BỆNH TUYẾN YÊN VÀ VÙNG DƯỚI ĐỒI – PHẦN 1

Tế bào thuỳ trước tuyến yên gồm 3 loại: tế bào ái toan, ái kiềm và không bắt màu. Các hormon tuyến yên được tiết ra bởi các loại tế bào khác nhau, 50% tế bào thùy trước tuyến yên tiết ra Growth hormon. Các loại tế bào trên nằm rải rác với hình thể, kích thước và sự bắt màu khác nhau.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BỆNH TUYẾN YÊN VÀ VÙNG DƯỚI ĐỒI – PHẦN 1 BỆNH TUYẾN YÊN VÀ VÙNG DƯỚI ĐỒI – PHẦN 11. THÙY TRƯỚC TUYẾN YÊN (anterior pituitary).Tế bào thuỳ trước tuyến yên gồm 3 loại: tế bào ái toan, ái kiềm và không bắt màu.Các hormon tuyến yên được tiết ra bởi các loại tế bào khác nhau, 50% tế bào thùytrước tuyến yên tiết ra Growth hormon. Các loại tế bào trên nằm rải rác với hìnhthể, kích thước và sự bắt màu khác nhau.Hormon thuỳ trước tuyến yên là các protein và glycoprotein có trọng lượng phântử cao.Bảng 4.20. Hormon thuỳ trước tuyến yên và tác dụng chính của nó. Bảng 4.21. Những hội chứng lâm sàng chính của thùy trước tuyến yên.1.1.Tăng Prolactin (Hyperprolactinemia)1.1.1. Nguyên nhân tăng Prolactin.Prolactin tăng tiết do nhiều nguyên nhân khác nhau, thường hay đi kèm với giảmnăng tuyến sinh dục và/ hoặc tiết nhiều sữa, có thể là dấu hiệu chứng tỏ adenomatuyến yên hoặc bệnh lý vùng dưới đồi. Ở phụ nữ mạn kinh, 10- 40% có tăngprolactin, khoảng 30% phụ nữ mạn kinh có tăng tiết sữa là do khối u tuyến yêngây tăng prolactin. Ở 30- 90% phụ nữ tăng tiết prolactin có tiết sữa không liênquan tới thai sản. Ở bệnh nhân đã sinh một hoặc nhiều lần, việc tăng tiết sữa có thểxuất hiện không kèm theo tăng tiết prolactin. Tuy vậy, tăng tiết sữa th ường gây rado tăng prolactin, 75% bệnh nhân tăng tiết sữa hay đi kèm với mạn kinh, tăngprolactin.Tăng prolactin gây vú to và chảy sữa ở nam giới rất hiếm gặp.Bảng 1.3. Nguyên nhân gây tăng tiết prolactin máu.* Tăng Prolactin sinh lý:- Có thai- Giai đoạn đầu nuôi con bằng sữa.- Stress.- Khi ngủ.- Đầu vú bị kích thích.- Khi ăn.* Do thuốc.- Hướng thần kinh: phenothiazin, butyrophenon, sulpirid, thioxanthen.- Estrogen (thuốc ngừa thai)- Hạ huyết áp: Aldomet, Reserpin, Verapamil.- Chống nôn: Metoclopramid.- Chẹn thụ thể H2: Cimetidine.- Thuốc có nha phiến: codein, morphin.* Bệnh lý:- Tuyến yên:. U tuyến yên- prolactinom.. Adenoma tiết GH và Prolactin.. Adenoma tiết ACTH và prolactin.. Hội chứng Nelson và Cushing.. Tăng sản tế bào tiết yếu tố giải phóng prolactin (prolactin releasing factor - PRF).- Dưới đồi:. Viêm não, bệnh do porphyrin.. Bệnh u hạt, bệnh sarcoid.. Ung thư.. Hố yên rỗng.. Khối Adenoma ngoài yên tiết PRF.- Thần kinh: ảnh hưởng tới lồng ngực do kích thích dây thần kinh, bỏng, vếtthương, chấn thương.- Suy giáp tiên phát.- Suy thận mạn tính.- Xơ gan.- Choáng.- Hội chứng cận ung thư: u phế quản, u thận.1.1.2. Lâm sàng.Đa số bệnh nhân là nữ (chiếm 80%), triệu chứng lâm sàng thay đổi tùy theo tuổicủa bệnh nhân và bao gồm 2 nhóm triệu chứng:1.1.2.1. Triệu chứng do khối u gây lên.. Nếu u nhỏ: có thể không có biểu hiện trong thời gian dài.. Nếu u lớn gây xâm lấn có thể xuất hiện các triệu chứng thần kinh hoặc mắt: 40%ở nữ và 70% ở nam.1.1.2.2. Do rối loạn nội tiết.. Ở tuổi vị thành niên: dậy thì muộn, vô kinh.. Ở người lớn: phụ nữ trẻ rất dễ bị, các triệu chứng thường là mất kinh và chảy sữa(80-90%); trong đó chảy sữa đơn độc (7-10%); có thể rối loạn kinh nguyệt, vôsinh.. Ở nam giới: chẩn đoán thường muộn hơn. Bất lực trong hoạt động tình dục làmột triệu chứng hay gặp. Chảy sữa chỉ xảy ra nếu trước đó đã có vú to. Vô sinh(do nguyên nhân Prolactinoma) ít khi phát hiện được.1.1.3. Cận lâm sàng.- Định lượng PRF: tăng khi đói >20 ng/ml và có khi cao >100 ng/ml, rối loạn nhịptiết sinh lý bình thường trong ngày.- Nồng độ prolactin rất cao (chỉ số bình thường < 20 mg/l ở phụ nữ và < 15 mg/l ởnam giới). Ở phụ nữ có thai tăng tới 100 - 300 mg/l; thông thường < 200 mg/l.Nếu prolactin ³ 300 mg/l thường do prolactinoma, nếu > 150 mg/l ở bệnh nhânkhông có thai thường là do adenoma tuyến yên.- Chụp cắt lớp điện toán hoặc cộng hưởng từ vùng dưới đồi, tuyến yên có thể pháthiện được khối u. Nếu chụp cắt lớp không tìm được khối u thì đây là những trườnghợp tăng prolactin vô căn mặc dù có thể có microadenoma.1.1. 4. Điều trị.Lựa chọn biện pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân và độ lớn của khối u.- Nếu khối u nhỏ, hố yên bình thường chỉ cần dùng đối kháng dopamine:bromocriptine viên 2,87 mg, biệt dược parlodel viên nang 11,47 mg (dạngmesylat) tương ứng với 10 mg dạng base có tác dụng bình thường hoá tỷ lệ PRF,liều ban đầu 0,625- 1,25 mg, 2 lần/ ngày, có thể tăng liều tới 2,5 mg x 2 lần/ngày.Nếu là macroprolactinoma có thể dùng tới 1,5 mg/ ngày. Thuốc sẽ làm giảm nồngđộ prolactin và kích thước khối u.- Nếu khối u nhỏ, hố yên không bình thường có thể lựa chọn phương pháp nộihoặc ngoại khoa.- Nếu khối u lớn nên phẫu thuật, sau đó bổ sung xạ trị bằng Cobalt và thuốc trong6 tháng tiếp đó.Liều xạ có thể 4500 rad đợt 25 ngày có thể dùng dao gamma.1.2.Bệnh to đầu chi (Acromegaly)1.2.1. Định nghĩa.Là bệnh mạn tính, tuổi trung niên do tiết quá nhiều và trong thời gian dài hormon ...