Bệnh lao

Ngày 26 tháng 2 năm 2008 vừa qua, Cơ quan Y tế Thế Giới (WHO) đã báo động là tình trạng bệnh lao kháng với thuốc trên thế giới đã lên rất cao, khoảng nửa triệu trường hợp mỗi năm. Theo chuyên viên y tế cộng đồng Mark Harrington: “Lao kháng nhiều thuốc là mối đe dọa lớn cho mọi người. Khác với bệnh HIV trong đó bệnh lây lan qua một đường riêng biệt, lao là mối đe dọa cho mọi người khi tiếp xúc lâu dài với bệnh nhân như ngồi chung trên máy bay, xe lửa.”...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh laoBệnh Lao-Kháng-Nhiều-ThuốcBác sĩ Nguyễn Ý Đức (Câu Chuyện Thầy Lang) Ngày 26 tháng 2 năm 2008 vừa qua, Cơ quan Y tế Thế Giới (WHO) đã báo độnglà tình trạng bệnh lao kháng với thuốc trên thế giới đã lên rất cao, khoảng nửa triệutrường hợp mỗi năm.Theo chuyên viên y tế cộng đồng Mark Harrington: “Lao kháng nhiều thuốc là mối đedọa lớn cho mọi người. Khác với bệnh HIV trong đó bệnh lây lan qua một đường riêngbiệt, lao là mối đe dọa cho mọi người khi tiếp xúc lâu dài với bệnh nhân như ngồi chungtrên máy bay, xe lửa.”Mario Raviglione, Giám đốc chương trình Ngăn Chặn Lao của WHO báo động : “Laokháng nhiều thuốc cần một sự can thiệp mạnh mẽ. Nếu các quốc gia không cương quyếtđối phó, chúng ta sẽ thua trận chiến này”.Thế nào là “bệnh lao-kháng-nhiều-thuốc”?Bình thường, bệnh lao có thể chữa hết với 4 loại thuốc căn bản hàng đầu. Khi các thuốcnày bị lạm dụng hoặc dùng không đúng chỉ định, vi khuẩn lao trở nên quen nhờn vớithuốc.Năm 2006, Cơ quan Y tế Thế giới định nghĩa lao-kháng-nhiều-thuốc (MDR-TBMultidrug-Resistant -TB), là bệnh lao trong đó vi khuẩn chống lại được với hầu hết cácthuốc trị lao, đặc biệt với hai loại công hiệu nhất là isoniazid và rifampicinỞ mức độ trầm trọng hơn, lao-cực kháng-thuốc (XDR-TB -Extensively Drug-Resistant-TB) là lao-kháng-nhiều-thuốc cộng thêm chống lại cả với một trong các thuốc uốngnhóm fluoroquinolone và ít nhất là với một trong ba loại thuốc chích hàng thứ nhì làcapreomycin, kanamycin và amikacin.Nguyên nhân gây ra lao kháng thuốcSự kháng nhờn với thuốc xảy ra khi:- Bệnh nhân không dùng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian do bác sĩ chỉ định- Bác sĩ không cho đúng thuốc với tình trạng bệnh- Bác sĩ không cho thuốc đủ mạnh và thời gian dùng thuốc quá ngắn- Cơ thể bệnh nhân không hấp thụ được thuốc- Có tương tác giữa các loại thuốc- Khi thuốc có ít công hiệu trị liệuTrong các trường hợp này, thuốc chỉ khống chế một phần sự tăng trưởng của vi khuẩn vàtạo ra các vi khuẩn kháng với thuốc. Chúng tăng sinh rất mau và ngự trị toàn bộ cơ thể.Ngoài ra, kháng thuốc có thể vì:- Cung cấp thuốc bị gián đoạn- Không kiểm soát được sự lây lan bệnh- Không có kế hoạch để xác nhận và điều trị lao kháng thuốc.- Bệnh tái phát sau khi đã được chữa lao trong quá khứ- Tiếp xúc, sống chung với bệnh nhân bị lao kháng thuốc.Sự lây lan của lao-kháng-thuốcLây lan của lao kháng nhiều thuốc cũng tương tự như lây lan bệnh lao bình thường.Khi bệnh nhân ho, hắt hơi, nói hoặc ca hát, vi khuẩn lao từ phổi phân tán trong không khívà sống ở đó trong nhiều giờ. Hít thở không khí này sẽ bị lây bệnh.Lao không lây lan qua bắt tay, chung nhau món ăn nước uống, sờ mó vào chăn mùngquần áo, bàn cầu vệ sinh, chung nhau bàn chải đánh răng hoặc ôm hôn.. Rủi ro lây lan tăng khi:-Có nhiều bệnh nhân tại địa điểm-Bệnh ở giai đoạn trầm trọng-Thời gian tiếp xúc với bệnh nhân lâu-Không gian nơi tiếp xúc chật hẹp-Không khí trong phòng bệnh nhân không thông thoáng-Cùng khối lượng không khí trong phòng luân lưu ra vào liên tục.-Khả năng đề kháng của người tiếp xúc yếu. Thí dụ với bệnh nhân suy miễn dịch vì HIVsẽ dễ bị lây bệnh lao hơn.-Không khử trùng các vật dụng và dụng cụ y tế.Lao kháng thuốc rất hay lây, cực kỳ khó khăn và tốn kém để điều trị và tỷ lệ tử vong lạirất cao.Tại sao lao kháng thuốc lại nguy hiểmSự xuất hiện của lao kháng nhiều thuốc là mối đe dọa lớn cho sức khỏe dân chúng. Lý dolà bệnh lao điều trị được bằng các dược phẩm hiện có sẽ được thay thế bới lao với vikhuẩn kháng cự với nhiều dược phẩm. Sự điều trị các lao này khó khăn giới hạn hơn,chẳng khác chi trị lao vào thời điểm chưa có thuốc kháng sinh cách đây trên nửa thế kỷ.Hậu quả xấu sẽ rất lớn đối với nền kinh tế quốc gia, nếp sống gia đình.Vì vi khuẩn laocứng đấu với hầu hết các thuốc trị lao, người bệnh không được điều trị hữu hiệu và bệnhtình trở nên trầm trọng hơn.Làm sao để khỏi trở thành lao kháng thuốcĐiều quan trọng nhất là phải uống thuốc trị lao đúng như chỉ định của bác sĩ, không bỏsót một liều nào và không ngưng thuốc quá sớm.Nếu có tác dụng phụ hoặc trở ngại khi uống thuốc, nên cho bác sĩ hoặc điều dưỡng viênhay ngay.Lao kháng thuốc có thể chữa được không?Lao kháng nhiều thuốc có thể điều trị được tuy nhiên sự điều trị khó khăn hơn, với cácnhà chuyên môn, khoa xét nghiệm để thử nhạy cảm thuốc, có tất cả các nhóm thuốc đểlựa chọn. Thời gian điều trị có thể kéo dài tới hai năm và giá thành của thuốc đắt gấp 100lần thuốc trị lao không kháng. Sự thành công tùy thuộc ở mức độ chống thuốc của vikhuẩn, bệnh nặng hay nhẹ, sức đề kháng của người bệnh và sự tuân thủ của bệnh nhân.Đối phó với lao-kháng-nhiều-thuốcLao kháng nhiều thuốc là một đe dọa trầm trọng cho sức khỏe dân chúng toàn cầu.Ý thức được vấn đề, Cơ quan Y tế Thế giới đã hoạch định một kế hoạch quy mô để đốiphó. Sự thành công của kế hoạch tùy thuộc vào sự hợp tác của các quốc gia thành viêncũng như khả năng tài chánh. Trong năm 2008,WHO cần một ngân khoản là 4.8 tỷ mỹkim để kiểm soát bệnh lao tại các quốc gia nghèo khó, trong đó 1 tỷ dành cho lao khángnhiều thuốc. Hiện nay còn thiếu 2.5 tỷ mỹ kim.Riêng tại Việt Nam, lao kháng thuốc đang là vấn đề nan giải vì theo WHO, tỷ lệ laokháng thuốc tại Sài Gòn nhiều gấp 4 lần tỷ lệ trung bình trên thế giới và gấp 3 lần so vớiHoa Kỳ.Tại Việt nam còn tình trạng thiếu thuốc đặc trị cho lao kháng nhiều thuốc. Bệnh nhân laobình thường được chữa miễn phí, nhưng khi bị lao kháng thuốc thì họ phải tự túc, tìmmua thuốc với giá thành rất cao, quá khả năng tài chánh của người bệnh.Ngoài ra, các phương thức phòng chống bệnh nơi đây cũng chưa được phổ biến, áp dụngrộng rãi cho nên số bệnh nhân lao các loại có tỷ lệ khá cao.Uu tư hàng đầu là làm sao tránh được sự lây lan bệnh, như ý kiến của một cư dân trongnước: “...Chiều tối nay con chở cô Ngọc đến thăm em Thi. Trong căn phòng nhỏ có tất cả3 bệnh nhân, đều là trường hợp bị lao kháng thuốc. Con thấy những người thân nuôi bệnhcứ ngồi chung giường gần gũi ...