BỆNH NẤM SÂU (DEEP FUNGAL FECTIONS) (Kỳ 1)

Là bệnh mạn tính. Nguồn bệnh thường ở môi trường bên ngoài như: đất, lá cây…(trừ 2 trường hợp: Actinomycosis và Candidiasis). Đường xâm nhập:qua da và đường hô hấp. Một số bệnh Nấm sâu là nấm cơ hội, gặp ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch như: Candidiasis, Histoplasmosis, Cryptococcosis…-Trừ Actinomyces israelii là yếm khí, còn lại đều ái khí, do đó phân lập được vi nấm dễ dàng bằng môi trường Sabouraud ở nhiệt độ phòng thí nghiệm. Vi nấm mọc rất chậm (cần 1-5 tuần), nên chỉ kết luận (-) khi sau 1 tháng cấy mà...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BỆNH NẤM SÂU (DEEP FUNGAL FECTIONS) (Kỳ 1) BỆNH NẤM SÂU (DEEP FUNGAL FECTIONS) (Kỳ 1) oooOOOooo I-ĐẠI CƯƠNG: -Là bệnh mạn tính. Nguồn bệnh thường ở môi trường bên ngoài như: đất, lácây…(trừ 2 trường hợp: Actinomycosis và Candidiasis). Đường xâm nhập:qua davà đường hô hấp. Một số bệnh Nấm sâu là nấm cơ hội, gặp ở bệnh nhân suy giảmmiễn dịch như: Candidiasis, Histoplasmosis, Cryptococcosis… -Trừ Actinomyces israelii là yếm khí, còn lại đều ái khí, do đó phân lậpđược vi nấm dễ dàng bằng môi trường Sabouraud ở nhiệt độ phòng thí nghiệm. Vinấm mọc rất chậm (cần 1-5 tuần), nên chỉ kết luận (-) khi sau 1 tháng cấy màkhông mọc. -Về mặt lâm sàng giống nhiều bệnh mạn tính do đó cần chẩn đoán (+) bằngnuôi cấy nấm. Không phân biệt tuyệt đối Nấm nông với Nấm sâu, vì một loại vinấm có thể gây bệnh vừa ở da, vừa ở nội tạng (như Candida albicans). Bệnh nhânnhiễm nấm ở mô dưới da thường có các dấu hiệu liên quan đến da; ngược lại, bệnhnhân nhiễm nấm hệ thống không chỉ có các tổn thương da mà còn biểu hiện ở cáccơ quan khác trong cơ thể. II-NHIỄM NẤM Ở MÔ DƯỚI DA (SUBCUTANEOUSINFECTIONS): Nhiễm nấm ở mô dưới da là tình trạng nhiễm trùng gây ra do nấm màchúng hiện diện trực tiếp trên lớp bì hoặc mô dưới da từ các vết thương xuyên da,đa số gặp ở vùng nhiệt đới nhưng đôi khi cũng gặp ở các vùng có khí hậu lạnh(như sporotrichosis). Thường gặp nhất là: sporotrichosis, chromoblastomycosis,mycetoma; hiếm gặp hơn là lopomycosis, zygomycosis. A-SPOROTRICHOSIS: 1-Dịch tễ học và Căn nguyên: -Sporotrichosis là một bệnh mạn tính ở mô dưới da, có liên quan đến hệbạch huyết, gây ra do vi nấm Sporothrix schenkii, đặc tính của bệnh là vi nấm lanra theo đường bạch huyết gây các sang thương dạng cục dọc theo mạch bạch huyếtnông. -Sporothrix schenkii là một loại nấm lưỡng hình, sống hoại sinh ở đất, lácây mục, xâm nhập cơ thể qua da, vết trầy xước trên da, niêm mạc. Thường gặp ởNam > Nữ, phần lớn ở độ tuổi lao động. Là bệnh nghề nghiệp của người làmvườn, làm rẫy, thợ mỏ, nhân viên phòng thí nghiệm. Hiếm hơn, do hít, do nuốt gâynên nhiễm trùng hệ thống; nhiễm sporotrichosis ở da của mèo cũng lây truyềnsang người. -Bệnh xảy ra ở tất cả các vùng trên thế giới, phần lớn ở vùng nhiệt đới, cậnnhiệt đới. -Các yếu tố nguy cơ: có bệnh lý tại chỗ (tiểu đường, nghiện rượu); hoặc cóbệnh lý lan tỏa (nhiễm HIV, carcinoma, bệnh lý huyết học, đang điều trị bằngthuốc giảm miễn dịch..) 2-Sinh bệnh học: Sau khi xâm nhập vào mô dưới da, S.schenkii phát triển tại chỗ.Nhiễmtrùng có thể giới hạn tại vị trí xâm nhập (thể da, plaque sporotrichosis) hoặc pháttriển vào các kênh bạch huyết lân cận (thể mạch bạch huyết, lymphangiticsporotrichosis). Sự lan tràn xa hơn các chi hiếm gặp; lan tràn vào máu từ da bịnhiễm gây viêm xương khớp khu trú, tổn thương CNS, mắt ở ký chủ khỏe mạnhhay gây nhiều ổ sang thương ở ký chủ suy giảm miễn dịch. Hiếm khi xâm nhậpqua đường hô hấp gây viêm phổi tạo hang. 3-Lâm sàng: -Sporotrichosis là bệnh nấm duy nhất có thể được chẩn đoán dựa vào bệnhcảnh lâm sàng. Có nhiều thể bệnh, thường gặp nhất là thể da-mạch bạch huyết. 3.1.Thể Da-Mạch bạch huyết: bắt đầu ở chi (qua chổ bị chấn thương , trầyxước) 3 tuần (có khi 3 ngày đến 12 tuần) sau khi nhiễm nấm: nổi cục gồ lên, từ vàimm đến vài cm, lúc đầu cứng, không đau, di động; về sau mềm, đau, da trên mặthồng tím, không di động, phù lên và hóa mủ, loét. Mủ ít, đặc, trắng, hơi vàng, dầndần nổi lên nhiều cục (các cục không cùng tuổi) dọc theo một đường dài, giữa cáccục sờ thấy mạch bạch huyết bị viêm cứng. Bệnh nhân không sốt, không đau, sờthấy hạch vùng phụ cận. 3.2.Thể Da: dạng u nhú giống mụn cóc, giống u hạt sinh mủ, không lan ramạch bạch huyết.Bệnh nhân AIDS nhiễm sporotrichosis thường có tổn thương dađa dạng nhưng không thường có biểu hiện ở mạch bạch huyết, có thể có nhiễmtrùng sâu như viêm khớp. 3.3.Dạng lan tràn: hiếm, tiếp theo thể da-mạch bạch huyết hoặc nguyênphát. Triệu chứng giống như nhiễm nấm huyết: nổi nhiều cục dưới da, cứng, rảirác khắp cơ thể, vi nấm lan tràn đến khớp xương, màng bao xương, tủy xương,màng não, mắt, phổi, thận, cơ quan sinh dục. Viêm xương khớp hay gặp nhất, cáckhớp lớn ở chi (bàn tay, khuỷu tay, mắt cá, gối), thường bị một khớp, khớp sưngđau, VS tăng, X quang: mất sụn khớp, phản ứng màng xương. Viêm phổi dosporotrichosis: 1/3 do nghiện rượu, 1/3 có lao phổi, tiểu đường, 1/3 bình thường;ho nhiều đàm, sốt nhẹ, sụt cân, VS tăng. X quang phổi thấy có hang. 3.4.Dạng niêm mạc: nguyên phát hoặc thứ phát sau dạng lan tràn. Vị trí:mũi, họng, miệng . Triệu chứng: sang thương u nhú dạng mụn cóc, có mủ, loétlàm lầm với viêm họng, viêm niêm mạc miệ ...