có thể làm cho thịtrường càng dao động lớn hơn. Do đặc điểm nội tại của thị trường hàng hóa nôngsản, nhìn chung độ co giãn cầu với giá thấp, trong khi đó phản ứng cung sản 7phẩm nông nghiệp lại trễ (Nguyễn Đăng Hào, 2002), một sự tăng giá nông sảntạm thời có thể làm cho người sản xuất đổ xô vào sản xuất, kết quả là làm chocung hàng hóa nông sản ở những năm sau tăng nhanh. Hậu quả là giá nông sản bịsụp đổ và nếu tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng không tốt đến sản xuất nôngnghiệp. Tình trạng này sẽ trở nên trầm trọng hơn khi khả năng điều tiết của chínhphủ vào thị trường nông sản còn yếu và chưa có hiệu quả. Điều này có thể đượcminh chứng qua tình hình sản xuất cà phê ở nước ta trong những năm vừa qua. Hơn thế nữa, xu hướng vận động của thị trường nông sản có thể dẫn đếnnhững bất lợi cho sản xuất nông nghiệp nước ta. Theo một số kết quả nghiên cứu,theo sau quá trình tự do hóa thương mại, giá cả hàng hóa nông sản có xu hướnggiảm xuống trong dài hạn, và tình hình này còn tiếp tục trong những năm sắp đến(Mamingi, 1997). Nhìn chung sức cạnh tranh của hàng hóa nông sản nước ta còn thấp. Dẫnđến một mặt khả năng xâm nhập thị trường thế giới rất yếu, mặt khác sức cạnhtranh của các hàng hóa nông sản nhập khẩu có thể làm cho sản xuất nông nghiệptrong nước gặp nhiều khó khăn. Trong nỗ lực phấn đấu trở thành thành ...