Bất ngờ của châu Mỹ

Trong bảy thế kỷ, từ thời hoàng đế Constantin tới thời Thập tự chinh, người Scandinavi là những tác nhân chính trong việc châu Âu bành trướng xuống phía nam, sang đông và sang tây. Người Thiên tài không phạm lỗi lầm. Những sai lầm của họ đều có chủ tâm và là cửa dẫn tới khám phá. - James Joyce. Ulysses (1922) Dân Viking phiêu bạt Chúng ta đã thấy người Trung Hoa đã đột ngột và tự ý rút lui khỏi ngưỡng cửa đi ra thế giới và đóng kín mình như thế nào. Họ có đủ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bất ngờ của châu Mỹ Những phát hiện về vạn vật và con người Bất ngờ của châu Mỹ Trong bả y thế kỷ, từ thời hoàng đế Constantin tới thờ i Thập tựchinh, người Scandinavi là những tác nhân chính trong việc châu Âubành trướng xuống phía nam, sang đông và sang tây. Người Thiên tài không phạ m lỗi lầm. Những sai lầm của họ đều cóchủ tâm và là cửa dẫn tới khám phá. - James Joyce. Ulysses (1922) - Dân Viking phiêu bạt Chúng ta đã thấ y người Trung Hoa đã đột ngộ t và tự ý rút lui khỏingưỡng cửa đi ra thế giớ i và đóng kín mình như thế nào. Họ có đủ đầu óc vàphương tiện để mở rộng ra thế giới bên ngoài, nhưng họ đã chọn chính sáchthu mình lạ i. Ngược lạ i, những dân tộc không được tổ chức hay trang bị đểkhám phá thế giới trên biể n cả thì không phải đố i diện với một lựa chọn nhưthế. Đó là hoàn cảnh của hầu hết châu Âu thời Trung Cổ. Trong kỷ nguyêncủa những cuộc thám hiểm lớn trên biển của những người Viking (khoảng780-1070), phần còn lại của châu Âu thuộc khối Kitô giáo đi biển rất ít. Đếquốc Hồ i giáo đã bung ra khỏi giới hạn của Địa Trung Hải để đến nhữngbiên giới xa xôi nhất, từ dãy Pyrênê ngang qua Gibralta quanh khắp vùngMaghreb ở tây bắc châu Phi và xuyên qua Trung Đông tớ i những bờ sôngIndus. Tại phần tây châu Âu, các phong trào lái buôn, hành hương, xâm lăngvà cướp bóc chủ yếu là ở trên đường bộ. Đùng một cái vào cuối thế kỷ 8, những đoàn ngườ i phương bắc tunghoành trên biển Baltic và Biển Bắc đã làm người ta kinh hoàng. Nhiều thếkỷ trước đó, những người phương bắc thuộc nhóm ngôn ngữ Germanic đãtới định cư ở bán đảo lớn phía bắc châu Âu và những đảo nhỏ xung quanhvà nay đang dần dần tách thành những dân Đan Mạch, Thụy Điển và Na Uy.Trong một ngàn năm, đã từng có những đợt người Scanđinavi kéo tới châuÂu. Giờ đây, các phong trào của những dân tộc này trở thành một nạn dịchhoành hành với những cảnh giết người, cướp của và cưỡng hiếp. Những dân tộc trên đây được gọi chung bằng cái tên Viking, mộtcái tên có nguồn gốc khá mơ hồ. Trong thổ ngữ Norse và Icelandic, vikingcó ngh ĩa là một cuộc cướp bóc và viking có nghĩa là quân cướp bóc haycướp biển. Nó cũng có thể có nguồn gốc từ tiếng Anh cổ wic hay wicing, cónghĩa là trại hay nơi tạ m trú, vì người Viking thường sống trong những trạitạm bợ trong khi họ đi lo công việc của mình. Viking cũng có nghĩa là ngườichiến binh. Và có lẽ Viking cũng liên quan tới từ Latinh vicus, ngườithành phố và sau này mang theo nghĩa người đi biển hay lái buôn. Sau cùng,viking cũng có liên quan tới động từ Norse cổ vikja, di chuyển mau lẹ,để mô tả họ như những con người di chuyển rất nhanh, những người rútnhanh, hay đi xa nhà rất lâu. Không may, những mục tiêu cướp phá của những đoàn người Vikingđầu tiên lại nhắm vào những kho báu ít được bảo vệ nhất, đó là những nhàthờ và tu viện ở Tây Âu. Trong khối Kitô giáo châu Âu, các kho báu đượcthu gom và cất giữ tại những nhà thờ và tu viện không cần thiết bảo vệ, vìđối với họ , cướp c ủa nhà thờ là một trọng tội đáng ghê tởm. Khi người Viking khám phá ra cơ hộ i trước mắt này, họ không do dựchớp lấy. Những tu viện ở lẻ tẻ là những nạn nhân thuận tiện nhất của họ.Những hòn đảo hẻo lánh ở Đại Tây Dương phía bờ biển Ai Len là những nơicác tu sĩ thấy thanh thoát và không bị vướng mắc những cám d ỗ phàm tục,lại chính là những con mồ i dễ bắt nhất của người Viking. Các Biên Niên SửAnglo-Saxon ghi lại rằng đầu năm 793, xuất hiện những điề m gở với sấm sét,rồng bay và nạn đói dữ dộ i, rồi vào tháng 6 thình lình xuất hiện một làn sóngquân ngoạ i đạo tràn tới trên mặt biển. Những người Viking Na Uy này cướpphá các nhà thờ và tu việ n, tàn sát các tu sĩ, rồi cướp và đốt các nhà cửa. Thế kỷ tiếp đã chứng kiến một nạn dịch cướp của người Viking d ọctheo biển Baltic và Biển Bắc, xuống tới Tô Cách Lan, miề n bắc nước Anh,Ai Len và Đảo Con Ngườ i, thậm chí tới tận những đảo xa xôi như Orkneys,Shetlands và Hebrides. Những quân cướp phá Viking là nỗi ám ảnh cho TâyÂu suốt ba thế kỷ. Ngay cả vua Charlemagne hùng dũng cũng cảm thấ y bịđe dọa. Lịch s ử kể lại, có lần vua đang ăn tối ở một thành ven bờ biển,những quân cướp phương Bắc đến cướp cảng, và bọn chúng cướp rồi rútnhanh đến nỗi chúng không chỉ thoát khỏi lưỡi kiếm, mà còn thoát khỏinhững cặp mắt muốn truy tìm chúng. Vua Charlemagne ôm mặt khóc, ôngnhìn lâu ra cửa sổ về phía đông là nơi quân cướp đã kéo đến và ông vô cùngsầu não vì lo sợ cho con cháu ông sẽ phả i chịu sự đau khổ do những ngườiphương Bắc này gây nên. Để th ực hiện những chiến dịch đánh nhanh rút gọn, đường biển là đạilộ thích hợp nhất. Trên biển, họ có thể bất chợp đánh úp nạn nhanh, rồi rútlui với của cướp được mà không sợ bị đuổ i theo. Khi quân cướp đi cướp trênbộ, người ta thường biết trước và vì thế có thời giờ để giấu của và chạy trốn.Nhưng trên biển rộng, nạn nhân làm ...