Báo cáo tổng kết: Sử dụng pheromone côn trùng để quản lý dịch hại bền vững ở Việt Nam

Báo cáo tổng kết trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ hợp tác khoa học công nghệ theo nghị định thư giữa Việt Nam và Mỹ nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật công nghệ pheromone phục vụ sản xuất nông sản an toàn cho tiêu dùng và xuất khẩu và áp dụng một cách có hiệu quả vào tình hình thực tiễn ở Việt Nam. mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo tổng kết: Sử dụng pheromone côn trùng để quản lý dịch hại bền vững ở Việt Nam Bé N«ng nghiÖp vµ pTNT ViÖn khoa häc n«ng nghiÖp ViÖt nam ViÖn b¶o vÖ thùc vËt §«ng Ng¹c, Tõ Liªm, Hµ Néi ----------------------------- B¸o c¸o tæng kÕt kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô hîp t¸c khCN theo nghÞ ®Þnh th− gi÷a ViÖt Nam vµ mü Tªn nhiÖm vô sö dông pheromone c«n trïng ®Ó qu¶n lý dÞch h¹i bÒn v÷ng ë ViÖt Nam Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. Lª V¨n TrÞnh 6653 12/11/2007 Hµ Néi, 2007 Më ®Çu 1. §Æt vÊn ®Ò Pheromone giíi tÝnh c«n trïng (gäi t¾t lµ Pheromone) ®−îc ph¸t hiÖn tõ n¨m 1950. C¸c nhµ khoa häc ®· x¸c ®Þnh pheromone nh− mét lo¹i ph−¬ng tiÖn quan träng trong giao tiÕp sinh s¶n gi÷a con ®ùc vµ con c¸i ë mét kho¶ng c¸ch xa vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån vong cña mçi loµi. V× vËy, nÕu trªn mét ph¹m vi diÖn tÝch c©y trång nhÊt ®Þnh nÕu ®−îc bao phñ mét l−îng Pheromone ®ñ lín sÏ lµm con ®ùc mÊt ph−¬ng h−íng dß t×m ra con c¸i ®Ó giao phèi. NÕu sö dông Pheromone d−íi d¹ng bÉy víi sè l−îng ®ñ lín trªn diÖn tÝch c©y trång cÇn b¶o vÖ th× sÏ thu hót hÇu hÕt con ®ùc vµo bÉy ®Ó tiªu diÖt. KÕt qu¶, con c¸i kh«ng ®−îc giao phèi sÏ ®Î trøng kh«ng në, løa s©u tiÕp theo sÏ kh«ng ®¹t tíi mËt ®é ®ñ møc g©y h¹i cho c©y trång. Do −u thÕ chuyªn tÝnh cao víi tõng loµi vµ kh«ng lµm s©u h¹i ph¸t triÓn tÝnh kh¸ng thuèc, kh«ng ®Ó l¹i d− l−îng thuèc ho¸ häc ®éc h¹i trong s¶n phÈm vµ rÊt an toµn ®èi víi thiªn ®Þch cña s©u h¹i vµ m«i tr−êng. V× vËy, pheromone ngµy cµng ®−îc sö dông réng r·i trong hÖ thèng b¶o vÖ thùc vËt (BVTV) ®Ó theo dâi vµ phßng trõ s©u h¹i trªn c¸c c©y trång n«ng, l©m nghiÖp ë nhiÒu n−íc, nhÊt lµ c¸c n−íc cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn cao, nh−: Mü, khu vùc ch©u ¢u, NhËt B¶n vµ §µi Loan. C¸c lo¹i c©y trång n«ng nghiÖp chñ lùc mµ viÖc dïng thuèc trõ s©u ho¸ häc dÔ ®Ó l¹i d− l−îng ®éc h¹i trong s¶n phÈm ®Òu ph¶i sö dông pheromone. Nh÷ng lo¹i c©y trång cã thÓ sö dông pheromone ®Ó phßng trõ s©u h¹i trªn diÖn réng lµ rau, hoa, cµ chua, hµnh tái, ®Ëu t−¬ng, chÌ, b«ng, cam quýt vµ mÝa, v.v... HiÖn nay, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, nhiÒu vïng s¶n xuÊt tËp trung qui m« lín ®· h×nh thµnh vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn. V× vËy, vÊn ®Ò dÞch h¹i cã xu h−íng ngµy cµng gay g¾t h¬n, thiÖt h¹i do s©u g©y ra ngµy cµng lín, nh− s©u xanh trªn b«ng, nho vµ hµnh t©y, s©u ®ôc th©n cµ phª, v.v. §ång thêi, còng do sö dông thuèc trõ s©u ho¸ häc ngµy cµng nhiÒu ®· lµm nhiÒu ®èi t−îng ph¸t triÓn tÝnh kh¸ng thuèc rÊt nhanh, ®Æc biÖt lµ s©u t¬ h¹i rau thËp tù, s©u xanh vµ s©u keo da l¸ng h¹i hµnh t©y, b«ng vµ nho. MÆt kh¸c, cã kh¸ nhiÒu ®èi t−îng s©u h¹i nh− s©u ®ôc cuèng qu¶ v¶i, s©u xanh ®ôc qu¶ cµ chua, s©u ®ôc qu¶ b«ng, v.v.. n«ng d©n kh«ng thÓ theo dâi, ph¸t hiÖn sím b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p vÉn khuyÕn c¸o. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ng−êi n«ng d©n v× thu nhËp vµ lîi nhuËn buéc ph¶i sö dông kh¸ nhiÒu thuèc trõ s©u ho¸ häc, lµm ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm, søc khoÎ con ng−êi vµ m«i tr−êng. Tæng diÖn tÝch cã thÓ sö 1 dông pheromone ®Ó phßng trõ s©u h¹i −íc tÝnh mçi n¨m kho¶ng 4,0 triÖu ha trªn ph¹m vi toµn quèc. Bao gåm: Rau thËp tù kho¶ng 600.000 ha (4 loµi s©u), Hµnh t©y: 20.000 ha (3 loµi); Cµ chua: 40.000 ha (3 loµi); L¹c: 200.000 ha (2 loµi); §Ëu t−¬ng: 350.000 ha (2 loµi); Cam quýt: 300.000 ha (3 loµi); Dõa: 500.000 ha (2 loµi), Nh·n v¶i: 300.000 ha (3 loµi); MÝa: 500.000 ha (2 loµi); Cµ phª: 600.000 ha (3 loµi) vµ B«ng: 600.000 ha (3 loµi). V× vËy, ph¸t triÓn sö dông pheromone ®Ó dù b¸o vµ phßng trõ s©u h¹i phôc vô qu¶n lý dÞch h¹i bÒn v÷ng trªn c¸c c©y trång n«ng nghiÖp, sÏ gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc ®¶m b¶o chÊt l−îng s¶n phÈm. NÕu n¾m v÷ng KTCN sö dông pheromone mét c¸ch chñ ®éng, cã thÓ phßng trõ ®−îc 18 lo¹i s©u h¹i quan träng trªn 11 lo¹i c©y trång. §ång thêi, tõng b−íc më réng sö dông pheromone dù b¸o s©u h¹i b»ng pheromone trong c¶ n−íc. ViÖc nghiªn cøu øng dông pheromone ë ViÖt Nam míi chØ thËt sù b¾t ®Çu tõ n¨m 2002 t¹i ViÖn B¶o vÖ thùc vËt th«ng qua ch−¬ng tr×nh hîp t¸c khoa häc vµ c«ng nghÖ theo NghÞ ®Þnh th− gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Tuy kÕt qu¶ thùc hiÖn tËp trung chñ yÕu vµo viÖc ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng dïng pheromone ®Ó phßng trõ s©u h¹i víi s¶n phÈm do phÝa b¹n cung cÊp, nh−ng kÕt qu¶ thö nghiÖm sö dông pheromone ®Ó phßng trõ s©u h¹i trªn 8 lo¹i c©y trång t¹i 9 tØnh trong 3 n¨m (2002- 2004) ®· kh¼ng ®Þnh tiÒm n¨ng to lín cña KTCN nµy trong qu¶n lý dÞch h¹i ë ViÖt Nam. §Æc biÖt, nã cã ý nghÜa to lín trong s¶n xuÊt s¶n phÈm an toµn, chÊt l−îng cao cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, b¶o vÖ m«i tr−êng, phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp s¹ch vµ bÒn v÷ng. NhËn thøc ®−îc ý nghÜa cña viÖc øng dông kü thuËt c«ng nghÖ (KTCN) pheromone phôc vô s¶n xuÊt n«ng s¶n an toµn cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, chóng t«i ®· cè g¾ng tiÕp cËn vµ hîp t¸c víi Phßng nghiªn cøu pheromone c«n trïng cña Tr−êng ®¹i häc Cornell - lµ mét trong sè c¸c trung t©m nghiªn cøu pheromone c«n trïng ®øng hµng ®Çu trªn thÕ giíi ®Ó nghiªn cøu øng dông KTCN nµy vµo c«ng t¸c BVTV mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cao vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam. 2. Môc tiªu cña nhiÖm vô hîp t¸c 2.1. Môc tiªu chung dµi h¹n Nh»m thiÕt lËp mét ch−¬ng tr×nh hîp t¸c dµi h¹n trong nghiªn cøu vµ øng dông c¸c KTCN thÝch hîp trong n«ng nghiÖp. Tr−íc hÕt, nh»m t¨ng c−êng n¨ng lùc nghiªn cøu vµ øng dông pheromone c«n trïng phôc vô qu¶n lý s©u h¹i theo h−íng bÒn v÷ng, nh− nªu ®· 2 trong v¨n b¶n ghi nhí gi÷a ViÖn B¶o vÖ thùc vËt (ViÖt Nam) vµ Tr−êng §H Cornell (Mü) ®· ký n¨m 2002. 2.2. Môc tiªu trùc tiÕp cña phÝa ViÖt Nam 1/ Gióp c¸c nhµ khoa häc ViÖt Nam tiÕp cËn víi c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ KTCN nhËn biÕt, tæng hîp v ...