Báo cáo nghiên cứu khoa học Tương quan biến động điều kiện môi trường và ngư trường nghề câu cá ngừ đại dương ở vùng biển khơi nam Việt Nam

Để có mô hình kiểm soát và dự báo cá xa bờ ở Việt Nam, nhiệm vụ quan trọng là chỉ ra quan hệ giữa biến thiên ng- tr-ờng và môi tr-ờng biển. Tuy nhiên, vì các gió mùa luân phiên, vùng biển nhiệt đới Việt Nam luôn có biến thiên lớn về các điều kiện hải văn , kể cả các tr-ờng nhiệt muối và hoàn l-u.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " Tương quan biến động điều kiện môi trường và ngư trường nghề câu cá ngừ đại dương ở vùng biển khơi nam Việt Nam "T¹p chÝ Khoa häc ®hqghn, KHTN & CN, T.xxI, Sè 3PT., 2005 T−¬ng quan biÕn ®éng ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ ng− tr−êng nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng biÓn kh¬i nam ViÖt Nam §inh V¨n ¦u, §oµn Bé, Hµ Thanh H−¬ng, Ph¹m Hoµng L©m, Hoµng §øc HiÒn Trung t©m §éng lùc vµ M«i tr−êng BiÓn Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQG Hµ Néi Tãm t¾t: §Ó cã m« h×nh kiÓm so¸t vµ dù b¸o c¸ xa bê ë ViÖt Nam, nhiÖm vô quan träng lµ chØ ra quan hÖ gi÷a biÕn thiªn ng− tr−êng vµ m«i tr−êng biÓn. Tuy nhiªn, v× c¸c giã mïa lu©n phiªn, vïng biÓn nhiÖt ®íi ViÖt Nam lu«n cã biÕn thiªn lín vÒ c¸c ®iÒu kiÖn h¶i v¨n , kÓ c¶ c¸c tr−êng nhiÖt muèi vµ hoµn l−u. C¸c sè liÖu ng− tr−êng c¸ ngõ thu ®−îc trong c¸c n¨m gÇn ®©y cho thÊy sù biÕn thiªn lín vÒ ng− tr−êng, mïa ®¸nh b¾t vµ s¶n l−îng. KÕt qu¶ ph©n tÝch biÕn thiªn cña c¸c tr−êng nhiÖt muèi vµ hoµn l−u vµ ph©n bè bµi c¸ cho thÊy r»ng sù biÕn thiªn nµy tu©n theo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh vµ c¸c ®Æc tr−ng cña m«i tr−êng biÓn nh− nhiÖt ®é mÆt biÓn, dßng ch¶y, ®íi front, ®é dµy cña líp x¸o trén cã mét vai trß quan träng trong sù ph©n bè c¸ b·i ®¸nh b¾t ngõ.1. Më ®Çu §Ó cã ®−îc c¸c m« h×nh dù b¸o phôc vô qu¶n lÝ vµ khai th¸c nghÒ c¸ xa bê ë ViÖtNam, vÊn ®Ò quan träng lµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh mèi t−¬ng quan gi÷a biÕn ®éng ph©n bèng− tr−êng vµ m«i tr−êng biÓn. NghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë n−íc ta lµ nghÒ chÝnhkhai th¸c c¸c loµi c¸ ngõ lín cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ®ã lµ c¸ ngõ v©y vµng Thunnusalbaceres vµ ngõ m¾t to Thunnus obesus. Mét trong nh÷ng yÕu tè m«i tr−êng chñ yÕu¶nh h−ëng ®Õn di c− vµ ph©n bè cña c¸c loµi c¸ ngõ ®¹i d−¬ng lµ nhiÖt ®é n−íc. §Ó x¸c®Þnh quy luËt biÕn ®æi cña nhiÖt ®é n−íc biÓn, cÇn ®i s©u t×m hiÓu cÊu tróc 3 chiÒu cñatr−êng nhiÖt, tõ ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh ph¹m vi ph©n bè cña c¸c khu vùc cã nhiÖt ®é thÝchnghi tèt nhÊt ®èi víi c¸ ngõ. Nh− ®· biÕt, nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn lµ ®Æc tr−ng quan träng nhÊt ph¶n ¶nh hiÖntr¹ng cña tr−êng nhiÖt. Ngoµi ra, ®é dµy líp x¸o trén trªn cña biÓn vµ ph©n bè nhiÖt ®étrong toµn bé líp ho¹t ®éng trªn còng lµ nh÷ng ®Æc tr−ng kh«ng thÓ thiÕu. C¸c ®Æctr−ng nµy cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh b¾t ®Çu tõ viÖc nghiªn cøu quy luËt biÕn ®éng theo thêigian vµ kh«ng gian cña nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn, tiÕp theo lµ viÖc xem xÐt cÊu tróc th¼ng®øng cña nhiÖt ®é. Bµi b¸o nµy giíi thiÖu mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu t−¬ng quan biÕn ®éng ®iÒu kiÖnm«i tr−êng vµ ng− tr−êng nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng biÓn kh¬i nam ViÖt Namth«ng qua viÖc ph©n tÝch tr−êng nhiÖt biÓn. §©y lµ mét trong nh÷ng kÕt qu¶ nghiªncøu cña ®Ò tµi KC-09-03 do PGS.TS §inh V¨n ¦u lµm chñ nhiÖm, ViÖn Nghiªn cøu H¶is¶n lµ c¬ quan chñ tr×.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn2.1. BiÕn ®éng c¸c ®iÒu kiÖn m«i m«i tr−êng liªn quan tíi ng− tr−êng nghÒ c©uc¸ ngõ ®¹i d−¬ng Chia vïng biÓn nghiªn cøu (6-170N, 107-1150E) thµnh c¸c ng− tr−êng (xem chitiÕt to¹ ®é ë b¶ng 2 vµ h×nh 5) vµ tiÕn hµnh xem xÐt biÕn tr×nh n¨m nhiÖt ®é n−íc mÆt 108T−¬ng quan biÕn ®éng ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ… 109biÓn trªn tõng ng− tr−êng, tõ ®ã cã thÓ ®−a ra mét sè ®¸nh gi¸ vÒ ph¹m vi vµ møc ®ébiÕn ®éng cña nã. Trªn h×nh 1 thÓ hiÖn kÕt qu¶ ph©n tÝch biÕn tr×nh n¨m cña nhiÖt ®ét¹i 5 ng− tr−êng: I- Hoµng Sa, II – Tr−êng Sa, III – ngoµi kh¬i Phó QuÝ, IV – ngoµi kh¬iPhó Yªn vµ VI – nam BiÓn §«ng. Ng− tr−êng I ®¹i diÖn cho khu vùc biÓn phÝa b¾c, c¸cng− tr−êng II, III vµ IV ®¹i diÖn cho khu vùc biÓn trung t©m vµ ng− tr−êng VI ®¹i diÖncho khu vùc biÓn phÝa nam vïng biÓn kh¬i nam ViÖt Nam. C¸c biÕn tr×nh n¨m nhiÖt ®étrung b×nh cña 5 ng− tr−êng cho thÊy sù kh¸c biÖt vÒ biªn ®é gi÷a hai khu vùc biÓnphÝa nam vµ b¾c: ng− tr−êng VI cã biªn ®é n¨m cña nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn kh«ng lính¬n 4°C trong khi ng− tr−êng I cã biªn ®é trªn 5°C. Ngoµi ra cßn nhËn thÊy biªn ®én¨m cña nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn gi¶m dÇn tõ b¾c xuèng nam t−¬ng øng theo vÞ trÝ c¸cng− tr−êng I, IV, III do ®©y lµ c¸c ng− tr−êng n»m däc theo h−íng b¾c nam song songbê, n¬i chÞu t¸c ®éng m¹nh cña ®iÒu kiÖn h¶i d−¬ng b¾c BiÓn §«ng. Ng− tr−êng II tuyn»m ë phÇn trung t©m vïng biÓn song do ë xa bê nªn biªn ®é nhiÖt n¨m cã gi¸ trÞkh«ng lín l¾m, nh−ng nhiÖt ®é cùc ®¹i t¹i ®©y (còng nh− t¹i ng− tr−êng VI) l¹i v−îtqu¸ 29,50C trong c¸c th¸ng 5 vµ 6 lµ c¸c th¸ng mÆt biÓn bÞ ®èt nãng m¹nh do bøc x¹.XÐt chung toµn vïng biÓn, trong c¸c th¸ng mïa hÌ, b¾t ®Çu tõ th¸ng 5 nhiÖt ®é n−ícmÆt biÓn trªn tÊt c¶ c¸c ng− tr−êng ®Òu cao h¬n 29°C thËm chÝ trªn 29,5°C. Tõ cuèith¸ng 9 ®Çu th¸ng 10, do chÞu t¸c ®éng cña giã mïa ®«ng b¾c nªn nhiÖt ®é n−íc mÆtbiÓn t¹i tÊt c¶ c¸c ng− tr−êng gi¶m dÇn ®Õn cùc tiÓu mïa ®«ng trong th¸ng 1. C¸c nghiªn cøu vÒ sinh th¸i c¸c loµi c¸ ngõ ®¹i d−¬ng cho thÊy giíi h¹n trªn cñanhiÖt ®é ®èi víi chóng lµ kho¶ng 29°C [1, 2]. Nh− vËy b¾t ®Çu tõ th¸ng 5 ®Õn kho¶ngth¸ng 9, nhiÖt ®é n−íc mÆt BiÓn §«ng kh«ng thÝch øng víi c¸ ngõ ®¹i d−¬ng. Tuy nhiªnnÕu xem xÐt ph©n bè nhiÖt theo mÆt réng ta vÉn t×m thÊy mét sè vïng biÓn cã nhiÖt ®éthÊp h¬n gi¸ trÞ nµy, ®ång thêi cã thÓ nhËn thÊy ®−îc sù h×nh thµnh c¸c front nhiÖt.HiÖn t−îng nµy cã thÓ xem nh− hÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh tranh chÊp gi÷a hai xu thÕ duy tr×d¶i n−íc l¹nh tõ b¾c BiÓn §«ng ®i xuèng trong suèt mïa ®«ng vµ sù ®èt nãng n−íc trªnmÆt biÓn do bøc x¹ trong c¸c th¸ng cuèi mïa xu©n ®Çu mïa hÌ. Trªn h×nh 2 dÉn raph©n bè mÆt réng nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn trung b×nh cho hai thêi ®o¹n (th¸ng 3-4 vµ 5-6) theo kÕt qu¶ ph©n tÝch cña §inh V¨n ¦u vµ Brankart [3]. 30 29 ...