Bệnh lê dạng trùng trên chó (Babesiosis)

Nội dung bài viết trình bày bệnh Babesiosis trên chó được lây truyền bởi các loài ve mang Babesia. Sự phân bố địa lý tùy theo điều kiện môi trường của các loài ve này dẫn đến việc có sự khác nhau về khu vực lưu hành của các loài Babesia gây bệnh. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh lê dạng trùng trên chó (Babesiosis) BỆNH LÊ DẠNG TRÙNG TRÊN CHÓ (BABESIOSIS) Dư Thanh Vũ, Hồng Hiếu Nghĩa, Phù Mỹ Anh Viện Khoa học Ứng Dụng HUTECH, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD: ThS. Hồ Thị Nga, ThS. Nguyễn Thị Lan AnhTÓM TẮTBệnh Babesiosis trên chó được lây truyền bởi các loài ve mang Babesia. Sự phân bố địa lý tùy theođiều kiện môi trường của các loài ve này dẫn đến việc có sự khác nhau về khu vực lưu hành củacác loài Babesia gây bệnh. Trước đây, chúng được phân loại dựa trên kích thước khi ở bên tronghồng cầu, thành hai loài: Babesia lớn và Babesia nhỏ. Ngày nay, với sự phát triển của các phươngpháp chẩn đoán phân tử hiện đại, người ta đã xác định được Babesia lớn bao gồm ba loài: B.rossi, B. canis, B. volegi và Babesia nhỏ bao gồm ba loài: B. gibsoni, B. conradae, B. microti. Trênchó, những loài này có khả năng gây bệnh khác nhau và đưa đến hậu quả đa dạng: từ nhẹ, khôngcó biểu hiện lâm sàng cho đến cấp tính, tử vong. Do đó, sự chẩn đoán chính xác loài gây bệnhmang ý ngh a quan trọng đối với hiệu quả điều trị, cần có sự kết hợp giữa điều tra dịch tễ, xétnghiệm huyết thanh học và kỹ thuật PCR.Từ khóa: Babesiosis, chó, Protozoans, thiếu máu tán huyết, vector truyền nhiễm.1 TỔNG QUANCanine Babesiosis là một bệnh ở chó do ký sinh trùng, có tính chất lan rộng khắp thế giới do cácloài Babesia khác nhau gây nên. Hơn 100 loài Babesia đã được xác định, nhưng chỉ Babesia canisvà Babesia gibsoni đã được chứng minh là lây nhiễm cho chó [14]. Chúng được phân loại dựa vàokích cỡ và hình dáng: các Babesia lớn được gọi là Babesia canis mang hình dạng như quả lê và cókích cỡ 3 – 5 μm, và các Babesia nhỏ được gọi là Babesia gibsoni ở dạng đơn, hình khuyên có kíchcỡ 1 – 3 μm [10]. Những phân tích về mặt phân tử dựa trên vùng gen 18S rRNA gần đây cho thấychúng có sự đa dạng về kiểu gen [12, 31]. Các loài Babesia đều ký sinh bên trong hồng cầu, sau đóphá vỡ hồng cầu này và tiếp tục lây nhiễm cho hồng cầu khác. Babesiosis ở chó gây nên các triệuchứng nguy hiểm như thiếu máu tán huyết (loại thiếu máu do hồng cầu bị phá vỡ, và đời sốnghồng cầu bị rút ngắn dưới 120 ngày), vàng da, tổn thương thận, viêm tụy và tiêu cơ [29, 16]. Tuynhiên, đến nay tại Việt Nam bệnh này ít được quan tâm và vẫn chưa có các cuộc điều tra dịch tễhọc cụ thể trên diện rộng, mặc dù Canine Babesiosis ngày càng dễ bắt gặp hơn.2 PHÂN LOẠI VÀ PHÂN BỐ ĐỊA LÝBabesia thuộc họ Babesiidae, bộ Piroplasmida, lớp Aconoidasida, ngành Apicomplexa [8]. Babesiachủ yếu được truyền qua ve và là loại ký sinh trùng đường máu phổ biến thứ hai ở động vật có vú,sau Trypanosoma [25]. 415Babesia lớn bao gồm: B. rossi, B. canis, B. volegi [26]. B. rossi thường được tìm thấy ở châu Phi [19].Nó được lây truyền bởi loài ve Haemaphysalis elliptica. Đây cũng là loài Babesia có độc lực caonhất [1]. B. canis lưu hành chủ yếu ở châu Âu [24], được truyền lây bởi Dermacentor spp., nhìnchung chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ. B. vogeli được tìm thấy trên toàn thế giới và được truyền bởiRhipicephalus sanguineus [9], hiếm khi gây ra các triệu chứng lâm sàng. Theo một nghiên cứu tạiCần Thơ, tỷ lệ chó bị nhiễm loại ve này là 25% trong tổng số chó được khảo sát [18].Babesia nhỏ bao gồm: B. gibsoni, B. conradae, B. microti [26]. B. gibsoni là loài phổ biến nhất trongsố các Babesia nhỏ, lưu hành thường xuyên ở châu Á, do loài ve Haemaphysalis longicornis truyềnlây. B. gibsoni gây bệnh ở mức độ vừa phải và ít dẫn đến các biến chứng. B. conradae gây bệnhtrên những con chó ở California, phương thức truyền lây qua ve Rhipicephalus sanguineus [10]. B.conradae gây giảm hồng cầu rõ rệt với tỷ lệ chết cao hơn (43% so với 16% của B. gibsoni) [13]. B.microti là loài lưu hành ở miền bắc Tây Ban Nha, được nghi ngờ là do loài ve Ixodes hexagonustruyền lây [3], gây nên triệu chứng thiếu máu nghiêm trọng, giảm tiểu cầu và tăng urea huyết [7].3 CƠ CHẾ TRUYỀN LÂY CỦA BABESIAQuá trình truyền lây Babesia vào cơ thể chó bắt đầu từ vết cắn của các loài ve có mang Babesia.Thoa trùng sẽ từ tuyến nước bọt của những con ve này xâm nhập vào các mô dưới da và đi vàodòng máu. Trong trường hợp của ve R. sanguineus, cả ba giai đoạn ấu trùng, nhộng, trưởng thànhđều có thể truyền B. vogeli [22]. Khi đã tiến vào máu của vật chủ, Babesia xâm nhập và nhân lên ởbên trong hồng cầu, thực hiện giai đoạn sinh sản vô tính, giải phóng các ký sinh trùng non để tiếptục lây nhiễm sang các hồng cầu khác [22]. Các loài ve cũng có thể bị nhiễm Babesia trở lại khichúng hút máu những con chó bị Babesiosis. Trong ruột ve, pha sinh sản hữu tính xảy ra khi cácgiao tử gắn lại với nhau tạo thành hợp tử, hợp tử xâm nhập vào tế bào biểu mô ruột và sinh sản vôtính xuất hiện, tạo các thoa trùng trưởng thành và phát tri ...